News/Releases/Reports

ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഗ്രാമീണ സാഹിത്യോത്സവമായ വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ രണ്ടാം പതിപ്പ് സമാപിച്ചു. നാല് ദിവസം നീണ്ടു നിന്ന ഡബ്ല്യു എൽ എഫിൽ വളരെ സജീവമായ സംവാദങ്ങളും ആഴത്തിലുള്ള അന്വേഷണങ്ങളും നടന്നു.

ഫോട്ടോ പ്രദർശനം സിനിമാ പ്രദർശനം, കരകൗശല പ്രദർശനം. അക്കാദമിക്ക് സെഷൻ. മാസ്റ്റർ ക്ലാസുകൾ, സാംസ്കാരിക പരിപാടികൾ എന്നിങ്ങനെ വിജ്ഞാനവും വിനോദവും പകർന്ന് നൽകിയ നാല് ദിനങ്ങളാണ് കടന്നുപോയത്.

വയനാട്ടിലെ മാനന്തവാടി എടവക പഞ്ചായത്തിലെ ദ്വാരക സേക്രഡ് ഹാർട്ട് ഹയർസെക്കൻഡറി സ്കൂളിലെ വിവിധ വേദികളിലായി നൂറിലേറെ പരിപാടികളാണ് നടന്നത്. പ്രാദേശിക തലം മുതൽ രാജ്യാന്തരതലം വരെയുള്ള വിവിധ മേഖലകളിലെ പ്രതിഭകളെ പങ്കെടുപ്പിച്ച് കൊണ്ടുനടന്ന പരിപാടികളിൽ ഡെലിഗേറ്റുകളും നാട്ടുകാരും സജീവമായി പങ്കെടുത്തു.

വയനാട്ടിലെ മഞ്ഞും മണ്ണും തൊട്ടറിഞ്ഞ് വയലും പുഴയും കടന്ന് ഇന്നലെകളിൽ നിന്ന് ഇന്നിലേക്കുള്ള നടത്തത്തിൽ ഇന്ത്യക്കകത്തും പുറത്തുനിന്നുമുള്ള നിരവധിപേർ പങ്കെടുത്തു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റ രണ്ടാം പതിപ്പിന്റെ ഭാഗമായി നടത്തിയ ഹെറിറ്റേജ് വാക്കാണ് അതിൽ പങ്കെടുത്തവർക്ക് പുതിയൊരു അനുഭവം പകർന്നു നൽകിയത്.

വയനാട് സാഹിത്യോത്സവം നടക്കുന്ന വേദിയിൽ നിന്ന് തുടങ്ങി വയലുകളും തോടും കടന്ന് കബനീ നദിക്കരയിലൂടെ എട്ടു കിലോമീറ്ററോളം ദൂരം നടന്ന് പഴശ്ശി പാർക്കിലെത്തിയാണ് ‘ഹെറിറ്റേജ് വാക്ക്’ സമാപിച്ചത്.

പൈതൃക നടത്തതിൽ കർഷക സമര നേതാവ് സുഖ്ദേവ് സിങ് കോക്രി, സാഹിത്യകാരായ പി.കെ. പാറക്കടവ്, വീരാൻകുട്ടി, ഷീല ടോമി, സംവിധായകൻ ജിയോ ബേബി, പിന്നണി ഗായിക രശ്മി സതീഷ്, പി.സി സനത്, ഫെസ്റ്റിവൽ ഡയറക്ടർ ഡോ. വിനോദ് കെ. ജോസ് തുടങ്ങിയവർക്ക് പുറമെ ഡെലിഗേറ്റുകളും നാട്ടുകാരും ഉൾപ്പെടെ നിരവധി പേർ പങ്കെടുത്തു.

പഴശ്ശിയുടെ പടയാളികളുടെ പിൻമുറക്കാർ താമസിക്കുന്ന മണൽവയൽ കുറിച്യ തറവാട് സന്ദർശിച്ച ശേഷമാണ് സംഘം നെൽപ്പാടങ്ങൾക്കിടയിലൂടെ യാത്ര തുടർന്നത്. ഗായിക രശ്മി സതീഷ് യാത്രയ്ക്കിടയിൽ ഗാനമാലപിച്ചു.
സ്ത്രീകൾ വീടിനു പുറത്ത് സജീവമല്ലാതിരുന്ന 1960കളിൽ കന്നുകാലി കച്ചവടത്തിലേക്ക് കടന്ന ഏലിക്കുട്ടി എന്ന 98കാരിയെ സന്ദർശിച്ച സംഘം കബനീനദിക്കരയിലൂടെ മാനന്തവാടി പഴശ്ശി പാർക്കിൽ യാത്ര അവസാനിപ്പിച്ചു.

വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ ഒന്നാം പതിപ്പിൽ നടന്ന ഹെറിറ്റേജ് വാക്കിൽ അരുന്ധതി റോയി, പ്രശസ്ത കർഷകനായ ചെറുവയൽ രാമൻ തുടങ്ങിയവർ പങ്കെടുത്തിരുന്നു.

ഗോത്ര ജനതയുടെ പ്രതിഷേധവും പ്രതിരോധവും അവകാശങ്ങൾക്ക് വേണ്ടിയുള്ള പോരാട്ടങ്ങളും എല്ലാം ഗോത്ര കവിതകളിൽ തെളിഞ്ഞു കാണാമെങ്കിലും അവയക്ക് അർഹമായ പ്രാധാന്യം കിട്ടുന്നുണ്ടോയെന്ന കാര്യം സംശയമാണെന്ന് കവി ധന്യ വേങ്ങച്ചേരി അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. കവിതയിലെ ഗോത്രവഴികൾ എന്ന വിഭാഗത്തിൽ നടന്ന സംവാദത്തിൽ പങ്കെടുക്കുകയായിരുന്നു കവി.

സ്ത്രീ ജീവിതത്തെ ജൈവികതയോടെ ആവിഷ്കരിക്കുക വഴി താൻഗോത്ര ജനതയിലെ സ്ത്രീകളുടെ പ്രതിസന്ധികളെ മുഖ്യധാരയിലേക്ക് അടയാളപ്പെടുത്താൻ സാധിക്കും. അതുപോലെ സ്ത്രീ ജീവിതങ്ങളുടെ പ്രശ്നങ്ങളും നഷ്ടപെടലുകളും പ്രത്യാശയുമെല്ലാം കവിതയിലൂടെ ചൂണ്ടിക്കാട്ടാൻ സാധിക്കുമെന്നും ധന്യ പറഞ്ഞു.

പ്രതിഷേധത്തിൻ്റെയും പ്രതികാരത്തിൻ്റെയും ചിഹ്നമാണ് ഗോത്രകവിതകളെന്ന് കവി സുകുമാരൻ ചാലിഗദ്ധ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു .ശ്മശാനത്തിന് വേണ്ടി പൊരുതി മരിച്ച മൂപ്പൻ മുതൽ മധു വരെയുള്ള എത്രയെത്ര ഗോത്രമനുഷ്യരെ സമൂഹം ഇല്ലാതാക്കിയിരിക്കുന്നുവെന്നും കവിതകളിലൂടെ ശക്തമായ പ്രതിഷേധം അറിയിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ആദിവാസികൾ സ്ഥിരം വേട്ടയാടപ്പെടുന്നുവെന്നും അവർക്കായി സംസാരിക്കാൻ ഗോത്രജനങ്ങൾ മാത്രമാണ് ഉള്ളതെന്നും മറ്റു സംസ്ഥങ്ങളിലെ പ്രശ്നങ്ങളിൽ വലിയ രീതിയിൽ പ്രതികരിക്കുന്ന മലയാളി ഇവിടുത്തെ ഗോത്രവിഭാഗങ്ങളുടെ പ്രശ്നത്തിൽ മൗനം പാലിക്കുന്നു എന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ‘ഞങ്ങളുടെ സാഹിത്യം ലോകം അറിയണം ‘ കൂലിപ്പണിയെടുത്തായാലും തൻറെ ആശയങ്ങൾ മറ്റുള്ളവരിലേക്ക് എത്തിക്കണം എന്ന ആഗ്രഹത്തിൽ നിന്നാണ് സാഹിത്യത്തിലേക്ക് എത്തപ്പെട്ടതെന്നും കവി പറഞ്ഞു.

വിദ്യാഭ്യാസം കൊണ്ട് മാത്രമേ ഉന്നതിയിലേക്ക് എത്താൻ കഴിയുകയുള്ളൂ അതിന് തെളിവായി വേദിയിൽ സന്നിഹിതരായിട്ടുള്ളവരെല്ലാം വിദ്യ അഭ്യസിച്ചിട്ടുള്ളവരാണെന്നും ചൂണ്ടികാട്ടി കവി പി ശിവലിംഗൻ.വിദ്യാഭ്യാസം ഇല്ലാത്തവർക്ക് മുന്നോട്ട് വരാൻ ഒരു സാഹചര്യങ്ങളും ലഭ്യമാകുന്നില്ലയെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. .

സ്ത്രീകൾ തുറന്നു പറച്ചിലുകൾക്ക് മടിക്കുന്നുവെന്നും ഊരുകളിലെ സ്ത്രീകൾ ധൈര്യമില്ലാതവരാണെന്നും , താൻ സധൈര്യം മുന്നോട്ട് വന്നു തുറന്നു പറച്ചിലുകൾക്ക് തയ്യാറായി എന്നും സിന്ധു മാങ്ങാണിയാൻ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു

ആദിവാസി സാഹിത്യത്തെയും വായ്മൊഴികളെയും കലോത്സവ വേദികളിൽ അതിൻറെ സ്വത്വത്തിൽ നിന്ന് അടർത്തിമാറ്റുന്നതിൽ കവിയും ഗായികയുമായ ബിന്ദു ഇരുളം ശക്തമായ പ്രതിഷേധം രേഖപ്പെടുത്തി. വായ്മൊഴികളെ നശിപ്പികരുതെന്ന പറഞ്ഞ ബിന്ദു ഇരുളം വായ്മൊഴി കവിതയും അവതരിപ്പിച്ചു.

ചിത്രങ്ങളിലും കഥകളിലും ആദിവാസികളെ കുറിച്ചുള്ള തെറ്റായ ചിത്രീകരണം കുട്ടികളിൽ അവരെ പറ്റി മറ്റൊരു കാഴ്ചപ്പാട് സൃഷ്ടിക്കുന്നുവെന്നും പ്രകാശ് ചെന്തളം അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.
തൻ്റെ പ്രശ്നങ്ങൾ തൻ്റെ സമുദായത്തിൻ്റെയുമാണെന്ന വിശ്വാസത്തിൽ തൻ്റെ നിലപാടുകൾ തുറന്നെഴുത്തുകളിലൂടെ മറ്റുള്ളവരിലേക്ക് എത്തിക്കാൻ ശ്രമിക്കുകയാണെന്ന് കവി ശാന്തി പനക്കൻ പറഞ്ഞു.ഇപ്പോൾ ഗോത്ര ഭാഷ സംസാരിക്കാൻ മടിക്കുന്നവർ വരെയുണ്ടെന്നും എന്നാൽ ‘നല്ല അടിത്തറയുണ്ടെങ്കിൽ മാത്രമേ നല്ലൊരു വീട് ഉണ്ടാക്കാൻ പറ്റുള്ളൂ ‘ എന്ന കാഴ്ചപ്പാടിൽ നിന്നും ഗോത്ര ഭാഷയിൽ തന്നെ മാധ്യമമായി സ്വീകരിക്കുകയായിരുന്നു എന്നും ശാന്തി കൂട്ടിച്ചേർത്തു.

ഗോത്രജനതയും അവരുടെ ആചാരങ്ങളും , അനുഷ്ഠാനങ്ങളും നേരിടുന്ന പ്രശ്നങ്ങളെ രേഖപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള മാധ്യമമായാണ് താൻ കവിതകളെ കാണുന്നതെന്ന് ലിജിന കടുമേനി പറഞ്ഞു.അജയൻ മടൂർ കഥയിലൂടെ തൻ്റെ നിലപാട് അവതരിപ്പിച്ചു.ഡോ . നാരായണൻ ശങ്കരനാണ് പരിപാടിയുടെ മോഡറേറ്ററായിരുന്നു.

ചടങ്ങിന് മാറ്റ് കൂട്ടി, ഗോത്രകവിത ,വാമൊഴിഗാനങ്ങൾ ,കഥ എന്നിവയുടെ അവതരണങ്ങളും നടന്നു.

ഗസയിലുണ്ടായ സംഭവങ്ങൾ റിപ്പോർട്ടർമാർക്കും വായനക്കാർക്കും ന്യൂ നോർമലായി മാറി എന്ന് മുതിർന്ന മാധ്യമപ്രവർത്തകനായ ശശികുമാർ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിൽ മാധ്യമപ്രവർത്തനം ഇന്നലെ ഇന്ന് നാളെ എന്ന പാനൽ ചർച്ചയിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു മാധ്യമ പ്രവർത്തകനായ ശശി കുമാർ.

ഒരുവശത്ത് ഗാസയിൽ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നതിനിടെ മാധ്യമപ്രവർത്തകർ കൊല്ലപ്പെടുകയും, മറുവശത്ത് ഇത് സർവ്വസാധാരണമായി കരുതുകയും ചെയ്യുന്ന സാഹചര്യം ശശി കുമാർ ചൂണ്ടിക്കാട്ടി.

പാനലിൽ മുതിർന്ന എഡിറ്റർമാരായ എ.എസ്. പനീർസെൽവൻ എ.എഫ്.പിയുടെ സൗത്ത് ഏഷ്യ ഡെപ്യൂട്ടി ബ്യൂറോ ചീഫ് പീറ്റർ മാർട്ടലും, മാധ്യമ പ്രവർത്തകൻ വിഗ്നേഷ് വെല്ലോറും സംസാരിച്ചു. ഹിമാൽ സൗത്ത് ഏഷ്യന്റെ ചീഫ് എഡിറ്റർ റോമൻ ഗൗതമായിരുന്നു മോഡറേറ്റർ.

മുൻ കാലങ്ങളിൽ മാധ്യമ പ്രവർത്തനത്തിൽ വളരെ കുറച്ച് ഇടങ്ങളിൽ മാത്രമേ വ്യത്യസ്ത വീക്ഷണങ്ങളും അഭിപ്രായങ്ങളും പുത്തുവരുമായിരുന്നുള്ളൂ. എന്നാൽ ഇന്ന് ഒരേ സംഭവത്തിനും പല കോണിൽ നിന്നും നിരവധി മാധ്യമങ്ങൾ പല രീതിയിൽ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന സാഹചര്യമുണ്ടെന്നും ദ് ന്യൂ ഇന്ത്യൻ എക്സ്പ്രസ് പത്രാധിപ സാന്ത്വന ഭട്ടാചാര്യ അഭിപ്രയാപ്പെടട്ു.

ഒരു രാജ്യം അതിന്റെ ജനാധിപത്യമൂല്യങ്ങളെ കാത്തുസൂക്ഷിക്കുമ്പോൾ ലിംഗസംമത്വവും ലിംഗ നീതിയും ഉറപ്പുവരുത്തുന്നില്ലെങ്കിൽ ആ രാജ്യം പൂർണ്ണമായും ജനാധിപത്യം കൈവരിക്കില്ലെന്ന് പ്രശസ്ത എഴുത്തുകാരി കെ ആർ മീര. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ ഭാഗമായി തദ്ദേശസഹകരണ വകുപ്പ് മന്ത്രി എംബി രാജേഷുമായി സാഹിത്യത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയവായനകൾ എന്ന വിഷയത്തിൽ നടന്ന സംഭാഷണത്തിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു എഴുത്തുകാരി.

ഒരു രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തകനും എഴുത്തുകാരിയുമായിട്ടുള്ള ഒരു സംഭാഷണമല്ല മറിച് രണ്ട് വായനക്കാർ തമ്മിലുള്ള സംഭാഷണമാണിത് എന്ന് പറഞ്ഞുകൊണ്ടാണ് എം ബി രാജേഷ് സെഷൻ ആരംഭിച്ചത്.

രാഷ്ട്രീയമില്ലാതെ എഴുതിനോ എഴുതില്ലാതെ രാഷ്ട്രീയത്തിനോ ഒറ്റയ്ക്ക് നിലനിൽക്കാൻ സാധ്യക്കില്ല. കക്ഷി രാഷ്ട്രീയവും വിശാലമായ രാഷ്ട്രീയവും മനുഷ്യവസ്ഥയെ സംബന്ധിച്ചാണെങ്കിൽ അവിടെ ഒരു വേർതിരിവിന്റെ ആവശ്യമില്ല.പക്ഷെ അത് വ്യക്തികളെ അനുസരിച്ച് സങ്കുചിതമാകുന്നു. അധികാരത്തിനപ്പുറത്തേക്ക് വിശാലമായ രാഷ്ട്രീയം വരണമെന്ന് മീര അഭിപ്രായപെട്ടു.

ഗൂഡല്ലൂരിനെയും മയ്യഴിയേയും തങ്ങളുടെ തട്ടകമാക്കിയെഴുതിയ എഴുത്തുകാർക്കിടയിൽ കെ ആർ മീരക്ക് എന്തുകൊണ്ട് അത്തരത്തിലൊരു തട്ടകമില്ലെന്ന രാജേഷിന്റെ ചോദ്യത്തിന് സ്വന്തമായി നിൽക്കാനൊരിടമില്ലാത്ത എനിക്ക് ഞാൻ നിൽക്കുന്നിടമെല്ലാം എന്റെ തട്ടകമാക്കി മാറ്റാനാണ് ആഗ്രഹിക്കുന്നത്,ഒരു സ്ത്രീ സ്വന്തം ഇഷ്ടങ്ങൾക്കും താല്പര്യങ്ങൾക്കും അനുസരിച്ച് ജീവിക്കുകയാണ് ഫെമിനിസമെന്നും മീര പറഞ്ഞു.

.പ്രവചനാതിതമാണ് വായനക്കാർ ,വലിയ പുസ്തകങ്ങൾ എഴുതി യുവത്വതെ പിടിച്ചിരുത്തി വായിപ്പിക്കുന്നതിൽ താൻ ആത്മനിർവൃതി കണ്ടെത്താറുണ്ട് . സമൂഹത്തിൽ ആണിനും പെണ്ണിനും മറ്റേതു വിഭാഗകാർക്കും ഒരുപോലെ യാതനകളും സംഘർഷങ്ങളും അനുഭവിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിൽ ആ വ്യവസ്ഥ പുനർനിർമ്മിക്കേണ്ടത് അത്യാവശ്യമാണ്.

നമ്മൾ എല്ലാവരും തന്നെ ഭയപ്പെടാൻ പഠിച്ചു കൊണ്ടും പഠിപ്പിച്ചുകൊണ്ടുമാണ് ജീവിക്കുന്നത്. കുടുംബത്തിൽ നിന്നും ലിംഗ നീതി കൊണ്ടുവരാൻ കഴിയുന്നില്ലെങ്കിൽ അത് പിതൃ മേധാവിതത്വം കാരണമാണ്. വീട്ടിൽ നിന്നാണ് മാറ്റം തുടങ്ങേണ്ടത്.സ്ത്രീവിരുദ്ധത കത്തുന്ന അടുപ്പിൽ നിന്നും പുരുഷ മേധാവിത്വത്തി​ന്റെ അടുക്കളയിലെ വിരുന്നാണ് ഫാസിസമെന്ന് മീര പറഞ്ഞു .

ദക്ഷിണേന്ത്യയിലെ ആധുനികതയെ കുറിച്ച് ദാർശനികമായി ആഴത്തിലുള്ളതും വിജ്ഞാനപ്രദവുമായ ചർച്ചയും അന്വേഷണവും നടന്നു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിലെ നാലാം ദിനത്തിലായിരുന്നു ഈ സെഷൻ. മുതിർന്ന മാധ്യമപ്രവർത്തകനായ എ പനീർശെൽവൻ, അക്കാദമിക് ഡോ. ബാബു തളിയത്ത്. മുതിർന്ന മാധ്യമ പ്രവർത്തകനായ മുഹമ്മദ് ഇസ്മയിൽ മോഡേറേറ്ററായിരുന്നു.

ദക്ഷിണേന്ത്യയുടെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ ആധുനികതയെ നിർവചിച്ചുകൊണ്ടും ആശയങ്ങളുടെയും പ്രതിമാനങ്ങളുടെയും ജൈവിക പരസ്പരബന്ധത്തെ കുറിച്ചുള്ള ആലോചനകളോടെയാണ് ചർച്ച ആരംഭിച്ചത്. ഇത് ഒരു ദാർശനികമായ കാഴ്ചപ്പാടോടുകൂടി കാണണമെന്ന് പാനലിസ്റ്റുകൾ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.. “ചരിത്രപരമായി, യൂറോപ്പിൽ ഉയർന്നുവന്ന ആധുനികത , കൊളോണിയലിസത്തിലൂടെ വികസിക്കുകയും ഇന്ത്യയിൽ ആ സാന്നിധ്യം അടയാളപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു,” ബാബു തളിയത്ത് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.

എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളിലും ആധുനികതയ്ക്ക് അതി​ന്റേതായ സന്ദർഭമുണ്ട്. നമ്മുടേതുപോലുള്ള വൈവിധ്യമാർന്ന രാഷ്ട്രത്തിന്, മുൻകൂട്ടിക്കാണുന്ന തടസ്സങ്ങൾ തടയാൻ നമുക്ക് വൈവിധ്യമാർന്ന പരിഹാരങ്ങൾ ആവശ്യമാണ്, ”ചർച്ചയിൽ പങ്കെടുത്തവർ പറഞ്ഞു. .

പുതുതലമുറയിലെ വായനയും എഴുത്തും വിഷയമായി കടന്ന് വന്ന ചർച്ചയായിരുന്നു വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ അവസാന ദിവസം നടന്ന ജനറേഷൻ നെക്സ്റ്റിന്റെ എഴുത്തും വായനയും സെഷനിൽ നടന്നത്.

തനിക്ക് നേരിട്ട വിമർശനങ്ങളിൽ നല്ലതും മോശവുമായവയിൽ നിന്ന് മോശമായതിനെ മാത്രം കണക്കിലെടുത്തിരുന്നെങ്കിൽ ഇന്ന് തന്റെ എഴുത്തുകൾക്കൊരു വായനയുണ്ടാവില്ലായിരുന്നു എന്ന് അഖിൽ പി ധർമ്മജൻ പറഞ്ഞു.
ചിലർ വളർന്ന സാഹചര്യങ്ങളാണ് അത്തരം വിമർശനങ്ങൾക്ക് അവരെ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നതെന്ന് നമ്മൾ തിരിച്ചറിഞ്ഞ് ഒഴിവാക്കുകയാണ് നല്ലത്.
തന്റെ കഥാപാത്രങ്ങൾ പറയുന്ന രാഷ്ട്രീയമല്ലാതെ എഴുത്തിനൊരു രാഷ്ട്രീയമില്ല. ഒരു പാർട്ടിയോട് ചേർന്ന് നിന്ന് അവർ ചെയ്യുന്ന കൊള്ളരുതായ്മകൾക്ക് പങ്ക് പറ്റാൻ സാധിക്കില്ല എന്ന് അഖിൽ പി ധർമജൻ പറഞ്ഞു.
ഗൗരവമുള്ള വായനയെ കാണാനില്ല എന്ന പ്രസ്താവനയോട് പ്രതികരിച്ചുകൊണ്ടായിരുന്നു പ്രേമനഗരമെന്ന ശ്രദ്ധേയ നോവലിന്റെ രചയിതാവ് കൂടെയായ ബിനീഷ് പുതുപ്പണം സംസാരിച്ചത്.
എഴുത്തുകാരന്റെ സ്വാതന്ത്ര്യം സാമൂഹിക പ്രവർത്തനത്തിനല്ലാതെ ഒരു പ്രസ്ഥാനത്തിന് അടിയറ വെയ്ക്കേണ്ടതല്ല എന്ന് വ്യക്തമാക്കിയ ബിനീഷ്. ഒരു ന്യൂനപക്ഷത്തിൽ നിന്ന് ബഹുഭൂരിപക്ഷത്തേക്ക് വായന കടന്ന് വന്ന കാലഘട്ടം ഇതാണെന്നും വായനയും എഴുത്തും അധികമായി വികസിച്ചത് ഈ തലമുറയിലാണെന്നും അഭിപ്രായപെട്ടു.

ചർച്ചയുടെ മോഡറേറ്ററായിരുന്ന ആദി ക്വീർ സമൂഹം നേരിടുന്ന വെല്ലുവിളികളെയും തന്റെ എഴുത്തുകളിൽ അവരെക്കുറിച്ച് സംസാരിക്കാനുണ്ടായ സാഹചര്യത്തെ പറ്റിയും വ്യക്തമാക്കി.

കേരളത്തെ കുറിച്ചുള്ള തന്റെ മുൻ ധാരണ വളരെ മെച്ചപ്പെട്ടതായിരുന്നു വെന്നും എന്നാൽ ആ ബിംബം ഉടഞ്ഞുപോയി എന്ന് അരുന്ധതി റോയ്. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ ഭാഗമായി അരുന്ധതി റോയിയും പാർവ്വതി തിരുവോത്തും തമ്മിൽ സ്നേഹിക്കുന്നവർക്കും വെറുക്കുന്നവർക്കും എന്ന വിഷയത്തിൽ നടത്തിയ സംഭാഷണത്തിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു അരുന്ധതി റോയ്.

കേരളത്തിലെ സ്ത്രീകളുടെ വിദ്യാഭ്യാസവും സാക്ഷരതയും ബാക്കിയുള്ള സംസ്ഥാനങ്ങളെക്കാളും മെച്ചപ്പെട്ടതാണെങ്കിലും എന്തുകൊണ്ടോ അവർ ഇന്നും പുരുഷാധിപത്യത്തിൽ ജീവിക്കുന്നതിനെ പറ്റി.”കേരളത്തിൽ മാത്രം സവിശേഷമായതാണ്” എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ച അരുന്ധതി എന്തുകൊണ്ടാണ് സാമ്പത്തിക സ്വയം പ്രാപ്തിയുള്ള സ്ത്രീകളും പൂർണമായി സമൂഹത്തിൽ സ്വതന്ത്രയായി ജീവിക്കാൻ മടിക്കുന്നു എന്ന് ചോദിച്ചു.

താൻ ചിലപ്പോൾ കോപത്തെ ഹാസ്യമായും അവതരിപ്പിക്കാറുണ്ടെന്നും, ചിലപ്പോൾ അത് ഒരു സ്ഫോടനമായും പ്രകടിപ്പിക്കും. കോപത്തെ വിനാശകാരിയാക്കാതെ കലയിലൂടെ അവതരിപ്പിക്കുന്നതാണ് ത​ന്റെ ശീലം. അടിസ്ഥാനപരമായി എന്നിലുൾക്കൊള്ളുന്ന ഒരു കഴിവാണ് എനിക്കുചുറ്റും സ്വതന്ത്രമായ ഒരു ഇടം ഉണ്ടാക്കുക എന്നത്, അങ്ങനെ സ്വാതന്ത്ര്യമുള്ള ഇടത്തിലേ സർഗാത്മഗതക്കും കലയ്ക്കുമൊക്കെ സ്ഥാനമുള്ളൂ. ജീവിതത്തിൽ വീണ്ടും വീണ്ടും ഒരേ കാര്യം തന്നെ ചെയ്യുന്നത് വളരെ നിരാശയുളവാകുന്ന കാര്യമാണ്. “ഗോഡ് ഓഫ് സ്മാൾ തിങ്ങ്സ്” എന്ന പുസ്തകത്തിന് ശേഷം തനിക്ക് ലഭിച്ച ജനകീയത വളരെ ഭയപ്പെടുത്തുന്നതായിരുന്നുവെന്നും, അതിനു ശേഷം താൻ രാഷ്ട്രീയ ലേഖനങ്ങൾ എഴുതിതുടങ്ങിയപ്പോൾ ഈ ജനകീയത നഷ്ടപ്പെടുന്നത് വ്യക്തമായിരുന്നുവെന്നും അഭിപ്രായപെട്ടു. സത്യത്തിൽ പ്രശസ്തി ഒരു തരം അപമാനമാണ്. സമൂഹത്തെ പ്രീതിപ്പെടുത്തുന്നതിനായി എഴുതാൻ തനിക്ക് താൽപര്യമില്ലെന്നും , തനിക്ക് ത​ന്റെ നിലപാടുകൾ വ്യക്തമാകുന്നതിന് തനിക്ക് തടസ്സങ്ങളൊന്നുമില്ല. അവർ വ്യക്തമാക്കി.

വെറുക്കുന്നവർക്ക് കലയെ സ്നേഹിക്കാനും അറിയാനും കഴിയില്ലയെന്നും, അവർക്ക് വെറുക്കാൻ മാത്രം കഴിയുന്ന ഇടുങ്ങിയ മനസ്സേയുള്ളു. “എ​ന്റെ പുസ്തകങ്ങൾ ‘ ബ്ലഡി ബൈബിൾ ‘ അല്ല കാരണം ഒരു പുസ്തകവും വിമർശനാതീതമല്ലെന്ന് അരുന്ധതി റോയ് പറഞ്ഞു

സംഭാഷണം ഹേമകമ്മിറ്റി റിപ്പോർട്ടിലെത്തിയപ്പോൾ കേരളത്തിലെ സിനിമാ ലോകത്തിൽ സ്ത്രീകൾ അനുഭവിക്കുന്ന അന്യായങ്ങളെപറ്റി പറഞ്ഞ പാർവ്വതി, മറ്റുള്ളവരെ പ്രീതിപ്പെടുത്തുന്നതും നിർത്തിയതു കൊണ്ട് നഷ്ടപ്പെടുന്ന അവസരങ്ങളെ പറ്റി വ്യാകുലപെടുന്നതും നിർത്തി. പക്ഷേ തന്നെ പോലെയല്ല എല്ലാ സ്ത്രീകളും അവർക്ക് അതിനുള്ള സൗകര്യങ്ങളുണ്ടാകണമെന്നില്ല. ഈ അവസ്ഥയെ അരുന്ധതി “വിഷാദ വാഞ്ഛ” എന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ചു.

മലയാള സിനിമയിലെ യുവാക്കൾ കഴിഞ്ഞുപോയ തലമുറയിലുള്ളവരെക്കാളും മെച്ചപ്പെട്ടവരാണോ എന്ന അരുന്ധതിയുടെ ചോദ്യത്തിന് ” ഇപ്പോഴത്തെ തലമുറ അതിലും മോശപ്പെട്ടതാണ് കാരണം അവർക്ക് അവകാശങ്ങൾക്ക് വേണ്ടി പോരാടാൻ മടിയാണ്” എന്നായിരുന്നു പാർവതിയുടെ മറുപടി.
(റിപ്പോർട്ട്- സ്മൃതി എം എസ്, നവമി ലെനിൻ ആർ)

1950-ൽ ഇന്ത്യൻ ഫുട്ബോൾ എവിടെ നിന്നിരുന്നോ, അവിടെ തന്നെ നിൽക്കുകയാണെന്ന്, ഫുട്ബോൾ താരമായ സി കെ വിനീത് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ അവസാന ദിനം നടന്ന “എന്റെ കാലൊപ്പുകൾ” എന്ന സെഷനിൽ ഫുട്ബോൾ താരം സി. കെ. വിനീതും കായിക പത്രപ്രവർത്തകനായ കമാൽ വരദൂരും തമ്മിൽ നടന്ന് സംഭാഷണത്തിലാണ് വിനീത് ഈ അഭിപ്രായം പ്രകടിപ്പിച്ചത്.

നിലവിലെ പ്രശ്‌നങ്ങളെ പരിഹരിക്കാൻ അടിത്തട്ടിൽ നിന്ന് ആരംഭിക്കേണ്ടതാണെന്നും,തന്റെ കാലത്തൊക്കെ ഒരുപാട് അക്കാദമികൾ ഉണ്ടായിട്ടുണ്ടെന്നും അതെല്ലാം വളരെ നല്ല രീതിയിലാണ് പോയിരുന്നത്. എന്നാൽ ഇപ്പോൾ ഐഎസ്എൽ വന്നപ്പോൾ കൂണുകൾ പോലെ അക്കാദമികൾ ഉയർന്നു വരുന്നു. ഇപ്പോഴത്തെ നിലയിൽ കളിക്കാൻ ഗ്രൗണ്ടുകൾ ഇല്ലാത്ത അവസ്ഥയാണ് സ്കൂളുകളിൽ പോലും ഫുട്ബോൾ കളിക്കുന്നുണ്ടോ എന്നാണ് സംശയം അങ്ങനെ ഒരു അവസ്ഥയിൽ നിന്നും ഇന്ത്യ വേൾഡ് കപ്പ് കളിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നത് പ്രായോഗികമല്ല.

ഇപ്പോഴത്തെ മികച്ച കളിക്കാരെ അണിനിരത്തി വേൾഡ് കപ്പ് കളിക്കാൻ സാധ്യമല്ല അടുത്ത വേൾഡ് കപ്പ് വരുമ്പോൾ അവർക്കെല്ലാവർക്കും പ്രായമാകും അതുകൊണ്ടുതന്നെ അതായത് ആറു വയസ്സുള്ള കുട്ടികളിൽ നിന്ന് തുടങ്ങിയാൽ അവർക്കെല്ലാം 18 വയസ്സ് ആവുമ്പോഴേക്കും അവർ നല്ല കളിക്കാരാവും. മെസ്സി ഒക്കെ 16 വയസ്സിലാണ് മികച്ച കളി കാഴ്ചവച്ചത്. ലോക ഫുട്ബോളിൽ 16 വയസ്സിലൊക്കെ നിരവധി കളിക്കാരുണ്ട് എന്നാൽ കേരളത്തിലാണെങ്കിൽ അവസ്ഥയാണെങ്കിൽ 16 വയസ്സുള്ള കുട്ടികൾ അച്ഛൻറെയും അമ്മയുടെയും തണലിലാണിന്ന്.

മെസ്സിയെ പറ്റിയൊക്കെ എല്ലാ പത്രങ്ങളും എഴുതാറുണ്ട് എന്നാൽ കേരളത്തിൽ നടക്കുന്ന സന്തോഷ് ട്രോഫിയെപ്പറ്റിയോ ചെറിയ ചെറിയ ലീഗുകളെ പറ്റിയോ ഒരു പത്രവും എഴുതുവാൻ ശ്രമിക്കുന്നില്ല . മെസ്സി വന്നാൽ ഒരാഴ്ച കഴിയുമ്പോൾ പോകും ഇവിടെയുള്ള കായികരംഗത്തുള്ളവർ അവരെയൊക്കെ കുറിച്ച് പത്രക്കാരോ സർക്കാരോ സംസാരിക്കില്ല.

കേരളത്തിലെ എല്ലാ ഗ്രൗണ്ടുകളെയും പുതുക്കി പണിയണം . കേരളത്തിലെ ഗ്രൗണ്ട് നന്നാക്കാതെ ഒന്നു നടക്കില്ല. മെസ്സിക്ക് വന്ന് കളിക്കാൻ പറ്റുന്ന ഏക സ്റ്റേഡിയം കൊച്ചി കലൂർ സ്റ്റേഡിയം ആണെന്നും അവിടെ ഏകദേശം 90000 കാണികൾക്ക് മാത്രമേ കളി കാണാൻ സാധിക്കുകയുള്ളൂ. “മെസ്സി വരുമ്പോൾ മാറ്റങ്ങൾ നടക്കും അയാൾക്കുവേണ്ടി മാത്രം” അത് കഴിഞ്ഞാൽ അത് മാറും. മെസ്സി വന്നാൽ മാത്രം നമ്മുടെ ഫുട്ബോൾ നന്നാവില്ല.

ഐ എസ് എല്ലിന് മാത്രമാണ് മാധ്യമങ്ങൾ പ്രാധാന്യം കൊടുക്കുന്നത് സന്തോഷ് ട്രോഫി കളികൾ ഡി ഡി സ്‌പോട്സിൽ പോലും ഇപ്പോൾ സംപ്രേക്ഷണം ചെയ്യുന്നില്ല. ക്രിക്കറ്റിന് കൊടുകുന്ന പ്രാധാന്യം ഫുട്ബോളിന് കൊടുക്കുന്നില്ല. ഏത് കുട്ടിയോട് ചോദിച്ചാലും കേരള ബ്ലാസ്റ്റേഴ്സിൽ കളിക്കണം എന്നാണ് ആഗ്രഹം. കേരള ബ്ലാസ്റ്റേഴ്സിനല്ല ശ്രദ്ധ കൊടുക്കേണ്ടത് ഇന്ത്യൻ ടീമിനാണ് പ്രാധാന്യം കൊടുക്കേണ്ടത്. കേരള ബ്ലാസ്റ്റേഴ്സിന്റെ കളിയെ പിന്തുണയ്ക്കാൻ നിരവധിപേർ ഉണ്ട് എന്നാൽ അവരാരും ഇന്ത്യൻ ടീമിനെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നില്ലെന്നും വിനീത് പറഞ്ഞു.

ബിജെപി അംബേദ്കറിനെ കൊല്ലാൻ ശ്രമിക്കുന്നുവെന്നും അതേസമയം കോൺഗ്രസ് അംബേദ്കറിനെ ദുരുപയോഗം ചെയ്യാൻ ശ്രമിക്കുന്നുവെന്നും നടനും ആക്ടിവിസ്റ്റുമായ പ്രകാശ് രാജ് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തി​ന്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിലെ നാലാം ദിനത്തിൽ കലയും രാഷ്ട്രീയവും എന്ന വിഷയത്തിൽ മാധ്യമപ്രവർത്തകയായ ധന്യാരാജേന്ദ്രനുമായി സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം.
പ്രതികരിക്കുക എന്നത് തനിക്കൊരു ഭാരമല്ലെന്നും അത് ഉത്തരവാദിത്വമാണെന്നും സന്തോഷത്തോടെയാണ് താൻ ചെയ്യുന്നത്. കൂടിപ്പോയാൽ തന്നെ കൊല്ലാനാകും എന്നാലും നിശബ്ദനാക്കാൻ സാധിക്കില്ല ഈ മനോഭാവത്തി​ന്റെ വിത്ത് പാകിയത് ഗൗരിലങ്കേഷി​ന്റെ കൊലപാതകമാണ്. ഒരു ശബ്ദത്തെ അവർ നിശബ്ദമാക്കുമ്പോൾ അതിനേക്കാൾ വലിയൊരു ശബ്ദം പിറവിയെടുക്കുന്നു ഒരു ഗൗരി കൊല്ലപ്പെടുമ്പോൾ 10 മാധ്യമപ്രവർത്തകരെക്കുള്ള ജാഗ്രതാ നിർദ്ദേശം കൂടിയാണ്. അവരെ നിശബ്ദരാക്കാനുള്ള ശ്രമം കൂടിയാണ് അത്. അതിൽ ബി ജെ പിക്കും കോൺഗ്രസിനും പങ്കുണ്ട്.

തെറ്റിനെതിരെ പ്രതിരോധം തീർക്കാൻ ഇനിയും നാം ഏറെ ശബ്ദിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കണമെന്നും നിശബ്ദത എന്നത് വളരെ അപകടം പിടിച്ച ഒന്നാണ്. ചരിത്രം, തെറ്റുകൾ ക്ഷമിച്ചാലും നിശബ്ദയായിരുന്നവരോട് ക്ഷമിക്കില്ല

തുറന്നുപറച്ചിലുകൾ കാരണം അവസരങ്ങൾ നഷ്ടമായിട്ടുണ്ടോ എന്ന് ചോദ്യത്തിന് ‘അത്തരം നഷ്ടങ്ങൾ തന്നെ ബാധിക്കാറില്ല ‘ എന്നായിരുന്നു മറുപടി. അവസരങ്ങൾ നഷ്ടമായാലും ഞാൻ തുറന്നു പറഞ്ഞു കൊണ്ടിരിക്കും എന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ശക്തരായ സ്ത്രീകഥാപാത്രങ്ങൾ സിനിമകളിൽ ഉണ്ടാകണമെന്നും അതിനായി എഴുത്തുകാർ പ്രയത്നിക്കണം. പുരുഷന്മാരുള്ള എല്ലാ മേഖലയിലും സ്ത്രീകൾ അടിച്ചമർത്തലുകളും പ്രശ്നങ്ങളും നേരിടുന്നുണ്ടെന്നും അതിനെതിരെ പ്രതികരിക്കാത്ത പുരുഷന്മാർക്ക് ആണത്തമില്ലെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

മണിപ്പൂർ മറ്റൊരു രാജ്യത്ത് ആയിരുന്നു എങ്കിൽ നമ്മുടെ പ്രധാനമന്ത്രി ആ സ്ഥലം സന്ദർശിക്കുമായിരുന്നു എന്നും മണിപ്പൂരിലെ ഒരു കുടുംബത്തെ സന്ദർശിക്കുന്നതിനേക്കാൾ അദ്ദേഹത്തിന് താല്പര്യം സിനിമാ താരങ്ങൾക്ക് ഒപ്പം സമയം ചെലവടുന്നതിനാണ്. അതുകൊണ്ടുതന്നെ പ്രധാനമന്ത്രി എന്നതിലുപരി ഒരു നടൻ മാത്രമാണെന്നും ഹൃദയമില്ലാത്ത ഒരു മനുഷ്യൻ മാത്രമാണെന്നും അദ്ദേഹം വിമർശിച്ചു.

ഒരു ജീവനറ്റ വ്യക്തിക്ക് മാത്രമേ അരാഷ്ട്രീയവാദിയാകാൻ സാധിക്കൂവെന്ന് പ്രകാശ് രാജ് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. ‘ ഭാഷ ഒരു മാധ്യമമായി മാറുമ്പോൾ കലയാണ് രാഷ്ട്രീയം. കല വേദനയുടെയും വികാരങ്ങളുടെയും രേഖപ്പെടുത്തലാണ്.അതിനാൽ കലയ്ക്ക് ഒരിക്കലും അരാഷ്ട്രീയമായി നിലകൊള്ളാൻ സാധിക്കുകയില്ല.’ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

മുഖ്യധാര സിനിമകൾ ഇന്ന് വിൽപ്പന ചരക്ക് മാത്രമാണ്, സിനിമകളുടെ പ്രാധാന്യം നന്നായി അറിയുന്ന രാഷ്ട്രീയപാർട്ടികൾ നടന്മാരെയും സംവിധായകരെയും വരെ വില കൊടുത്തു വാങ്ങുന്നു. ചരിത്രത്തെ വളച്ചൊടിക്കാൻ വരെ അവർ സിനിമയെ ഉപയോഗിക്കുന്നു. എന്നാൽ, സത്യം എന്നെങ്കിലും തെളിയുമെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

മലയാള സിനിമയോട് പലപ്പോഴും അസൂയ തോന്നിയിട്ടുണ്ട്. ആട്ടം പോലെയുള്ള മലയാള സിനിമകളും അതിലെ കലാകാരന്മാരെ കണ്ടെത്താൻ സംവിധായകൻ നടത്തിയ ശ്രമങ്ങളോടും ബഹുമാനം തോന്നിയിട്ടുണ്ട്. സിനിമയ്ക്കും രാഷ്ട്രീയമുണ്ടെന്നും ഒരിക്കലും ഒരു സിനിമയെ സിനിമയായി മാത്രം കാണാനാകില്ലെന്നും ഒരു സിനിമ കാണുമ്പോൾ അതിലെ വികാരങ്ങളും വിചാരങ്ങളും എപ്പോഴും നമ്മളെ ബാധിക്കുമെന്നും , പ്രേക്ഷകരെ മണ്ടരാക്കുന്ന സിനിമകൾ എക്കാലവും ചോദ്യം ചെയ്യപ്പെടണമെന്നും പ്രകാശ് രാജ് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.

കാലാതീതമായി നിലനിൽക്കുന്നതാണ് കഥകൾ എന്നാൽ കാലത്തി​ന്റെ കയ്യൊപ്പ് ഈ കഥകളിൽ പതിപ്പിക്കുന്നത് സമൂഹത്തിൽ നിലനിൽക്കുന്ന പ്രശ്നങ്ങളും രാഷ്ട്രീയ സാഹചര്യങ്ങളുമാണെന്ന് പുതുതലമുറ എഴുത്തുകാർ. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിലെ  നാലാം ദിവസം  കഥയിലെ പുതു രാഷ്ട്രീയ ധ്വനികൾ എന്ന വിഷയത്തിൽ നടന്ന ചർച്ചയിലാണ് ഈ അഭിപ്രയാം ഉയർന്നു വന്നത്.   കാലത്തി​ന്റെ ശബ്ദമാവണം കഥകൾ എന്നും  ഇന്നിന്റെ കഥകളാണ് നാളെയ്ക്കായി നാം പകർത്തി എഴുതേണ്ടതെന്നും അഭിപ്രായവും ചർച്ചയിൽ ഉയർന്നു. പശുവി​ന്റെ ഭക്ഷണത്തി​ന്റെ ,നിറത്തിന്റെ, വർഗ്ഗത്തി​ന്റെ ,ജാതിയുടെ ഒക്കെ രാഷ്ട്രീയം കഥകളിൽ നിറയുന്നത്  കാലത്തി​ന്റെ കാവ്യനീതിയാണെന്നും ചർച്ചയിൽ പങ്കെടുത്തവർ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. 

രാഷ്ട്രീയം നമ്മുടെ ജീവിതം നിർണ്ണയിക്കുന്ന കാലഘട്ടത്തിൽ കഥകളും രാഷ്ട്രീയത്തിലേക്ക് തിരിച്ചു വരുന്നു എന്ന്  ചെറുകഥാകൃത്തും നോവലിസ്റ്റുമായ വിനോദ് കൃഷ്ണ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു . കഥകൾ എഴുതുമ്പോൾ അതിൽ സൂക്ഷ്മമായ രാഷ്ട്രീയം കടന്നുവരുന്നത് സ്വാഭാവികമാണെന്ന് വിനോദ് പറഞ്ഞു. 

മലയാളത്തിലെ ആദ്യ ചെറുകഥയായ വാസനാവികൃതി മുതൽ ഇന്ന് ഇറങ്ങുന്ന ചെറുകഥകൾ വരെ എല്ലാത്തിലും ഒളിഞ്ഞും തെളിഞ്ഞും രാഷ്ട്രീയ നിലപാടുകളും സാമൂഹിക സാഹചര്യങ്ങളും പ്രകടമാണെന്ന് വിനോദ് പറഞ്ഞു.  ഗോൾവാക്കറെ പറ്റിയും മോദിയെ പറ്റിയും പൊളിഞ്ഞ പള്ളികളെ പറ്റിയും നമ്മൾക്ക് എഴുതാൻ സാധിക്കുന്നത് അത്തരം സാഹചര്യങ്ങൾ നമ്മുടെ സമൂഹത്തിൽ നിലനിൽക്കുന്നതുകൊണ്ട് കൂടിയാണ്, വിനോദ് കുട്ടി ചേർത്തു.

കീഴാള വർഗ്ഗത്തിലേക്ക് അനായാസമായി എത്തുന്ന  കുറ്റാരോപണങ്ങൾ   പല കഥകളിലും കഥാപശ്ചാത്തലം ആകുമ്പോൾ അവിടെയും പ്രകടമായ രാഷ്ട്രീയമാണ് തെളിയുന്നതെന്ന് എഴുത്തുകാരിയും നിരൂപകയുമായ ജിസ ജോസ് പറഞ്ഞു.

പെണ്ണെഴുത്തുകൾ വായിക്കുന്നതിന് മലയാളി ഇനിയും ഏറെ വളരാനുണ്ടെന്ന് കഥാകൃത്തും നോവലിസ്റ്റുമാ ജിസ ജോസ് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.  പലപ്പോഴും ത​ന്റെ എഴുത്തുകൾ തെറ്റായി വ്യാഖ്യാനിക്കപ്പെടാറുണ്ട് എന്നും ശരിയായ രീതിയിൽ ത​ന്റെ  എഴുത്തുകൾ വായിക്കപ്പെടാൻ താൻ ആഗ്രഹിക്കാറുണ്ടെന്നും ജിസ പറഞ്ഞു

കാലമാണ് എഴുത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയം നിർണയിക്കുന്നത് എന്ന് എഴുത്തുകാരനായ വി എച്ച് നിഷാദ് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.  25 ഓളം വർഷങ്ങൾക്കു മുമ്പ് എഴുതപ്പെട്ട കഥകൾ ഇന്ന് പുനർവായന നടത്തുമ്പോൾ അതിലും വ്യക്തമായ രാഷ്ട്രീയം ഉണ്ടെന്നും അരികവൽക്കരിക്കപ്പെടുന്ന ജനങ്ങളുടെ വെള്ളത്തി​ന്റെ വരെ രാഷ്ട്രീയം അതിൽ വ്യക്തമാണെന്നും നിഷാദ് പറഞ്ഞു.

എന്നാൽ, അനാവശ്യമായ രാഷ്ട്രീയ തിരുകികേറ്റലുകളില്ലാതെ കാലാതീതമായി നിലനിൽക്കുന്നതാണ് ക്ലാസിക്കുകൾ എന്നും അവയ്ക്കാണ് നമ്മൾ പ്രാധാന്യം നൽകേണ്ടതെന്നും നിരൂപകനായ വി കെ ജോബിഷ് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. 

ആലോചനകൾ രേഖപ്പെടുത്തുക, ഹൃദയത്തെ വായിക്കാൻ ശ്രമിക്കുകയും ചെയ്താൽ മാത്രമേ നല്ല രചനകൾ ജനിക്കുകയുള്ളൂവെന്ന് നോവലിസ്റ്റും മാധ്യമപ്രവർത്തകനുമായ സബിൻ ഇഖ്ബാൽ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവം രണ്ടാംപതിപ്പിലെ നാലാം ദിവസം  ‘സാധാരണജീവിതങ്ങളുടെ കഥ പറച്ചിലുകാരൻ’ എന്ന സെഷനിൽ റിയ സീറ്റ ജോർജ്ജുമായി സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം. 

വെറുതെ ഇരുന്നാൽ ഒന്നും എഴുതാനാവില്ല എഴുത്തിന് പ്രചോദനം ആവശ്യമാണ്.  എല്ലാവർക്കും എഴുതാൻ കഴിയും. താൻ മറ്റുള്ളവരെ എഴുതാൻ പ്രേരിപ്പിക്കുകയും പ്രോത്സാഹനം നൽകുകയും ചെയ്യാറുണ്ട് പ്രസിദ്ധീകരിക്കാത്ത എഴുത്തുകാരാണ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച എഴുത്തുകാരെക്കാൾ മികച്ചവരെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.  

താനെഴുതിയ ടെയ്ൽസ് ഫ്രം ഖബറിസ്ഥാൻ എന്ന  നോവലിൽ  പറയുന്ന ഓരോ മരണങ്ങളുമാണ്  ആ കഥയെ  മുന്നോട്ട് കൊണ്ട് പോകുന്നത് നോവലുകൾ എഴുതുമ്പോൾ പല എഴുത്തുകാർക്കും ‘മിഡ്-നോവൽ ക്രൈസിസ്’ നേരിടേണ്ടി വരും, അവയെ അതിജീവിച്ചാൽ മാത്രമേ  നിരന്തരമായി എഴുതാനും രചനകൾ പൂർണ്ണമാക്കാനും കഴിയുകയുള്ളൂ 

 സബിൻ ഇക്ബാലിന്റെ എഴുത്തുകൾക്ക് പ്രത്യേക  മായാജാലമുണ്ടെന്നു റിയ സീറ്റ ജോർജ്ജ് അഭിപ്രായപെട്ടു.   ടെയ്ൽസ് ഫ്രം ഖബറിസ്ഥാനിലെ  ഒരു ഭാഗം അദ്ദേഹം അവതരിപ്പിച്ചു.

In the session “Unraveling the Tapestry of Wayanad: Nature, Culture and Words”, writer Sheela Tomy expressed her desire for the works of Wayanad’s writers to receive the same spotlight as acclaimed authors like Benyamin and K. R. Meera. 

Apart from Tomy, the session featured prominent writers Balan Vengara, Jose Pazhukaran, Harris Nenmeni, and Manoj Pattett on the last day of the biggest Indian rural literary festival, WLF.

Sheela highlighted her novel Valli as a medium for documenting migration stories and their associated struggles. She said that although the book initially faced criticism for its detailed depiction of Wayanad, it paved the way for Wayanad’s increased recognition. She also mentioned that while narratives often blame settlers for deforestation, the current environmental devastation is driven by large-scale corporate encroachments like resort and quarry mafias, often backed by silent government approval. She mourned the loss of its natural beauty and urged the audience to reflect on the environmental transformations of Wayanad over the years. 

Balan Vengara reflected on Wayanad as an inspiration for his creations, citing his notable work “Nadhikalakaan Kshanikkunnu”. He expressed disbelief in human activities attributing to the current natural disasters, like those at Chooralmala and Mundakai, countering the notion that encroachments were the root causes. He also asserted that Wayanad’s forests are well-preserved today. 

Manoj Pattett presented a bold critique, arguing that many local writers focus more on fleeting narratives than crafting impactful literature. Manoj also emphasized the need to document colony life with objectivity rather than romanticizing or oversimplifying it. His remarks questioning the impact of labels like calling colonies “development centers”, drew resounding applause from the audience. 

Responding to Manoj Pattett’s critique that local literature lacks depth, Sheela remarked that such opinions might mistakenly diminish respect for Wayanad’s literary contributions.

Jose Pazhukaran acknowledged the evolving nature of literature and shared his own shift towards experimental writing, mentioning his ongoing work titled “Nirmitha Purushan”.

Harris Nenmeni shared his vision of a borderless world, stating that boundaries exist only for humans, not for animals or nature. He underscored his responsibility as a writer to promote inclusivity and harmony through his work.  

On the final day of the Wayanad Literature Festival a panel of renowned traveler and television host Santhosh George Kulangara, educator Sunaina Shahid Iqbal, and Habib Rahman, discussed the socio-economic and cultural factors driving the increasing trend of youth migration from Kerala. Rahman initiated the dialogue by examining the evolution of migration among Malayalis. While earlier generations left reluctantly, driven by fear of losing familial connections, the current exodus is fueled by a lack of opportunities in Kerala. Rahman highlighted the decline in educational quality, outdated syllabi and the inadequacy of professional courses as major factors compelling students to seek opportunities elsewhere. He also pointed out the absence of premier institutions like IITs and AIIMS in the state, which forces many youth to migrate for better academic prospects. Stressing the need for systemic improvements, he called for enhanced professionalism, student-friendly educators, and streamlined administrative processes to address these challenges.

Iqbal expressed her disappointment with the cultural environment in Kerala upon returning from her studies in Delhi. She noted that Kerala lacks the cultural openness and individual freedoms she experienced outside the state. Social conservatism, particularly the judgmental attitudes toward women living independently, remains a significant deterrent for many. She referenced Virginia Woolf’s famous line, “We need our own room,” to underscore the lack of personal space and freedom for women in Kerala. 

Kulangara provided a broader perspective on the long-term implications of migration. He highlighted that many women who leave Kerala for better opportunities rarely return, finding greater freedom and supportive legal frameworks in other states or countries. Sharing a personal anecdote, he spoke about his daughter’s struggle with MG University, where her International Baccalaureate certification was not recognised, barring her from taking exams. This, he argued, reflects systemic inefficiencies that discourage students and professionals alike from remaining in Kerala. Drawing a parallel to post-Soviet Armenia, Kulangara warned that Kerala risks becoming a desolate state, with an aging population and minimal youth presence, as migration erodes familial and cultural ties. He urged the youth to adopt entrepreneurial mindsets, stating, “If you don’t get a salary, be the person who gives a salary.”

Shaji Jacob the moderator emphasised how the narratives and aspirations shaped by travelers like Santhosh have influenced the Malayalee mindset, fueling the desire to explore life beyond Kerala. The session concluded with a collective call for systemic reforms, including improving education, fostering cultural openness, and creating opportunities that align with the ambitions of Kerala’s youth. The panelists stressed the importance of reversing the migration trend to ensure a sustainable and vibrant future for the state.

When three sisters from the Mananthavady Diocese were invited to volunteer at the Wayanad Literature Festival, they never imagined how deeply the experience would impact them. For Sister Amala, it was a first—a chance to dive into the world of media and live streaming, all while representing her faith and region. Surrounded by a supportive team and a community of eager volunteers, the sisters soon found themselves not only managing the event’s media coverage but also discovering the powerful role media can play in spreading the teachings of God to a wider audience. This was more than just a volunteer role; it was a turning point that connected them to their roots, their mission, and the world of digital communication.

Sister Amala, a postgraduate student in Journalism and Mass Communication at Little Flower Institute of Social Science and Health College in Calicut, shared her experience with pride. “This was my first time handling a major event like this, and I was a bit nervous,” she said. “However, with the support system around me, I was able to contribute meaningfully to the live streaming and media coverage.”

Throughout the festival, the nuns worked together, with Amala taking the lead in speaking on behalf of the team. Her two sisters, who are studying visual communication and multimedia, played key roles in handling technical aspects. Together, they worked to ensure that the event’s media coverage ran smoothly.

The sisters felt honored to be invited to the event, especially as representatives of the Mananthavady Diocese. Sister Amala called the experience both educational and empowering. “Through media, we could share the message of Jesus to a wider audience, especially through social media platforms,” she explained.

One of the highlights of the festival for Sister Amala was the writers’ panel discussion, which she found both inspiring and thought-provoking. However, she admitted that due to her media duties, she wasn’t able to fully focus on the discussion. Nevertheless, she appreciated the perspectives shared by the panelists. A particularly memorable moment came when actor Basil Joseph, a proud Wayanad native, spoke about his connection to the region. “His words resonated with me deeply,” Sister Amala said. “It made me feel even more proud of where I come from.”

Reflecting on the experience, Sister Amala said, “It was a big event, a big learning experience. We came in as newcomers to media work, but thanks to the strong support system around us, we walked away with skills and insights that will stay with us for a long time.”

A discussion on “Writings and Readings of Gen Next” trapped in artificial intelligence, by renowned writers Akhil P Dharmajan and Bineesh Puthuppanam, moderated by queer poet and researcher Aadi, explored the change in the ways the new generation adopts literature. Dharmajan, the author of Ram Care of Anandi, began the discussion by speaking about how he changed jobs because he didn’t want to study cinema in Chennai and how he took his books to the railway station and bus stand to sell them. “It is better for us to realise that the circumstances in which some people grew up motivate them to make such criticisms and avoid them,” he said. Puthuppanam responded to Dharmajan’s comment that “you cannot be a party member and participate in the atrocities they commit,” by saying that a writer’s freedom should not be sacrificed for a movement other than social work.

Puthuppanam, who is also the author of the prestigious novel Premanagaram, was asked if serious reading was dwindling. He replied that this is the era when reading has transitioned from a minority to a majority, and reading and writing have developed more in this generation. “All writings are born from some kind of experience,” Puthuppanam said while discussing his novel Madhuravetta. 

A panel discussion featuring new-generation Malayalam writers Vinod Krishnan, VH Nishad, Dr Jisa Jose and moderated by Dr PT Abdul Azeez explored the political dimensions of short stories. The writers shared versatile and dynamic perspectives on the interplay of politics and literature. “Literature should exist as an opposition in dictatorship,” Krishnan said. Krishnan introduced his book Golwalkar, a critique of societal and generational fascism, asserting that even food carries politics in literature. He noted that since Vaasanaavikrithy, the first  Malayalam short story, the literature here has always had an explicit and implicit politics.

Jobish, another participant, expressed the need for artistically crafted literature that transcends its political context and withstands the test of time. He criticised the lack of artistic value in works that focus solely on time-constrained political themes. Nishad, discussed his work Bhoomiyude Alamara, explained how the political undertones in his stories were revealed by the era in which they were read, emphasising that literature is not always inherently political but can acquire political significance over time.  

Jose addressed the challenges faced by women writers in Malayalam literature. She criticised Malayali readers for their inability to appreciate and understand women’s writings, which are often stereotyped as overly sensitive or emotionally shallow, leading to their marginalisation. She highlighted stories such as Menokiye Konnathaaru, which exposes prejudices against Dalits, often depicted as criminals or savages. Jose also spoke about the gap she had to bridge as a writer and how society still struggles to accept women in prominent roles. “The stories you write should be alive,” Nishad said. “There is no meaning in transcending your time for artistic value if it means remaining as a death certificate.”

Tarun Bhartiya, an activist and photographer, has spent over 16 years documenting the Khasi-Jaintia communities of Meghalaya. His latest photo exhibition “Unaddressed Picture Postcards from Khasi-Jaintia Hills, Meghalaya,” showcased at the Wayanad Literature Festival, delved into the complex question of religious conversion within these indigenous communities. 

Bhartiya raises an essential question through his work, “Why do people in this region convert to different religions? Is it driven by external pressures or does it stem from an internal shift in faith?”

The Khasi-Jaintia people, known for their deep-rooted spiritual traditions and the indigenous faith of Niam Khasi, have faced cultural and religious shifts over time. Bhartiya initially speculated that factors like missionary influence and poverty played a significant role in these conversions. However, through years of research and direct interactions with the community, Bhartiya realised that conversion was more often the result of a personal transformation in faith rather than compulsion. “Faith is a complex subject,” he said, stating, what it means to one person may differ greatly to another.

Bhartiya shared a story behind the photograph “Kong Beau, Child Prophet in 1950s Revival and Composer Jaintia Hills” where an elderly couple, once deeply connected to the missionary movement, were initially hesitant to speak about their experiences. After multiple visits, the elderly woman finally revealed the complexity of her own spiritual journey and the community’s evolving relationship with missionaries.

Bhartiya’s approach to presenting the photographs encouraged the viewers to engage with them physically. Attendees were invited to touch the postcards, flip them over, and even write personal notes on the back. Bhartiya believed that art should be accessible to all, inviting not just admiration but also personal interaction and reflection.

As a photographer and an activist, Bhartiya captures not only the external changes within the Khasi-Jaintia community but also the personal, often quiet transformations of faith that shape the broader narrative. 

The attendees of the biennial Wayanad Literature Festival praised the children’s arena for being a lively space for young participants to explore their creativity through a series of interactive workshops, led by industry experts.

Parvathy Thiruvoth, the acclaimed actress, conducted an acting masterclass, where she shared her journey from starting her career at 17 to becoming a celebrated talent. Thiruvoth emphasised the importance of hard work and dedication in acting. She demonstrated techniques and brought children on stage to practice, showing how preparation and perseverance shape powerful performances. She also shared insights from her roles in Koode and Bangalore Days, inspiring the young attendees to pursue their passion with similar dedication.

Leena Olappamaana led a storytelling workshop, captivating children with her animated mimicry and encouraging them to create and share their stories. Her use of both Malayalam and English, along with a nostalgic song, made the session accessible and fun. Leena’s warm and friendly approach motivated the children to express their creativity and dive into the world of imagination.

In the illustration camp, Mukhtar Udarampoyil, an illustrator for Madhyamam Weekly, sparked creativity by teaching children to draw nature and faces. He recited poems by Kunjunni Mash and stories by Vaikom Muhammad Basheer, urging the children to visualize and illustrate characters from the stories, fueling their imagination.

Sameer Machingal, a visual journalist, conducted a reel-making workshop, teaching the children the basics of shooting, editing, and creating videos. The hands-on session allowed the young participants to understand visual storytelling and try their hand at creating content.

Cinematographer Prathap Joseph went on to share his passion for photography and videography, particularly scenes of nature. He highlighted the beautiful imagery of a setting sun in the middle of the sea, an image he had never seen before, inspiring the children to capture unique moments and find beauty in everyday scenes.

Noted Malayalam writer K R Meera said fear is used as a tool against women within families and there is a need to unlearn such fear regardless of gender, while discussing the topic ‘Between the Lines: The Political Pulse of Literature’ with Minister for Local Self Governance M B Rajesh on the concluding day of the Wayanad Literature Festival on Sunday.

Meera said, “Everything is political, including our very existence. Politics and literature are inseparable. Without politics, it is impossible to write anything meaningful. Politics should begin with gender justice.”

She asserted that gender justice is fundamental to democracy and criticised patriarchy as a cornerstone of fascism.

Rajesh said the conversation was not between a minister and a writer, but between two individuals deeply engaged with literature and politics. “Reading is a pathway to politics, and writing itself is a political act. Contemporary politics and historical contexts are integral to Meera’s literary works.”

Rajesh said that writers are not involved in factional politics. He mentioned how M T Vasudevan Nair’s writing  led to social transformation in Kerala.

The last day of the second edition of the Wayanad Literature Festival was marked by a discussion on the twenty years that passed since the establishment of the Delhi-based Malayalam magazine Free Press, despite its short publication history. The talk involved Dr Vinod K Jose, Shaijith VM, Binjo Vango as well as VH Nishad all of whom had been part of the budding team that created the investigative outlet. 

Free Press, twenty years later, is remembered as a symbol of honesty and served the role of a voice for the silenced. Jose discussed the initial struggles faced by the team. “We were three friends from the same degree batch, starting with dreams of pursuing journalism,” he said. “Despite the limitations and lack of awareness at the time, we aimed to uphold the highest standards of journalism. 

Shaijith, who had worked as a fact-checker, political editor and editorial manager, spoke about Free Press’s outreach and conception. “The logo of Free Press, a handprint, symbolizes integrity,” he said, mentioning that the logo was actually Jose’s handprint. Binjo Vango, the magazine’s primary designer, discussed ideas for journalism, the scope of creativity, and the potential of new concepts in the field. “These two decades have witnessed significant transformations in journalism,” VH Nishad, the mind behind the magazine’s literary style, said.

‘South Indian modernity ’, an enlightening session by editor, teacher and author A S Panneerselvan, academic Babu Thaliyath was moderated by senior journalist N A Ismail on Sunday.

The discussion started with defining modernity in the context of south India and the organic interconnection of ideas and norms.  The panelists agreed that this should be seen from a philosophical lens. “Historically, modernity has emerged in Europe, where modernity developed through colonialism and  marked its presence in India,” opined Thaliyath.

The panelists agreed that modernity requires various solutions. “Modernity has its own context in all states. For a diverse nation like ours, we need to have diverse solutions to curb the foreseen obstacles,” they agreed.

“The future needs the guts of journalists,” Shashi Kumar, a journalist, media innovator and television personality, said on a panel discussion about the past, present and future of journalism. On the panel were senior editors AS Panneerselvan and Santwana Bhattacharya, the South Asia deputy bureau chief of AFP Peter Martell and media owner Vignesh Vellore under the moderation of Himal SouthAsian’s editor-in-chief Roman Gautam. 

“Editors were being put behind bars for writing because Indira Gandhi didn’t like it,” Bhattacharya, the editor of The New Indian Express, said. She spoke about how the freedom of speech was being compromised simply because journalists did not side with the government. “Just because we write against a party does not make us anti-national,” Vellore, who co-founded The News Minute said. Following the 2024 Karnataka elections, Bhattacharya said a party that lost contacted her. “I am responsible for their defeat in Karnataka,” she was told.

The session saw a conflict of thought regarding embedded journalism. He talked of journalists who were dying in Gaza trying to report and how people normalised these sacrifices through digital news platforms. Kumar added that cases like Gaza have become the “new normal” to both reporters and readers, which has led to a point where they conveniently forget about it no matter how intense the situation gets. 

“Some of our legendary journalists have been forced to go to alternative media,” Bhattacharya said. The past and present of journalism was compared using the example of the Bhopal gas tragedy, a case where reports attempted to cover different angles and aspects of the incident. In comparison, today we have multiple channels and journalists having the same angle to a story, she said.

യുവതലമുറയുടെ കുടിയേറ്റത്തിന്  പ്രധാനകാരണങ്ങൾ  അസ്വാതന്ത്ര്യവും കാലഹരണപ്പെട്ട വിദ്യാഭ്യാസവുമാണെന്ന് യുവാക്കൾക്ക് വേണ്ടാതാവുന്ന കേരളം എന്ന ചർച്ചയിൽ പങ്കെടുത്തവർ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ നാലാം ദിനത്തിൽ നടന്ന ചർച്ചയിൽ സന്തോഷ് ജോർജ് കുളങ്ങര, സുനൈന ഹാഹിദ ഇഖ്ബാൽ, ഹബീബ് റഹ്മാൻ, ഡോ. ഷാജി ജേക്കബ് എന്നിവരാണ് പങ്കെടുത്തത്. 

കേരളത്തിന് പുറത്ത് പോവുന്ന ഒരു സ്ത്രീയും തിരിച്ചു വരാനുള്ള സാധ്യതയില്ലാത്തിന് കാരണം അവർ പുറം നാടുകൾ നൽകുന്ന സ്വതന്ത്ര്യം ഇവിടെ വരുമ്പോൾ നഷ്ടമാകുന്നുവെന്നതാണെന്ന്  സഞ്ചാരിയും പ്രസാധകനും സംസ്ഥാന ആസൂത്രണ ബോർഡംഗവുമായ സന്തോഷ് ജോർജ് കുളങ്ങര അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. അവർ പോകുന്ന രാജ്യവും നിയമവും എന്നും അവർക്ക് അനുയോജ്യമായ  സാഹചര്യങ്ങൾ ഒരുക്കുന്നു.പൊതുസമൂഹത്തിന്റെ മനോഭാവവും മാതാപിതാക്കളുടെ അടിച്ചേൽപ്പിക്കലുമെല്ലാം യുവജനതയെ  കേരളം വിടാൻ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നു.ഇതുവരെ കേരളം വിട്ടിരുന്നവർ ജീവിത സാഹചര്യങ്ങൾ കൊണ്ടായാരിന്നെങ്കിൽ  ഇന്ന്  ജീവിത സാഹചര്യം  മെച്ചപ്പെടുത്താനാണ്. ഇപ്പോൾ നടന്നു കൊണ്ടിരിക്കുന്ന കുടിയേറ്റം കേരളത്തിന് ഭീഷണി ഉയർത്തുന്നത് ആണ്. ഇനി കുറച്ച് കാലങ്ങൾക്ക് ശേഷം വൃദ്ധരായ മാതാപിതാക്കൾ മാത്രം ഉള്ളതോ ഒഴിഞ്ഞ് കാടുപിടിച്ച പ്രദേശമാകുന്നതിനുള്ള അവസ്ഥ ഉണ്ടായേക്കാം..യൂവതലമുറക്ക് കേരളവുമായുള്ള ബന്ധം പൂർണ്ണമായി ഇല്ലാതാകുന്ന കാലം വിദൂരമമല്ലെന്നും അദ്ദേഹം അഭിപ്രായപെട്ടു.

സാംസ്കാരിക വിശാലത കുറഞ്ഞ പ്രദേശമാണ് കേരളം. അതിനാൽതന്നെ,  ഒരു സ്ത്രീ ഒറ്റക്ക് താമസിക്കുന്നത് പോലും  തെറ്റായി കാണുന്ന സമൂഹമാണ്. ഇതെല്ലാം സ്ത്രീകളെ കേരളത്തിന് പുറത്ത് പോകുന്നതിന് കാരണമാകുന്നു. കേരളത്തിന് പുറത്ത് പോവുമ്പോൾ ലഭിക്കുന്ന അക്കാദമിക നിലവാരം മെച്ചപ്പെടതാകുന്നത് മാത്രമല്ല, മറ്റു സംസ്ഥങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് ജാതി,മതം,സാമ്പത്തിക നിലവാരം എന്നിവ ഒന്നും വിദ്യാഭ്യാസ കാര്യത്തിൽ നമ്മെ തടസ്സപ്പെടുത്തിന്നില്ല എന്നതു കൊണ്ടു കൂടെയാണെന്ന്  അധ്യാപികയായ സുനൈന ഷാഹിദ ഇഖ്ബാൽ പറഞ്ഞു.

മലയാളികളുടെ കുടിയേറ്റത്തിന് ദീർഘകാല ചരിത്രമുണ്ടെന്നും  അതിന്റെ കാരണങ്ങൾ മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നുവെന്നേയുള്ളൂവെന്നും ഹബീബ് റഹ്മാൻ പറഞ്ഞു. കേരളത്തിലെ പല വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങളിലും വിദ്യാർത്ഥികളുടെ കുറവ് കാണാം. വിദ്യാഭ്യാസ നിലവാരത്തിന്റെ ഏറ്റക്കുറച്ചിലുകളും പ്രൊഫഷണൽ വിദ്യാഭ്യാസതിന്റെ കുറവും എല്ലാം ഇതിന് കാരണമാകുന്നുണ്ട്.എൻട്രൻസ് പോലുള്ള മത്സര പരീക്ഷകളിലും മലയാളി വിദ്യാർത്ഥികൾ പിന്നിലാണ്.ഐഐടി,എയിംസ്,പോലുള്ള  ഗുണമേന്മയുള്ള വിദ്യാഭ്യാസത്തി സ്ഥാപനങ്ങളുടെ അപര്യാപ്തതയും മുല്യാധിഷ്ഠതമലാത്തതും ഒട്ടും കാലാനുസൃതമല്ലാത്തതുമായ സിലബസുകളും എല്ലാം വിദ്യാർത്ഥികൾ കേരളം വിടാനുള്ള  കാരണമായി  കാണാമെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. 

ഡോ. ഷാജി ജേക്കബ് മോഡറേറ്ററായിരുന്നു. 

വയനാട്ടിലെ മഞ്ഞും മണ്ണും തൊട്ടറിഞ്ഞ് വയലും പുഴയും കടന്ന് ഇന്നലെകളിൽ നിന്ന് ഇന്നിലേക്കുള്ള നടത്തത്തിൽ ഇന്ത്യക്കകത്തും പുറത്തുനിന്നുമുള്ള നിരവധിപേർ പങ്കെടുത്തു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റ രണ്ടാം പതിപ്പിന്റെ ഭാഗമായി നടത്തിയ ഹെറിറ്റേജ് വാക്കാണ് അതിൽ പങ്കെടുത്തവർക്ക്  പുതിയൊരു അനുഭവം പകർന്നു നൽകിയത്. 

വയനാട് സാഹിത്യോത്സവം നടക്കുന്ന വേദിയിൽ നിന്ന് തുടങ്ങി വയലുകളും തോടും കടന്ന് കബനീ നദിക്കരയിലൂടെ എട്ടു കിലോമീറ്ററോളം ദൂരം നടന്ന് പഴശ്ശി പാർക്കിലെത്തിയാണ് ‘ഹെറിറ്റേജ് വാക്ക്’ സമാപിച്ചത്. 

 പൈതൃക നടത്തതിൽ കർഷക സമര നേതാവ് സുഖ്ദേവ് സിങ് കോക്രി, സാഹിത്യകാരായ പി.കെ. പാറക്കടവ്, വീരാൻകുട്ടി, ഷീല ടോമി, സംവിധായകൻ ജിയോ ബേബി, പിന്നണി ഗായിക രശ്മി സതീഷ്, പി.സി സനത്,  ഫെസ്റ്റിവൽ ഡയറക്ടർ ഡോ. വിനോദ് കെ. ജോസ് തുടങ്ങിയവർക്ക് പുറമെ ഡെലിഗേറ്റുകളും നാട്ടുകാരും ഉൾപ്പെടെ നിരവധി പേർ പങ്കെടുത്തു.  

പഴശ്ശിയുടെ  പടയാളികളുടെ പിൻമുറക്കാർ താമസിക്കുന്ന മണൽവയൽ കുറിച്യ തറവാട് സന്ദർശിച്ച ശേഷമാണ് സംഘം നെൽപ്പാടങ്ങൾക്കിടയിലൂടെ യാത്ര തുടർന്നത്. ഗായിക രശ്മി സതീഷ് യാത്രയ്ക്കിടയിൽ ഗാനമാലപിച്ചു. 

സ്ത്രീകൾ വീടിനു പുറത്ത് സജീവമല്ലാതിരുന്ന 1960കളിൽ കന്നുകാലി കച്ചവടത്തിലേക്ക് കടന്ന ഏലിക്കുട്ടി എന്ന 98കാരിയെ സന്ദർശിച്ച സംഘം കബനീനദിക്കരയിലൂടെ മാനന്തവാടി പഴശ്ശി പാർക്കിൽ യാത്ര അവസാനിപ്പിച്ചു. 

വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ ഒന്നാം പതിപ്പിൽ നടന്ന ഹെറിറ്റേജ് വാക്കിൽ അരുന്ധതി റോയി, പ്രശസ്ത കർഷകനായ ചെറുവയൽ രാമൻ തുടങ്ങിയവർ പങ്കെടുത്തിരുന്നു.

കോടതി വിധികൾ നമ്മോട് സംസാരിക്കുന്നതെ ന്ത്? എന്ന വിഷയത്തിൽ വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ അവസാന ദിനത്തിൽ നടത്തിയ ചർച്ച ശ്രദ്ധേയമായി.ലീന ഗീതാ രഘുനാഥ് മോഡറേറ്ററായ സെഷനിൽ ബഹുമാനപ്പെട്ട പാനലിസ്റ്റുകളായ പ്രൊഫ. മോഹൻ ഗോപാൽ, അഡ്വ. പി.വി.ദിനേശനും അഡ്വ. കുര്യാക്കോസ് വർഗീസ്. ഹൈക്കോടതി മുൻ ചീഫ് ജസ്റ്റിസ് ജസ്തി ചെലമേശ്വർ അപ്രതീക്ഷിതമായാണ് കടന്നുവന്നത്. 

കോടതി വിധികൾ ഉൾപ്പെടെ എല്ലാ രചനാരീതികളിലും  സാഹിത്യം ഉൾക്കൊള്ളുന്നു എന്ന പ്രൊഫ.മോഹൻ ഗോപാൽ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. ന്യായാധിപന്മാർ രചിച്ച സാഹിത്യത്തിന്റെ  തനതായ ഒരു വിഭാഗമാണ്.    നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥയിൽ വരേണ്യ വർഗ്ഗക്കാരാണ് കൂടുതലെന്നും മറ്റുള്ളവർക്ക് പ്രതിനിധ്യം കുറവാണ്. അങ്ങനെയുള്ള   ആധിപത്യം കാരണം അതിനെ “ബ്രാഹ്മണിക്കൽ ഫിക്ഷൻ” എന്ന് വിളിക്കാം യാദവ് എന്ന പേരിൽ ഒരു ജഡ്ജി പോലും ഉണ്ടായിട്ടില്ലായെന്നും, എല്ലാവരേയും ഉൾക്കൊണ്ടുള്ള സമഗ്രമായ നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥയാണ് വേണ്ടതെന്നും മോഹൻ ഗോപാൽ പറഞ്ഞു. 

വിധിന്യായങ്ങൾ എഴുതാൻ എടുക്കുന്ന സമയം വ്യക്തികൾക്കിടയിൽ വ്യത്യസ്തമാണെന്ന് സുപ്രിം കോടതി മുൻ ജഡ്ജി  ജസ്തി ചെലമേശ്വർ പറഞ്ഞു. 

ന്യായാധിപന്മാർക്ക് നീതി നൽകാനുള്ള സഹജമായ കഴിവിനെക്കുറിച്ച് അദ്ദേഹം സംസാരിച്ചു, അവരിൽ നീതിബോധം അന്തർലീനമായിരിക്കുമെന്നും അഭിഭാഷകനായ കുര്യാക്കോസ് വർഗീസ്  പറഞ്ഞു. 

നിയമവും സാഹിത്യവും തീർത്തും ഭിന്നമാണെന്നും. അവയെ വേണ്ടവിധത്തിൽ കൈകാര്യം ചെയ്യേണ്ട ആവശ്യകതയുണ്ടെന്നും സുപ്രീം കോടതി അഭിഭാഷകനായ പി. വി ദിനേശ് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. കാലക്രമേണ വിധികളുടെ ശൈലി വികസിച്ചുവെന്നും  സാഹിത്യത്തിന്റെ അമിതമായ സ്വാധീനം വിധികളെ മോശമായി ബാധിക്കുന്നു. എളുപ്പം മനസ്സിലാക്കാൻ കഴിയുന്ന ഇംഗ്ലീഷിലാവണം വിധി എഴുതേണ്ടത്. ചില വിധിന്യായങ്ങളിൽ നിലനിൽക്കുന്ന ഫ്യൂഡൽ മനോഭാവം നിലനിൽക്കുന്നത് കാണാനാകും.  കൊളീജിയം സംവിധാനത്തിൽ കൂടുതൽ സുതാര്യത വേണമെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളുണ്ടാക്കുന്നതോടൊപ്പം മനുഷ്യർക്ക് പൗരബോധവും സൗന്ദര്യബോധവുമുണ്ടാകണം.  പൗരബോധമില്ലാതെ മികച്ചൊരു നഗരമുണ്ടാക്കിയിട്ട് കാര്യമില്ലെന്ന് സഞ്ചാരിയും പ്രസാധകനും സംസ്ഥാന ആസൂത്രണബോർഡ് അംഗവുായ സന്തോഷ് ജോർജ് കുളങ്ങര അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവം രണ്ടാം പതിപ്പിന്റെ സമാപന ദിവസം മലയാളിയുടെ ലോക നടത്തം എന്ന വിഷയത്തിൽ  സാഹിത്യകാരനും തിരക്കഥാകൃത്തുമായ ബിപിൻചന്ദ്രനുമായുള്ള സംവാദത്തിൽ പങ്കെടുക്കുകയായിരുന്നു  അദ്ദേഹം. 

നമ്മുടെ വിദ്യാഭ്യാസ സമ്പ്രദായം ഏറ്റവും മികച്ചതാണെന്ന ചിന്തയെ മാറ്റാൻ നമുക്ക് സാധിക്കണം. ശാസ്ത്രമോ ഗണിതമോ പഠിപ്പിക്കുന്ന രീതി നന്നായിരിക്കാം എന്നാൽ ഒരു നല്ല മനുഷ്യനാവാനും,ഒരു പരിഷകൃത സമൂഹത്തിൽ ജീവിക്കേണ്ടതെങ്ങനെയെന്നതുമൊക്കെ പഠിപ്പിക്കേണ്ടത് അത്യാവശ്യമാണെന്ന് അദ്ദേഹം  പറഞ്ഞു.

യുവതലമുറയെ ആകർഷിക്കുന്നതൊന്നും കരുതിവെയ്ക്കാനോ പണിതെടുക്കുവാനോ എൺപതുകളിലേയോ തൊണ്ണൂറുകളിലേയോ കേരളം ചിന്തിച്ചിരുന്നില്ല. അശാസ്ത്രീയമായ രീതികളും അനാവശ്യ തടസങ്ങളും മൂലം പുറം നാടുകൾ വെച്ച് നീട്ടുന്ന സ്വാതന്ത്ര്യത്തിലും അവസരത്തിലുമാണ് യുവതലമുറ കേരളമുപേക്ഷിക്കുന്നത്. അർമേനിയയിൽ മനുഷ്യരാൽ ഉപേക്ഷിക്കപ്പെട്ട ഗ്രാമങ്ങളുടെ അവസ്ഥയിലേക്ക് പത്തോ പതിനഞ്ചോ കൊല്ലങ്ങൾ കൊണ്ട് കേരളവും എത്തിപ്പെട്ടേക്കാമെന്ന് സന്തോഷ് ജോർജ് കുളങ്ങര പറഞ്ഞു.

വികസനത്തിന്‌ സാമ്പത്തികമില്ലാതെ ദാരിദ്ര്യത്തിൽ നിലനിൽക്കുന്ന സർക്കാരിന്റെ മൂല കാരണം നികുതിയടയ്ക്കാനായി സംരംഭകരില്ലാത്തതാണ്. വികസനത്തിന്‌ സർക്കാർ മുന്നിട്ടിറങ്ങണമെന്ന ചിന്ത മാറേണ്ട സമയം അധികരിച്ചിരിക്കുന്നു. സ്വകാര്യവത്കരണം സ്വീകരിക്കുകയും, അതിന്മേൽ കൃത്യമായ നിയമങ്ങൾ നടപ്പാക്കി ടൂറിസത്തിനുതകുന്ന രീതിയിൽ നാടിനെ വളർത്തുകയാണ് വേണ്ടത്.

ടൂറിസം വളർത്താൻ പുതുതായൊന്നും ചേർക്കുകയല്ല വേണ്ടത്. മറിച്ച് നിലവിലുള്ള അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളുടെ മെച്ചപ്പെടുത്തലുകൾ നടത്തുകയാണ് വേണ്ടത്. ഒരു വിനോദ സഞ്ചാര കേന്ദ്രം തുടങ്ങുമ്പോൾ അതിന് വേണ്ട ശുചിമുറികളും, പാർക്കിങ് സൗകര്യങ്ങളും, വിശ്രമ കേന്ദ്രങ്ങളുമുണ്ടാകണം.  നമ്മുടെ നാട് നേരിടുന്ന പ്രശ്നവും , നമുക്കൊന്നിനും കൃത്യമായ മാസ്റ്റർ പ്ലാൻ ഇല്ല എന്നതാണ്. ഏതൊരു ദുരവസ്ഥയിലും ഒരു മന്ത്രി ആകാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നില്ലെന്ന് സന്തോഷ് ജോർജ് കുളങ്ങര പറഞ്ഞു

മാദ്ധ്യമപ്രവർത്തനവും രാഷ്ട്രീയവും ഒരു തൂവൽ പക്ഷികളാണ്, ഒന്നിൽ നിന്ന് മറ്റൊന്നിനെ വേർതിരിക്കാൻ കഴിയില്ല. സാമൂഹിക പ്രതിജ്ഞാബദ്ധതയു ള്ളവരാണ് ഇരുകൂട്ടരും. മാദ്ധ്യമരംഗത്ത് നിന്ന് രാഷ്ട്രീയ ബോധം എന്ന് നഷ്ടപ്പെട്ടുവോ അന്നാണ് മാദ്ധ്യമപ്രവർത്തനത്തി​ന്റെ ആത്മാവ് നഷ്ടപ്പെട്ടത്”, മാധ്യമ പ്രവർത്തകനും രാജ്യസഭാംഗവുമായ ജോൺ ബ്രിട്ടാസ് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവം രണ്ടാം പതിപ്പി​ന്റെ  സമാപനദിനത്തിൽ നടന്ന ന്യൂസ് റൂമിൽ നിന്ന് പാർലമെ​ന്റിലേക്ക് എന്ന സെഷനിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു ന്യൂസ് മിനിറ്റ് സ്ഥാപകയും എഡിറ്റർ ഇൻ ചീഫുമായ ധന്യ രാജേന്ദ്രനുമായി സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം.  

മാദ്ധ്യമ പ്രവർത്തകനിലേക്കുള്ള ത​ന്റെ യാത്ര ആകസ്മികമായിരുന്നു. താനെന്ന വ്യക്തിയെ രൂപപ്പെടുത്തുന്നതിൽ ഡൽഹി മുഖ്യ പങ്ക് വഹിച്ചിട്ടുണ്ട്. മാനസികമായൊരു വിശാലത സമ്മാനിക്കാൻ അന്നത്തെ ഡൽഹിക്ക് സാധിച്ചിരുന്നു, എന്നാൽ ഇന്നത്തെ ഡൽഹി വളരെയധികം മാറിയിരിക്കുന്നുവെന്ന് ജോൺ ബ്രിട്ടാസ് പറഞ്ഞു. 

“അയോദ്ധ്യയിലേക്ക് പോകുമ്പോൾ മതനിരപേക്ഷ ഇന്ത്യയിൽ ബാബ്റി മസ്ജിദിന് ഒന്നും സംഭവിക്കില്ലായെന്ന് ഉറച്ച് വിശ്വസിച്ചിരുന്നു. മസ്ജിദി​ന്റെ താഴികൂടം ധൂളികളായി  മാറിയപ്പോൾ, അത് ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ വലിയൊരു മാറ്റത്തി​ന്റെ തുടർച്ചയ്ക്കാണ് കാരണമായി. 

ഇന്ന് എന്ത് പറയുന്നു എന്നതിലല്ല മറിച്ച് ആര് പറയുന്നു എന്നതാണ് പരിഗണിക്കുന്നത്, പറയുന്നവരുടെ ജാതി, മതം എന്നിവയ്ക്കാണ് പ്രസക്തി. ജാതിമതഭേദമന്യേ ഒരു കുടക്കീഴിലിരിക്കാൻ കഴിയുന്ന അവസരങ്ങളൊക്കെ നഷ്ടമായി കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്. 

മതസൗഹാർദ്ദതയുള്ള നാടാണ് കേരളമെന്നും ഇവിടെത്തെ സാമൂഹിക പരിതസ്ഥിതികൾക്ക് യാതൊരു കോട്ടവും തട്ടില്ലെന്ന വിശ്വാസത്തിൽ അഭിരമിച്ചിരിക്കുകയാണെന്ന് ധന്യ രാജേന്ദ്രൻ ചൂണ്ടിക്കാട്ടിയപ്പോൾ,  കണ്ണുചിമ്മിയാൽ ഉത്തരേന്ത്യയിലൊക്കെ സംഭവിക്കുന്ന പോലുള്ള സാമൂഹിക പശ്ചാത്തലത്തിലേക്ക് കേരളവും മാറ്റപ്പെടാമെന്നും ജാതീയതയുടെ ചരിത്രപശ്ചാത്തലം കേരളത്തിനുണ്ടായിരുന്നുവെന്ന് ബ്രിട്ടാസ്  പറഞ്ഞു. 

വിദേശരാജ്യങ്ങളിലൊക്കെ കാണാൻ സാധിക്കുന്ന എംബഡഡ് ജേണലിസം അതി​ന്റെ ഏറ്റവും മോശരൂപത്തിൽ പ്രകടമാകുന്നത് ഹിന്ദി പത്രങ്ങളിലാണ്. അവയുടെ സ്വാധീനം കൊണ്ടാണ് ഉത്തരേന്ത്യയിലാകമാനം വലതുപക്ഷ രാഷ്ട്രീയ ബോധം മേൽക്കൈ നേടുന്നത്. ഇരുപത്തിയഞ്ച് വർഷം മുൻപുള്ള മാദ്ധ്യമലോകമല്ല ഇന്നുള്ളത്. 1996ൽ ബാബറി മസ്ജിദ് തകർത്തതിനെ, ഇന്ത്യൻ ജനാധിപത്യത്തിലെ കറുത്ത പൊട്ടെന്നാണ് അന്ന് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തതെങ്കിൽ ഇന്ന് അയോധ്യയിലെ പോരാട്ടങ്ങളുടെ മഹാവിജയം എന്ന രീതിയിലേക്ക് അത് മാറി. വലുതുപക്ഷ രാഷ്ട്രീയത്തി​ന്റെ മുഖ്യ ചാലകശക്തികളായി ഇന്ത്യൻ മാദ്ധ്യമങ്ങൾ മാറിക്കഴിഞ്ഞു. 

മാദ്ധ്യമപ്രവർത്തകനിൽ നിന്ന് രാഷ്ട്രീയക്കാരനായി മാറുന്നതിൽ യാതൊരു വ്യത്യാസവും അനുഭവപ്പെട്ടതായി തോന്നിയിട്ടില്ല. ഭഗത് സിങ്, കാൾ മാർക്സ്, കെ പി കേശവമേനോൻ തുടങ്ങിയവരെ മുൻനിർത്തിക്കാണ്ട്, കറകളഞ്ഞ രാഷ്ട്രീയക്കാരാണ് ഏറ്റവും മികച്ച മാദ്ധ്യമപ്രവർത്തകരെന്ന് ജോൺ ബ്രിട്ടാസ് പറഞ്ഞു. രാഷ്ട്രീയം ത​ന്റെ മാർഗ്ഗത്തിൽ യാതൊരു വിധത്തിലുള്ള പ്രതിബന്ധം സൃഷ്ടിച്ചിരുന്നില്ലായെന്നും രാഷ്ട്രീയ വീക്ഷണമുള്ള മാധ്യമങ്ങൾക്ക് പക്ഷപാതിത്വം കുറവായിരിക്കുമെന്നും അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. സ്പഷ്ടമായിട്ടും സൂക്ഷ്മമായിട്ടും മുന്നിലെ പ്രശ്നങ്ങളെ കാണാൻ സാധിക്കുന്നത് വ്യക്തമായൊരു രാഷ്ട്രീയ കാഴ്ചപ്പാട് തനിക്കുള്ളത് കൊണ്ടാണെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. 

വയനാട് സാഹിത്യോത്സവം രണ്ടാം പതിപ്പിന്റെ ഭാഗമായി മികച്ച കോളജ് മാഗസിൻ, സ്റ്റുഡന്റ് എഡിറ്റർ, മികച്ച മാഗസിൻ ഡിസൈൻ എന്നിവയ്ക്കുള്ള അവർഡ് പ്രഖ്യാപിച്ചു. 

മികച്ച കോളജ് മാഗസിനായി തുഞ്ചത്തെഴുത്തച്ഛൻ മലയാളം സർവകലാശാലയുടെ “കരിങ്കുട്ടിത്താരേം വളഞ്ഞ് എട്ട് തിക്ക് ചൊടല” തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. സായൂജ് എം പിയാണ് സ്റ്റുഡന്റ് എഡിറ്റർ. 

മികച്ച സ്റ്റുഡന്റ് എഡിറ്റർ കോഴിക്കോട് ദേവഗിരി സെന്റ് ജോസഫ് കോളജിലെ റിനിഷ പിയാണ്. “തിരിഞ്ഞ്, തിരിഞ്ഞ്, തിരിഞ്ഞ്” എന്നാണ് ദേവഗിരി കോളജ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച മാഗസിന്റെ പേര്. 

മികച്ച മാഗസിൻ ഡിസൈനുള്ള അവാർഡ് കോട്ടയം ഗവൺമെന്റ് മെഡിക്കൽ കോളജ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച “നിക്കര് നെ പുതാര് എച്ച” തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. ഡോ. ചാരുലത കെ ആർ ആണ് സ്റ്റുഡന്റ് എഡിറ്റർ.

പ്രിയ എ എസ്, ആഷ് അഷിത, ബിപിൻ ചന്ദ്രൻ, വരുൺ രമേഷ് എന്നിവരടങ്ങിയ അവാർഡ് നിർണ്ണയ സമിതിയാണ് വിജയികളെ തിരഞ്ഞെടുത്തത്.

ആകെ ലഭിച്ച 80 കോളജ് മാഗസീനുകളിൽ നിന്ന് മൂന്ന് ഘട്ടമായാണ് മികച്ച മാസിക, സ്റ്റുഡ​ന്റ് എഡിറ്റർ, മാഗസീൻ ഡിസൈൻ എന്നീ വിജയികളെ തിരഞ്ഞെടുത്തത്. ഈ 80 മാസികകളിൽ നിന്ന് ലോങ് ലിസ്റ്റുണ്ടാക്കി. ക്യൂറേറ്റർമാരായ ജോസഫ് കെ ജോബ്, വി എച്ച് നിഷാദ് എന്നിവരുടെ നേതൃത്വത്തിലാണ് ഈ പട്ടികയുണ്ടാക്കിയത്. ഇതിൽ നിന്ന് സാഹിത്യകാരി ഷീലാടോമിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ചുരുക്കപ്പട്ടിക ഉണ്ടാക്കി. അതിൽ നിന്നാണ് ജൂറി അവാർഡിനർഹരായവരെ തിരഞ്ഞെടുത്തത്.

“Record your thoughts, try to read your heart, it is the only way good writing can be born,” writer and journalist Sabin Iqbal said, while discussing “Chronicler of common lives” at the Wayanad Literary Festival. He, alongside publisher Riya Zeta George, discussed his literary career, writing styles and experiences. 

Iqbal said that one could never write anything if they just sat still, adding that he often motivates and encourages others to write. Writing solely requires inspiration and that means that everyone has the power to write, he said. He claimed that the works of unpublished writers were better than those of published writers. “While writing novels, many writers face a mid-novel crisis, but they must definitely survive it, only then can they continue to write and perfect their writings,” Iqbal said. He presented an excerpt from his book Cherie. In addition to recording stories of ordinary life, he shared his views on the need to be honest with one’s mind and thoughts.

“This is very surreal for me to be sitting opposite you and having a conversation with you because it is a time capsule”, said  actor Parvathy Thiruvothu  for being given the opportunity to interview her idol Arundathi Roy.

Roy shared her anger management journey through the years.  “I turned anger into writing and turned it into art. People should make space around themselves to be able to work because one needs to be free in order to work efficiently,” she said during an online interaction on Sunday.

Citing the Hema Committee Report, Thiruvoth pointed out that the younger generation of men in the Malayalam industry have a sense of laziness when it comes to fighting for rights of their fellow coworkers. She also said that “where there is noise there is hope for change” in context to how kerala tackled the harassment faced against female actresses.

“We should be uncomfortable , we should be outraged, we should be able to assess a work of  art because its art  is not meant to be a Bible,” Roy said.

“Media and politics are birds of a feather, one cannot be separated from the other,” John Brittas, a former journalist and Rajya Sabha member, said. “Both are socially committed. The soul of journalism was lost when the media lost its political consciousness.” Speaking to Dhanya Rajendra, the editor-in-chief of The News Minute, Brittas said opportunities under one umbrella, regardless of caste and religion, are being lost. “When I went to Ayodhya, I was confident that nothing would happen to the Babri Masjid,” he said. Brittas had reported on the destruction of the mosque in the early 1990s “The atmosphere of peace was quickly disturbed. The mosque’s basement was reduced to dust, which remains a powerful sight even today.” He called the day “the obituary of secular India.”

Rajendran remarked that Kerala is a land of religious harmony and that there are hardly any social clashes. Brittas pointed out that Kerala has a historical background of severe casteism and that if you blink your eyes the state could easily transform into a social context similar to North India.He said Indian media has become the main driving force of big-party politics. Embedded journalism is manifested in its worst form in Hindi newspapers. Due to their influence, right-wing political consciousness is gaining the upper hand throughout North India.

Brittas said that he did not feel any difference in his transition from journalist to politician. He said the best journalists are untainted politicians pointing to Bhagat Singh, Karl Marx and KP Kesava Menon. Brittas maintained that politics did not create any obstacles in his path and that he was able to see the issues at hand clearly because of his political perspective. He argued that media with a political perspective would be less biased.

Actor Prakash Raj has said while Bharatiya Janata Party wants to kill Ambedkar, the Congress wants to misuse the tall leader. He was taking part in a discussion with senior journalist Dhanya Rajendran on the final day of the second Wayanad Literature Festival in Mananthavady on Sunday.

Prakash accused the ruling party of investing heavily in cinema to rewrite history. He said no one would dare to come to him with a film script like Kerala Story. He urged other artistes in the industry to stick with their beliefs and ideologies. “Only a dead man can be apolitical these days,” he said.

Prakash said that the Hema Committee was only a seed with a chance to become a tree. “The men in the film industry failed to speak up against the troubles faced by women.” He said Prime Minister Narendra Modi was a leader without a vision. “Nowadays I have decided not to even acknowledge him,” he said. “I don’t even want to talk to him.” Raj said he will not bury Gauri Lankesh, who he considers his best friend. “Instead I will bury the seed of hatred,” he said.

“The goal of kids these days is to play for clubs like Kerala Blasters, this attitude should change and the ultimate goal of any player should be to represent their own country,” CK Vineeth, a professional footballer playing for the Kerala Blasters, said. Vineeth was speaking at a session highlighting rising concerns of India’s stagnancy in football with Kamal Varadur, a renowned sports journalist. “Indian football once played in the Olympics semi finals,” Vineeth said. “To be in the top four is not a small talk and more than half a decade later the  national team is not even worthy of a World Cup qualification.” 

Vineeth explained how there were many grounds where he could play as a child, now almost all replaced by buildings. Grounds are not freely accessible and even if they are, they are poorly maintained. He highlighted poor scouting in system academies and questionable association practices. “I believe Messi’s prime in football was from age 16 to 28, but here in India most academies start coaching at sixteen,” Vineeth said.

Varadur spoke of the poor media attention that the world’s favourite game receives in India. Mentioning the Argentine national team visiting Kerala in 2025, Vineeth said that the media really needs to focus on the local football arenas and competitions, such as the Santosh Trophy where Kerala is into the semifinals. “I don’t think many people know that fact and it’s concerning that people know Argentinian football more than their own,” he said. He criticised the lack of interest of sports journalists who merely report an issue without taking follow ups. “The grassroots level development of the game and the players still moves at a snail’s pace,” he said.

Professor Mohan Gopal, former director of National Judicial Academy has described judgements as a unique genre of literature. “Literature encompasses all forms of writing, including judicial judgments. But judgements have become Brahminical fiction because of the  domination of the Brahmin community in the judicial system,” he said while addressing a session on ‘Law as Literature: What Do Contemporary Judgments Leave Behind?’ on the concluding day of the Wayanad Literature Festival on Sunday.

“This dominance of Brahmins resulted in an oligarchic interpretation of the Constitution,” he said and added that judgments should reflect lived experiences.

Supreme Court advocate P V Dinesh Kumar argued that law and literature are two inherently dry fields. He expressed concern about judgments that were overly literary, and noted that the style of judgments has evolved over time. He advocated for clear, simple, and plain English in judicial decisions, consistent with legislative objectives.

Former Supreme Court judge Justice Chelameswar said that the time taken to write judgments varies among individuals.

Advocate Kuriakose Varghese highlighted the role of religion in customary law and the judicial background that shapes literature. “Judges are inherently capable due to their sense of justice,” he said.

Leena Gita Reghunath moderated the session.

The Wayanad Literature Festival was much more than just a gathering of literature enthusiasts. It was a celebration of the region’s rich cultural tapestry, offering visitors an immersive experience into Wayanad’s unique agricultural and artistic heritage. The stores at the venue were a journey through Wayanad’s agriculture. At the rice section, visitors discovered the Wayanad Thondi Aval rice flake, which is known for its high nutritional value. Other varieties included Valiyachennellaone, which supports the health of pregnant women, and Navara rice, consumed during the month of karkidakam, around August, for its healing properties, along with the black rice, Kalabath, known for its skin benefits. The venue was overflowing with Wayanad’s organic coffee, celebrated for its sustainable cultivation in natural forest-like conditions. The Wayanad Robusta coffee, with its bold flavor and notes of chocolate and nuts, was especially popular, alongside Parchment and Arabica. Spice coffee, renowned for its health benefits, also drew many curious visitors.

The festival’s cultural richness came to life through traditional Kerala art. Intricate murals and quilling added colour to the exhibition. One of the most inspiring exhibits was the work of a 65-year-old quilling enthusiast, who shared the beauty of the art form. Organisations like AVANIKA and STOROOT also contributed by showcasing sustainable and handmade bamboo-based crafts. Visitors could admire handcrafted leather lanterns, national award-winning puppetry, and Madhubani and Gond folk art from across India.

The spice stalls filled with locally grown cinnamon, cardamom, and black pepper filled the air at the All India Arts and Crafts Fair, alongside the aroma of garam masala and sambar masala. The textile section offered a diverse range of products, from organic cotton garments to bamboo jewelry and Kosa silks from Maharashtra. Ayurvedic products, handmade soaps, and natural detergents highlighted sustainability and local craftsmanship. Each stall, from the rice varieties to the handmade crafts, reflected the spirit of Wayanad.

“Writing is a coping mechanism for me,” Rebecca Mathai, the deputy comptroller and auditor general said during a session on how civil servants had taken to literature. The panel spoke about managing official work, which has a lot to do with disclosing and hiding information, while opening themselves out in their prose. “The more the stress the greater is my desire to write,” Mathai said. “I need to write to live.” Her job requires a focussed attention to detail, helping her a lot in writing. “What makes great literature is details,” she said, pointing to its centrality in making the story rich. “A great book is one that keeps you awake. You have to let the reader do the heavy lifting. So hiding or obfuscation of the plot in these details makes a book interesting.” 

Elizabeth Kurien Mona, who worked as a manager at the Reserve Bank of India said language and form were unifying factors. They helped tie together her official work and helped her manage writing better, rather than hindering it. Both panelists spoke of the struggles of working women having to juggle work and home. Despite the many demands, they somehow manage to make time to present their thoughts to the world. The panel concluded with Mathai and Kurien sharing their work. Kurien presented a rendition of her ghazals to the audience.

Senior Supreme Court lawyer and constitutional expert Shyam Divan highlighted the complexities of environmental acts during the past three decades while participating in the academic session on science and environment on Saturday. “We need some sort of protector of the environment at the national level,” he said. 

Divan also explained how thermal power lines caused loss of habitat of the Great Indian Bustard, the largest flying bird. “In its wake the Supreme Court, in 2021, ordered all the high-tension power lines be laid underground in Rajasthan and Gujarat,” he said.

Director of the Western Ghats Study Centre in Kannur University Dr. Prasadan P K started his presentation with a video on zoonotic diseases and explained how temperature rise influences the reproduction rate of various pathogens.

Citing a United Nations study, he said approximately 70% of known infectious diseases are zoonotic in origin.  “All this happens because of climate change. If the temperature rises further, all zoonotic diseases will reappear,” he said.

The grassroot public intellectual, writer, critic and orator Sunil P Ilayidom compared the role BR Ambedkar and MK Gandhi played in fighting the ideological seeds of Fascism in India. Speaking on the fourth day of the Wayanad Literary Festival, Ilayidom analysed the logic and ignorance embedded in the decision of choosing between two. He discussed Fascism’s divisive nature and how it expresses itself vastly differently in India and Europe. He added that these differences are not contradictions but must be understood and acknowledged.

Gandhi and Ambedkar operated on two distinct levels, but were both instrumental in the social upliftment of India, Ilayidom said. However, modern society tends to assess them based on their personal beliefs rather than their broader contributions. “If Ambedkar exposed the genetic makeup of Indian fascism, it was Gandhiji who created a vast expanse of moral consciousness that transcended the fascist’s divisive logic,” Ilayidom said. He saw complementary roles in combating fascism. Gandhi “gave his life” for secularism and stood as a moral barrier against the divisive ideologies of fascism, Ilayidom said.

Addressing their contrasting views on the caste system, Ilayidom pointed out that Gandhi believed in systematically removing caste barriers, whereas Ambedkar was certain that caste could never be eradicated within the existing social framework. Both leaders were visionaries  and served a very important role in uplifting India by challenging the social and political barriers that obstructed the development of the nation.

“When there is any exploitation happened to anyone, especially in their workplace, the movement gave them the strength to expose the truth,” journalist and film critic Anna MM Vetticad said at a session on Witnessing Me Too in the cinema industry. The session underscored the ongoing struggles faced by women in the film industry and the broader societal need for inclusive perspectives in decision-making processes. The discussions highlighted the critical role of movements like Me Too in advocating for women’s rights and challenging systemic issues within various industries.

Jeo Baby emphasised the importance of incorporating women’s perspectives in all decision-making processes of the cinema industry. He remarked that power groups exist within the film industry, those power groups not typically portrayed by the media. Instead, they are groups that impose restrictions, forcing individuals to live according to the desires and demands of others. Very often, this was at the cost of their own freedoms and preferences. Further, he noted that such controlling power groups can be found everywhere.

Vetticad highlighted that the first Me Too case in Kerala’s film industry was reported in 2017, a disturbing assault on a woman actor. The incident played a significant role in the establishment of the Women in Cinema Collective and the formation of the Hema Committee in Kerala, which found, despite extensive redactions, how powerful men and organisations within the industry made a painful performance of diplomacy in its response to the 2017 case. Similar associations were established across various film industries including the Tamil and Telugu industries. The toxicity produced by the incident has been replicated in how male audiences have reacted to all women in the film industry. Vetticad recalled her personal experiences of facing backlash after writing an article criticising the portrayal of a female character in the popular film Baahubali. Despite the film’s widespread acclaim, her critique led to several personal attacks.

കൃത്യമായി ഈ ഗ്രാൻഡ് ലഭിക്കാത്തത് മൂലം പഠനം പാതിവഴിയിൽ ഉപേക്ഷിക്കേണ്ടിവരുന്ന ഒരുപാട് വിദ്യാർഥികൾ വയനാട്ടിലുണ്ട്. ഇത്തരം  വിഷയങ്ങളിൽ അധികാരികളുടെ കണ്ണ് തുറക്കണമെങ്കിൽ ചിലതൊക്കെ പച്ചയ്ക്ക് തന്നെ പറയണം  അങ്ങനെയാണ് എനിക്ക് മാവോയിസ്റ്റ് എന്ന പേര് പോലും ലഭിച്ചതെന്ന്  പ്രകൃതി  പറഞ്ഞു. 

വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിലെ മൂന്നാം ദിവസത്തിൽ മഴവിൽ നിറങ്ങളിൽ മനുഷ്യർ : കലയും സാഹിത്യവും അനുഭവങ്ങളും എന്ന വിഷയത്തിൻമേൽ നടന്ന പാനൽ ഡിസ്കഷനിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു പ്രകൃതി. ഒരേ സമയം ആദിവാസി എന്ന നിലയിലും ട്രാൻസ് വ്യക്തി എന്ന നിലയിലും നേരിടേണ്ടി വന്ന വിവേചനങ്ങളെയും വെല്ലുവിളികളെയും പറ്റി പ്രകൃതി സംസാരിച്ചു. വയനാട്ടിലെ പണിയ  വിഭാഗത്തിൽപ്പെട്ട പ്രകൃതി എന്ന ട്രാൻസ് വ്യക്തിയുടെ    ഈ സാഹിത്യോത്സവത്തിലെ  സാന്നിദ്ധ്യം  പ്രശംസനാർഹമാണെന്ന്  അഭിനേതാവും ക്വീർ ആക്ടിവിസ്റ്റും ആയ ശീതൾ ശ്യാം അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.

 പണിച്ചി എന്ന കവിത പണിയ ഭാഷയിൽ എഴുതിയത് പണിയ വിഭാഗത്തിലെ മനുഷ്യർക്ക് കൂടി വായിക്കാനും മനസ്സിലാക്കാനും വേണ്ടിയാണ് അതേ ഭാഷയിൽ എഴുതിയതെന്ന് പ്രകൃതി പറഞ്ഞു.  ആദിവാസി ഗോത്ര വിഭാഗങ്ങൾക്കിടയിൽ  ഉയർന്നുവരുന്ന ജെൻഡർ അവബോധത്തെ പറ്റിയും പ്രകൃതി പരാമർശിച്ചു.

 എല്ലാ എഴുത്തുകാരെയും പോലെ തങ്ങൾ മുഖ്യധാരയിൽ പരിഗണിക്കപ്പെടാറില്ല എന്നും മറിച്ച് പ്രത്യേക വിഭാഗം സൃഷ്ടിച്ച മാറ്റിയിരുത്തലാണ് പൊതുവേ എല്ലാ സാഹിത്യോത്സവങ്ങളിലും നടക്കുന്നതെന്ന് സെഷൻ മോഡറേറ്ററും യുവ കവിയുമായ ആദി ഉന്നയിച്ചു.  കഴിഞ്ഞ സാഹിത്യോത്സവത്തെ  അപേക്ഷിച്ചു ഇത്തവണ അഞ്ചു ക്യുർ വ്യക്തികളെ ഈ വേദിയിൽ കണ്ടതിലുള്ള സന്തോഷം   ശീതൾ ശ്യാം പങ്കുവച്ചു.   എന്നാൽ  പലപ്പോഴും ക്വീർ വ്യക്തികളുടെ പ്രതിനിധാനം  ട്രാൻസ് വിമൻസിലേക്ക് മാത്രമായി  ഒതുങ്ങി പോകുന്നു  എന്നും  അവിടെ മഴവിൽ നിറങ്ങളിലെ മറ്റു മനുഷ്യരെ ഉൾക്കൊള്ളിക്കാൻ പൊതു സമൂഹം ഇന്നും മടി കാണിക്കുന്നുവെന്നും ശീതൾ പറഞ്ഞു.

ഇന്ന് കേരള സമൂഹത്തിൽ ക്വീർ വ്യക്തികൾക്ക് ലഭിക്കുന്ന ദൃശ്യത ഒരുപാട് പോരാട്ടങ്ങളുടെ ശ്രമഫലമായി ഉണ്ടായ പുരോഗമനമാണ്. വൈവിധ്യങ്ങളെ അടയാളപ്പെടുത്താൻ ഭരണാധികാരികളെ പോലും പ്രേരിപ്പിച്ചത് ക്വീർ പ്രൈഡ് പോലുള്ള തുടർച്ചയായ പരിശ്രമങ്ങളാണ്.  ശാസ്ത്രീയ നൃത്തത്തിനുള്ളിലെ ജാതിമത വർഗ്ഗ സ്വാധീനങ്ങളെ പറ്റി  നർത്തകിയും അഭിനേത്രിയുമായ സഞ്ജനാ ചന്ദ്രൻ പറഞ്ഞു.  നാട്ടിൽ ശാസ്ത്രത്തിൽ അനിവാര്യമായ പൊളിച്ചെഴുത്തുകളെ പറ്റിയും  ക്വീർ സമൂഹത്തിനുള്ളിലെ തന്നെ ജാതി ബോധത്തെ പറ്റിയും സഞ്ജന പറഞ്ഞു.  ഹിന്ദു ദൈവങ്ങളുടെ കഥകൾ മാത്രം പറയുന്ന ഭരതനാട്യത്തിൽ വാവരുടെയും വേളാങ്കണ്ണി മാതാവിന്റെയും യേശുക്രിസ്തുവിന്റെയും കഥകൾ പറഞ്ഞു കൊണ്ടുള്ള നൃത്തരൂപങ്ങൾ അവതരിപ്പിച്ചുകൊണ്ടുള്ള  മാറ്റങ്ങളെ പറ്റിയും സഞ്ജന പറഞ്ഞു. 30 ട്രാൻസ്ജെൻഡർ വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് സൗജന്യമായി നൃത്ത അഭ്യാസം നൽകുന്നുണ്ടെന്ന് സഞ്ജന പറഞ്ഞു.

ഭാഷ  എന്നത് സംസ്കാരത്തിൻറെ മുഖമാണ് ആ മുഖത്തിന്റെ പ്രതിബിംബമാണ് സാഹിത്യം അതേ ഭാഷ എക്കാലത്തും വൈവിധ്യമാർന്ന മനുഷ്യരെ മുറിവേൽപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്, എന്ന് എഴുത്തുകാരിയായ വിജയരാജമല്ലിക പറഞ്ഞു.  ക്വീർ വ്യക്തികളുടെ പ്രണയവും കാമനകളും എഴുതുമ്പോൾ മലയാളത്തിൽ കൃത്യമായ വാക്കുകൾ ഇല്ല എന്നത് സത്യമാണെന്നും അത്തരത്തിൽ പുതിയ വാക്കുകൾ നിർമ്മിക്കാൻ കേരളത്തിലെ എഴുത്തുകാർ മുന്നോട്ടുവരണമെന്നും വിജയരാജമല്ലിക അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. ഇന്ത്യൻ സാമൂഹിക സാഹചര്യത്തിൽ കൊളോണിയലിസം  മുറിവേൽപ്പിച്ച ക്വീർ ജീവിതങ്ങളെയും അവരുടെ ചരിത്രങ്ങളെ പറ്റിയും ചർച്ച നീണ്ടു.  

ചോദ്യോത്തര വേളയിൽ പരസ്യങ്ങളിൽ ഉയർന്നുവരുന്ന ക്വീർ അടയാളപ്പെടുത്തലുകളെ പറ്റി ഉയർന്ന ചോദ്യത്തിന്  മുതലാളിത്തവും ഹിന്ദുത്വവും ഒരിക്കലും ഞങ്ങളെ രക്ഷിക്കാൻ പോകുന്നില്ല എന്നായിരുന്നു കവിയായ ആദിയുടെ മറുപടി

“ഒരു പത്രപ്രവർത്തകനാകുക എന്നത് ഒരു ട്രെഡ്‌മിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന പോലെയാണ്” പത്രപ്രവർത്തകനും എഡിറ്ററും വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ ഡയറക്ടറുമായ ഡോ. വിനോദ് കെ. ജോസ് പറഞ്ഞു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിൽ ഡോ. വിനോദ് കെ ജോസ് എഡിറ്റ് ചെയ്‌ത ‘ഇൻക്ലൂസീവ്‌നെസ് ഇൻ മീഡിയ’ എന്ന പുസ്തകത്തിന്റെ പ്രകാശനവേളയിൽ  സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം. 

ന്യൂസ് റൂമുകളിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന ചില അദൃശ്യ ശക്തികളാണ്  റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന വാർത്തകളിൽ ഏതൊക്കെ പ്രസിദ്ധീകരിക്കണം, ഏതൊക്കെ വേണ്ട എന്നുള്ള തീരുമാനങ്ങൾ എടുക്കുന്നതെന്നും വിനോദ് കെ ജോസ് പറഞ്ഞു. 

പുസ്തകത്തിൽ പരാമർശിക്കുന്ന മാദ്ധ്യമമേഖലയിലെ റിപ്പോർട്ടിങ്ങിൽ സംഭവിക്കാവുന്ന ശരി തെറ്റുകളെ കുറിച്ചും അതിന്റെ നാനാവശങ്ങളെക്കുറിച്ചും ഹിമാൽ സൗത്ത് ഏഷ്യയുടെ എഡിറ്ററും മോഡറേറ്ററുമായ റോമൻ ഗൗതം പറഞ്ഞു. 

തന്റെ മുന്നിലെത്തുന്ന വസ്തുതകളെ വളച്ചൊടിക്കുവാൻ ശ്രമിക്കുന്ന മാദ്ധ്യമധർമ്മങ്ങളും, പത്രസ്ഥാപനത്തിൽ ഒരു മുസ്ലീം സ്ത്രീയ്ക്ക് നേരിടേണ്ടി വരുന്ന പ്രതിസന്ധികളെ കുറിച്ച് ഓക്സ്ഫോർഡ് യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിലെ ഗവേഷകയും അധ്യാപികയുമായ ശിരീൻ അസം പങ്കുവച്ചു. അധികാര വൃന്ദത്തിൽ ഇരിക്കുന്നവർക്ക് അനുസൃതമായിട്ടാണ് പലപ്പോഴും ചില മാദ്ധ്യമങ്ങൾ പ്രവർത്തിക്കുകയെന്നും ശിരീൻ പറഞ്ഞു. 

സമൂഹത്തിലെ അധഃസ്ഥിതവർഗ്ഗത്തെ മനസ്സിലാക്കുവാൻ സാധിച്ചില്ലെങ്കിൽ നിങ്ങൾക്ക് യഥാർത്ഥ രാഷ്ട്രീയം എന്താണെന്ന്  അറിയില്ലെന്ന്  കാരവാനിലെ അന്വേഷണാത്മക പത്ര പ്രവർത്തകനായ സാഗർ വ്യക്തമാക്കി. ഉയർന്ന ജാതിയിലുൾപ്പെടുന്നവരും താഴ്ന്ന ജാതിയിലുൾപ്പെടുന്നവരും എന്നുള്ള വേർതിരിവ് പത്രപ്രവർത്തകർക്കിടയിൽ നിലനിൽക്കുന്നുണ്ടെന്നും ഉപരിവർഗ്ഗവിഭാഗത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നവർ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുമ്പോൾ അവിടെ അധഃസ്ഥിത വർഗ്ഗക്കാരുടെ ശബ്ദം കേൾക്കാൻ കഴിയില്ല കാരണം, അവർ അത്തരം സാഹചര്യങ്ങളിലൂടെ കടന്നു പോയിട്ടുണ്ടാവില്ലായെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

പുതിയ ലോകങ്ങളിലേക്ക് പ്രേക്ഷകരെ കൂട്ടിക്കൊണ്ടുപോയ കവിതകളുടെ അവതരണത്തോടെ വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിലെ രണ്ടാം പതിപ്പിന്റെ മൂന്നാം ദിനത്തിലെ കവിയരങ്ങും ചർച്ചയും നടന്നു.  കൽപ്പറ്റ നാരായണൻ, വീരാൻകുട്ടി, ഒ പി സുരേഷ്, അമ്മുദീപ, അബ്ദുൽ സലാം എന്നിവർ കവിതളവതരിപ്പിച്ചു. 

നാലുപേരും അവരവരുടെ ഓരോ കവിതകൾ വായിച്ചുകൊണ്ട് കവിയരങ്ങ് ആരംഭിച്ചു. ആണിന്റെയും പെണ്ണിന്റെയും കാഴ്ചപ്പാടിലുള്ള  കണ്ണാടികളെ പറ്റി  എഴുതിയ കണ്ണാടി എന്ന കവിത കല്പറ്റ നാരായണൻ ചൊല്ലി. രാമായണത്തിലെ ശൂർപ്പണഖ എന്ന കഥാപാത്രത്തെ ആസ്പദമാക്കി എഴുതിയ “ശൂർപ്പണഖ” നൽകുന്നത് മറ്റൊരു അർഥതലമാണ്.

ആപ്പിളും ന്യൂട്ടനും എന്ന കവിത വീരൻകുട്ടി അവതരിപ്പിച്ചു. അനുഭവങ്ങൾ എങ്ങനെയാണു കവിതയകുന്നതെന്ന ചിന്തയിലാണ് നഗരത്തിലെ ശുചീകരണ പ്രവർത്തികൾ ചെയ്യുന്നവരെപറ്റി “മായിചെഴുത്ത് ” എന്ന ഒരു ചെറു കവിത എഴുതുന്നത് പിന്നീട് തെരഞ്ഞെടുപ്പ് സമയം ആദിവാസികളുടെ പേരുകൾ എല്ലാം  പക്ഷികളുടെ പേരിൽ കണ്ടതിൽ തോന്നിയ അശ്ചര്യത്തിൽ  വന്ന ‘പട്ടിക’യും പരീക്ഷഹാളിലെ കുട്ടികളുടെ സംസാരത്തിൽ നിന്ന് കണ്ട കാഴ്ച്ചയിൽ വന്ന ‘അപരിചിത ‘ യും വീൻകുട്ടി വേദിയിൽ അവതരിപ്പിച്ചു.

ഗദ്യകവിതയിൽ അമ്മു ദീപ ”നഗരത്തിൽ”,തമിഴകത്തിന്റെ  ഓർമ്മ പങ്കുവെക്കുന്ന  ” ഒരു  പ്രേമ കവിത സുബുവിന്”  എന്നീ കവിതകളും അവതരിപ്പിച്ചു. 

ഓ പി സുരേഷ്  തന്റെ ‘ഛെ ‘ എന്ന കവിതയ്ക്ക് ശേഷം ഇന്ദ്രിയങ്ങളാൽ അനുഭവിക്കാൻസാധിക്കാത്ത അനുഭവങ്ങളെ പറ്റി പറഞ്ഞുകൊണ്ട്    കേൾക്കാതിരിക്കില്ല, വരാതിരിക്കില്ല തുടങ്ങിയ രണ്ടു കവിതകൾ അവതരിപ്പിച്ചു.

പരിപാടിയുടെ മോഡറേറ്ററായിരുന്ന കവി അബ്ദുൽ സലാം 20വർഷങ്ങൾക്കു മുൻപ് എഴുതിയ “ഉമ്മയുടെ താക്കോൽ “കവിത അവതരിപ്പിച്ചു. 

കവിതകൾ പുതിയ ലോകം കാണിച്ചുകൊടുക്കുന്നതാകണമെന്ന് കൽപ്പറ്റനാരായണൻ ചർച്ചയിൽ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.  ജീവിക്കുന്നതും സങ്കൽപ്പിക്കുന്നതുമായിട്ടുള്ള ജീവിതങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള ഒരു ഏറ്റുമുട്ടലാണ് കവിതയെന്ന് ഒ പി സുരേഷ് ചർച്ചയിൽ പറഞ്ഞു. 

മലയാളം നോവലുകൾ ഒരുപാട് മുന്നോട്ട് പോവുകയും അംഗീകാരങ്ങൾ ലഭിക്കുകകയും മറ്റു രാജ്യക്കാർ വായിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടും.ഇതുവരെ മലയാളത്തിൽ നിന്നൊരു  വിശ്വസാഹിത്യകാരൻ ഉണ്ടായിട്ടില്ലെന്ന് പ്രശസ്ത സാഹിത്യകാരൻ എം മുകുന്ദൻ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിലെ മൂന്നാം ദിനത്തിൽ ലോകസാഹിത്യത്തിന്റെ മലയാളത്തിന്റെ വഴികൾ എന്ന വിഷയത്തിൽ നടന്ന സംവാദത്തിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം. 

 സാഹിത്യത്തിന് അപ്പുറം വിപണനവും വളരെ പ്രധാനപെട്ട കാര്യമാണ്.ഫ്രാൻസ് പോലുള്ള രാജ്യത്തിൽ ശ്രദ്ധ നേടാൻ കഴിയുക എന്നതാണ് ലോകസാഹിത്യത്തിലേക്കുള്ള വഴി. എഡിറ്റിങ്ങിന്റെ അഭാവവും സാഹിത്യത്തിന്റെ  പ്രചാരത്തിന് കോട്ടംതട്ടിക്കുന്നു എന്നും എം.മുകുന്ദൻ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.

മലയാളത്തിൽ നിന്നുള്ള രചനകളുടെ പരിഭാഷ,വിപണനം, ഉള്ളടക്കം എന്നിവയെല്ലാം കൃതിയുടെ പ്രചാരണത്തിന് കാരണമാകുന്നു. മറ്റു ഭാഷകളിലേക്ക് മൊഴിമാറ്രുമ്പോൾ നിരവധി വെല്ലുവിളികൾ നേരിടുന്നുവെന്നും സാഹിത്യകാരനായ എൻ എസ് മാധവൻ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.

മലയാളത്തിൽ വിശ്വ സാഹിത്യകാരൻ ഇല്ലെങ്കിലും വിശ്വസാഹിത്യങ്ങൾ ഉണ്ട്.മലയാളം പുസ്തകങ്ങൾ യു.കെ.പോലുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ എത്തുക എന്നത് ബാലികേറാമലയാണ് .എന്നൽ അടുത്ത 10 വർഷങ്ങൾക്കുള്ളിൽ യുകെ യിലും യുഎസ് ലും എല്ലാ ഉളളവർ മലയാളം പുസ്തകങ്ങൾ വായിക്കും എന്ന പ്രതീക്ഷ ബെന്യാമിൻ പങ്കുവെച്ചു. കൃത്യമായ എഡിറ്റിങ് നടത്തി പരിഭാഷപ്പെടുത്തുക എന്നത് നമ്മുടെ കൃതികളെ പറ്റി നമ്മളോട് ചോദ്യങ്ങൾ ചോദിക്കുന്നതിനു തുല്യമാണ്.പുസ്തകം എന്നത് ഒരു വിപണന വസ്തു ആണ് എന്ന തിരിച്ചറിവ് മലയാള സാഹിത്യത്തെ വിശ്വ സാഹിത്യത്തിലേക്ക് നയിക്കും.എന്നും മലയാളത്തിലെ യുവ എഴുത്തുകാർ അതിന് മുതൽ കൂട്ടാകുമെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. 

 ലോക സാഹിത്യത്തിൽ ഉള്ള സ്ത്രീകളുടെ അഭാവത്തിന് കാരണം അന്നത്തെ കാലത്ത് സ്ത്രീകൾക്ക് ഇംഗ്ലീഷ് വിദ്യാഭ്യസം നിഷേധിച്ചതു കൊണ്ടാണെന്ന്  കെ ആർ. മീര അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. കൂടുതൽ അനുഭവങ്ങൾ എഴുതപ്പെടാത്തതും  പരിഭാഷ ചെയ്യപ്പെടാത്തതും  മലയാള സാഹിത്യത്തിലെ കുറവായി നിലനിൽക്കുന്നു. ലോകോത്തര പുസ്തകങ്ങൾ മലയാളത്തിലേക്ക് പരിഭാഷപ്പെടുത്തുന്ന പോലെ മലയാളം പുസ്തകങ്ങൾ തിരിച്ച്  പരിഭാഷ പെടുത്തുന്നില്ല.പുരുഷന്മാർ സ്ത്രീ രചനകൾ എഡിറ്റ് ചെയ്യുമ്പോൾ ആ ആശയങ്ങളെ പൂർണമായി ഉൾക്കൊള്ളാനുള്ള സാധ്യത കുറവാണ് എന്നും മീര  അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.

എൻ ഇ സുധീർ ചർച്ചയിലെ മോഡറേറ്ററായിരുന്നു. 

ദസ്തേവ്സ്കിയും, ക്രിസ്തുവും നിറഞ്ഞുനിൽക്കുന്നതായിരുന്നു “ഒരു മലയാളി വായനക്കാരന്റെ ആത്മകഥ” എന്ന കല്പറ്റ നാരായണന്റെ പ്രഭാഷണം. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിൽ മൂന്നാം ദിനത്തെ പൂർണമാക്കാൻ വയനാടിന്റെ പ്രിയ എഴുത്തുകാരന് കഴിഞ്ഞു.

മനുഷ്യർ അദ്ഭുതങ്ങൾ  കാത്തിരിക്കുന്നവരാണെന്നും എന്നും, എഴുത്തുകാർ  നിഗൂഢതകൾ ഇല്ലാത്ത ലോകത്ത് നിന്ന് ആശ്ചര്യമുള്ളത് സൃഷ്ടിക്കുന്നവരാണെന്ന് കൽപ്പറ്റ നാരായണൻ പറഞ്ഞു. 

ഭാഷ മനുഷ്യന് കിട്ടിയ ഏറ്റവും വിലപ്പെട്ട വരമാണ്.  എല്ലാവരും കഥപറയുന്നവരാണെന്നും, ഒരു സംഭവത്തെ ഓരോരുത്തരും വിശദീകരിക്കുന്നത് ഓരോ രീതികളിലാവും, അതിൽ ഭാവനയുടെ വ്യത്യസമുണ്ടാകുന്നു.ഈ ഭാവന കലർത്തിയതാണ് കഥകൾ, ജീവിതം ആവിഷ്കരിക്കുന്നതും കഥയിലൂടെയാണ്.ഒരു വായനക്കാരൻ “എത്രായിരം ജീവിതമാണ് ജീവിക്കുന്നത്.” അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. 

താൻ വായനയിലേക്ക് വീണുപോയാതാണ്. ചെറുപ്പത്തിൽ നിലത്ത് വീണ് കാലൊടിഞ്ഞതിനെ തുടർന്ന്  പുറത്തിറങ്ങാനും കളിക്കാനും കഴിയാത്തതിനാൽ തുടങ്ങിയ ശീലമാണ് വായന. തനിക്കാനും വ്യാഖ്യാനും എന്തായാലും മതിയാകും. അത് സ്പോർട്സ് ലേഖനമോ നാടോടിക്കഥയോ എന്ന വ്യത്യാസമൊന്നുമില്ല. 

“എം ടിയുടെ ഏറ്റവും വലിയ സങ്കടമെന്നത് തന്നിലെ വായനക്കാരനിലെ ശൗര്യം കുറയുന്നതാണ്.” എന്ന് എംടി യുടെ വായനയെ കുറിച്ച് പരാമർശിച്ചുകൊണ്ട് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. എം ടിയുടെ വായനയാണ് അദ്ദേഹത്തെ മികച്ച പത്രാധിപരും, എഴുത്തുകാരനും , എഡിറ്ററുമൊക്കെ ആക്കിതീർത്തത്.എം ടി എന്ന എഴുത്തുകാരന് കിട്ടിയ സ്നേഹവും കീർത്തിയും അദ്ദേഹത്തിന് അർഹതപ്പെട്ടതാണ് .

 “ഇന്നത്തെ കേരളത്തിൽ തൊണ്ണൂറു ശതമാനം അധ്യാപകർക്കും  അധ്യാപനത്തിന് അർഹതയില്ല”- എന്നതായിരുന്നു. കുട്ടികൾ ഇന്നും മിടുക്കരാണ്, അവരിൽ സർഗാത്മകത നിറയ്ക്കേണ്ടത് മുതിർന്നവരല്ലേ, പ്രത്യേകിച്ച് വിദ്യാലയങ്ങളാമെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. 

ഏതു തീരുമാനം എടുക്കുന്നതിലും സ്ത്രീപക്ഷ കാഴ്ചപ്പാട് ആവശ്യമാണെന്ന് ചലച്ചിത്ര സംവിധായകനും തിരക്കഥാകൃത്തുമായ ജിയോ ബേബി പറഞ്ഞു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിലെ രണ്ടാം പതിപ്പിലെമൂന്നാം ദിനം ‘മീ ടു വിനോട് മുഖാമുഖം’ എന്ന സെഷനിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം. 

സിനിമാ മേഖലയിൽ പവർ ഗ്രൂപ്പുകളുണ്ടെന്നും അത് മാദ്ധ്യമങ്ങൾ ഉദ്ദേശിക്കുന്ന പവർ ഗ്രൂപ്പുകളല്ല, മറിച്ച് സ്വന്തം സ്വാതന്ത്ര്യങ്ങളും ഇഷ്ടങ്ങളും ഉപേക്ഷിച്ചു കൊണ്ട് മറ്റുള്ളവരുടെ ഇച്ഛയ്ക്കും നിർബന്ധത്തിനും അനുസരിച്ച് ജീവിക്കേണ്ടി വരുന്നതാണ്. അങ്ങനെ നിയന്ത്രണങ്ങൾ ഏർപ്പെടുത്തുന്ന പവർ ഗ്രൂപ്പുകൾ എല്ലായിടങ്ങളിലുമുണ്ട് ജിയോ ബേബി പറഞ്ഞു.

കേരളത്തിൽ 2017ൽ ആദ്യത്തെ മീ ടു കേസ് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തതും അത് മലയാളസിനിമ മേഖലയിൽ ആയിരുന്നുവെന്നും, അതാണ് കേരളത്തിൽ ഡബ്യു സി സി (WCC) ആരംഭിക്കുന്നതിന് പ്രധാന കാരണമായിട്ടുള്ളതെന്ന് മാധ്യമ പ്രവർത്തകയും ചലച്ചിത്ര നിരൂപകയായ അന്ന എം. വെട്ടിക്കാട് പറഞ്ഞു. ബാഹുബലിയിലെ ഒരു സ്ത്രീ കഥാപാത്രത്തെ ആസ്പദമാക്കി ലേഖനം  എഴുതിയപ്പോൾ തനിക്ക് നിരവധി ആക്രമണങ്ങൾ നേരിടേണ്ടതായി വന്നു. 

മലയാള സിനിമ മേഖലയിൽ മാത്രമല്ല മറ്റു സിനിമ മേഖലകളിലും ഇതുപോലുള്ള പലതരം ചൂഷണങ്ങൾ നടക്കുന്നുണ്ടെന്ന് ഹിന്ദി സിനിമ മേഖലയിൽ പി ആർ ഏജൻസി ഉള്ളതുകൊണ്ട്  അതൊന്നും പുറത്തറിയുന്നില്ല, കണക്കുകൾ നോക്കിയാൽ മലയാളം സിനിമ മേഖലയെക്കാൾ ഹിന്ദി സിനിമ മേഖലയിലാണ് ഇത്തരത്തിലുള്ള കൂടുതൽ കേസുകൾ കാണാൻ സാധിക്കുക എന്ന് അന്ന പറഞ്ഞു. 

ഇൻസ്റ്റാഗ്രാം ഉൾപ്പടെയുള്ളസോഷ്യൽ മീഡിയ പ്ലാറ്റ്ഫോമുകൾ ജേണലിന് സമാനമായ ഒന്നല്ല.  അവയിൽ പങ്കുവയ്ക്കുന്ന എഴുത്തുകളും നിമിഷങ്ങളും കോർപ്പറേറ്റുകൾക്കാണ് സ്വന്തമാകുകയെന്നും എഴുത്തുകാരനായ അമിതാവ് കുമാർ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.

 വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിലെ രണ്ടാം പതിപ്പിലെ മൂന്നാംദിനത്തിൽ മൈ ബിലവഡ് ലൈഫ് എന്ന സെഷനിൽ സദസ്സിൽ നിന്നുയർന്ന ചോദ്യത്തോടുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രതികരണമായിരുന്നു ഇത്. 

ഡയറി എഴുതൽ ഒരു അഭ്യാസമെന്നതിലുപരി, അത് നിർബന്ധിതമായൊരു ശീലമാണ്. ബാല്യകാലത്ത് ആരംഭിച്ച ഈ ശീലം, ജീവിതത്തിലെ ഏറ്റവും ചെറിയ സംഭവങ്ങൾ പോലും രേഖപ്പെടുത്തുന്ന പ്രക്രിയായി മാറി. ഡയറി എഴുതുന്നതിലൂടെ ഓർമ്മകളെ പുനഃസൃഷ്ടിക്കുകയും അനുഭവങ്ങളെ കൂടുതൽ ഗൗരവമായി തിരിച്ചറിയാനും കഴിയും . എല്ലാവർക്കും ഡയറി, ജേണലോ എഴുതണം. അങ്ങനെ എഴുതുന്ന ഡയറി ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ പ്രതിഫലനം ആകാം എന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

മലയാളം സംസാരിക്കാൻ താൻ പരിശീലിച്ചെന്നും എന്നാൽ, അത് വിജയകരമാകാതെ പോയതിനെക്കുറിച്ച്  മാധ്യമപ്രവർത്തകനായ രാഹുൽഭാട്ടിയയുമായുള്ള സംഭാഷണത്തിൽ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

 അച്ഛന്റെ ശവസംസ്കാരത്തിന് മണികർണികയിൽ പോയപ്പോൾ ഉണ്ടായ ആശയക്കുഴപ്പത്തെയും, തന്റെ ഇരുപതാം വയസ്സിലെ പ്രണയവും  എല്ലാം   ഏറ്റവും അവസാനം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച പുസ്‌തകമായ ദ് ഗ്രീൻ ബുക്കിൽ  ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. കൂടാതെ ഗാസയിലെ ജനങ്ങളെ കൂട്ടക്കൊല ചെയ്യുന്നതിനെതിരായ  തന്റെ നിലപാടും ഇതിൽ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. അടുത്ത പുസ്‌തകത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ചോദ്യത്തിന് “ജീവിതത്തിന്റെ സാരത്തെ പകർത്താനാണ് ലക്ഷ്യം,” എന്ന് അമിതാവ് മറുപടി നൽകി.”

“We are merely concerned about the cultural context and not the sociology side of cinema,” Dr Lalmohan P, an assistant professor at the University of Kerala’s department of communication and journalism, said. He was speaking at the keynote address of the session on Film Studies at the International Academic Conference at the Wayanad Literature Festival. Lalmohan began his session on watching experiencing and reading cinema by asking, “Why even after a huge digital shift is Film studies still called Film Studies and not Cinema Studies?” 

“We experience cinema before watching it,” Lalmohan said, pointing to reading reviews of cinema beforehand being an experience of the cinema itself. Besides, there are various aspects that we look for when we plan to watch a cinema: “Where to watch? When to watch? What seats to book? Who selects the cinema? Who is paying for it? Are there different queues for buying the tickets?” These are sociological aspects, although not directly, they do impact our decision making and thereby impact our cinema experiences.

“ഭാഷയ്ക്ക് അതിരുകൾ ഭേദിക്കുവാനുള്ള കഴിവുണ്ട് എന്നാൽ അതിർത്തികളുണ്ടാകുന്നത് അവയോടുള്ള അപരിചിതത്വം കൊണ്ടാണ്”, കുസുമം ജോസഫ് പറഞ്ഞു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തി​ന്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിലെ മൂന്നാം ദിനത്തിൽ  ഭാഷയും പരിഭാഷയും എന്ന സെഷനിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു അവർ. 

എന്താണോ തർജ്ജമയിൽ നഷ്ടപ്പെടുന്നത് അതാണ് കവിത എന്ന ന്റെ വരികളെ ഉദ്ധരിച്ചു കൊണ്ട്, ഒരു ഭാഷയുടെ സാംസ്കാരിക പാരമ്പര്യം മറ്റൊരു ഭാഷയിലേക്ക് തർജ്ജമ ചെയ്യുമ്പോൾ, അതിന്റെ ആത്മാവ് നിലനിർത്തുകയെന്നത് വലിയ ഒരു വെല്ലുവിളിയാണെന്ന് അവർ പറഞ്ഞു. ആൻഡമാൻ ദ്വീപുകളിലെ മനുഷ്യരെ അറിയുവാനും ലോകത്തിന് അവരെ കുറിച്ച് മനസ്സിലാക്കുവാനുമായി ജരാവ സമൂഹത്തെ കുറിച്ചുള്ള  പുസ്തകം പരിഭാഷപ്പെടുത്തിയപ്പോഴുണ്ടായ അനുഭവവും  അനുഭവവും അവർ പങ്കുവച്ചു.

ഭാഷയുടെ ഭംഗി നഷ്ടമാകാത്ത തരത്തിലാകണം പരിഭാഷ നിർവഹിക്കേണ്ടതെന്ന് വെസ്റ്റ്‌ലാൻഡ് പബ്ലിക്കേഷൻസിലെ പ്രസാധകയായ വി കെ കാർത്തിക പറഞ്ഞു. മുൻകാലങ്ങളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി കൃത്രിമബുദ്ധി പോലുള്ള സാങ്കേതിക സഹായങ്ങളൊക്കെ ഇന്ന് ലഭ്യമാണെന്നും പരിഭാഷയിലുണ്ടാകുന്ന ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ പരിഹരിക്കുവാൻ ഇത് ഒരു പരിധിവരെ സഹായിച്ചിട്ടുണ്ടെന്നും കാർത്തിക ചൂണ്ടിക്കാട്ടി.  

വിവർത്തനത്തി​ന്റെ സുവർണ്ണകാലമാണ് മലയാളത്തിലെന്ന് മലയാളത്തിലെ പ്രമുഖ നിരൂപകനായ ഡോ ജോസഫ് കെ ജോബി​ന്റെ പറഞ്ഞു. നിരവധി കൃതികൾ ഇപ്പോൾ മലയാളത്തിൽ നിന്ന് അന്യഭാഷകളിലേക്ക് പരിഭാഷ  ചെയ്യപ്പെടുകയാണ്. വായനക്കാരെ വിവർത്തനത്തിലൂടെ ഒന്നിപ്പിക്കുവാൻ കഴിയും സർഗ്ഗാത്മകൃതികളെ പരിഭാഷപ്പെടുത്തുക എന്നത്  ചെയ്യുകയെന്നുള്ളത് വളരെ ബുദ്ധിമുട്ടുള്ള കാര്യമാണ്.

 വിവർത്തനത്തെ മിഷണറിമാർക്ക് മുൻപും അവർക്ക് ശേഷവും എന്ന രണ്ട് കാലഘട്ടത്തിലൂടെ വിലയിരുത്തുകയും ചെയ്തു. അരുന്ധതി റോയിയുടെ ആസാദി എന്ന പുസ്തകത്തി​ന്റെ ത​ന്റെ തന്നെ പരിഭാഷയെ മുൻനിർത്തി കൊണ്ട് വിവർത്തനത്തിലൂടെ ഭാഷയിൽ പരിവർത്തനം സംഭവിക്കുന്നുവെന്നും അദ്ദേഹം ചൂണ്ടിക്കാട്ടി.  

പുതുതലമുറയിലെ ശ്രദ്ധേയയായ സാഹിത്യകാരി ഷീലാ ടോമി മോഡറേറ്ററായിരുന്നു. 

വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിൽ വധുവിനെ ആവശ്യമുണ്ട്, വരനെ ആവശ്യമില്ല എന്ന സെഷൻ, പരമ്പരാഗത വിവാഹസങ്കൽപ്പങ്ങളും, ലിംഗസാമ്യതയും, സമൂഹത്തിന്റെ  പ്രതീക്ഷകളും ചോദ്യം ചെയ്യുന്ന വേദിയായി മാറി. നദീം നൗഷാദ് മോഡറേറ്ററായി, സുനൈന ഷാഹിൻ ഇഖ്ബാൽ, ദുർഗ നന്ദിനി, മാളവിക ബിന്നി, രേഷ്മി സതീഷ് എന്നിവർ പങ്കെടുത്ത പാനൽ ചർച്ച പ്രേക്ഷകരുടെ ശ്രദ്ധ പിടിച്ച് പറ്റി.  

പരമ്പരാഗത വിവാഹസങ്കൽപ്പങ്ങളും സമൂഹത്തി​ന്റ പ്രതീക്ഷകളും സ്ത്രീകളിൽ അടിച്ചേൽപ്പിക്കുന്ന ഭാരവും ലിംഗസമത്വവും എല്ലാം സജീവമായ ചർച്ചയായ സെഷനായിരുന്നു വധുവിനെ ആവശ്യമുണ്ട്, വരനെ ആവശ്യമില്ല എന്ന സംവാദം. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തി​ന്റെ മൂന്നാം ദിനം നടന്ന ഈ ചർച്ചയിൽ പങ്കെടുത്തവരെല്ലാം തന്നെ സ്ത്രീകൾക്ക് നേരെ മലയാളി സമൂഹത്തി​ന്റെയും പുരുഷ സമൂഹത്തി​ന്റെയും കാഴ്ചപ്പാടുകളുടെ പരിമിതികളെയും അധികാരതാൽപ്പര്യങ്ങളെയും ചൂണ്ടിക്കാട്ടി. 

ആധുനിക സമൂഹത്തിൽ കേരളത്തിലെ സ്ത്രീകൾ അവരുടേതായ അതിജീവന മാർഗ്ഗങ്ങൾ കണ്ടെത്താറുണ്ടെന്നും പുരുഷന്മാരെ അതിജീവന ശേഷി ഇല്ലത്തവരാക്കി കേരള സമൂഹം മാറ്റി എന്നും ചരിത്രകാരിയും അധ്യാപികയുമായ ഡോ. മാളവിക ബിന്നി  അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.സ്ത്രീകളെ നിർബന്ധിച്ച് വിവാഹം കഴിപ്പിക്കുന്ന പ്രവണതയായിൽ ഇപ്പോൾ മാറ്റം വരുന്നതിൽ  സന്തോഷമുണ്ട്. കുട്ടികൾ ഉണ്ടായാൽ  മാത്രമാണ് ഒരു പുരുഷനും സ്ത്രീയും  പൂർണ്ണരാവുകയുള്ളൂ  എന്ന് സങ്കൽപ്പത്തിലാണ് കേരളത്തിലെ ജനങ്ങൾ ജീവിക്കുന്നത്. മറ്റു രാജ്യങ്ങളിലും മറ്റു സ്ഥലങ്ങളിലും രക്ത ബന്ധത്തിനേക്കാൾ സ്നേഹബന്ധങ്ങൾക്കാണ് വില. കേരളത്തിലാണ് കുടുംബം , രക്തബന്ധം എന്നീ കാര്യങ്ങൾക്ക് കൂടുതൽ വിലകൽപ്പിച്ച് അവയിൽ  കടിച്ചുപിടിച്ച് ജീവിക്കുന്നതെന്ന് മാളവിക ബിന്നി പറഞ്ഞു. 

വിവാഹം സ്ത്രീകളുടെ മേൽ  ചുമതലകളും ഉത്തരവാദിത്വങ്ങളും അടിച്ചേൽപ്പിക്കുകയും ഒരു ചക്രം പോലെ ജീവിച്ചു പോകേണ്ടി വരുകയും ചെയ്യുന്ന അവസ്ഥയാണെന്ന് ഗായികയായ രശ്മി സതീഷ് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.  . ഏതൊരു കലയിലും മുന്നോട്ട് വരാൻ അവസരങ്ങളും ഇടങ്ങളും വേണം പക്ഷെ സ്ത്രീകൾക്ക് അത് കിട്ടാതെ വരുന്നു. വിവാഹ ജീവിതം ഒരു കോൺട്രാക്ട് പോലെയാണ് .  ചിലപ്പോൾ പാചകം ചെയ്യാൻ തോന്നും മറ്റു ചിലപ്പോൾ പാടാനാകും തോന്നുക അങ്ങനെ ഇഷ്ടം ഉള്ള സമയത്ത് ഇഷ്ടമുള്ളത് ചെയ്യാൻ സ്ത്രീക്ക് സാധിക്കുന്നുണ്ടോ എന്നാണ് നോക്കേണ്ടത്. പാടാൻ ആഗ്രഹിക്കുമ്പോൾ ചിലപ്പോൾ ശബ്ദം പോലും ഉയർത്താൻ വീടി​ന്റെ  സാഹചര്യങ്ങളിൽ സാധിക്കുന്നില്ല.സ്ത്രീകളുടെ ശബ്ദം പുറത്തേക്ക് വരരുത് എന്ന് കരുത്തുന്നയിടങ്ങൾ ഉണ്ട് .  മക്കളെ സ്വയം പര്യാപ്തരായി വളർത്തണം  ആണിനെയും പെണ്ണിനെയും   തുല്യരായി തന്നെ കാണാനും പഠിപ്പിക്കണം.  ഒരു വൈവാഹിക ജീവിതത്തിൽ എന്ത് പ്രശ്നങ്ങൾ നേരിട്ടാലും അവ സഹിച്ച് ആ ബന്ധം നിലനിർത്തി കൊണ്ടു പോകണം എന്നതാണ് നമ്മുടെ സമൂഹത്തിൻറെ കാഴ്ചപ്പാട് എന്നാൽ ഇപ്പോൾ സ്ത്രീകൾ ആ കാഴ്ചപ്പാടിന് പുറത്തുവന്നു തുടങ്ങിയെന്നും രശ്മി സതീഷ് പറഞ്ഞു.

ജീവിത ചക്രത്തി​ന്റെ സ്ഥിര മാതൃകകൾ ഉണ്ട് പക്ഷെ ഇപ്പൊൾ അതു മാറുന്നുണ്ട്.വധുവി​ന്റെ വൈവാഹിക സങ്കൽപ്പങ്ങൾ മാറുമ്പോൾ വര​ന്റെ വധൂ സങ്കല്പങ്ങളും മാറും.ചിലർ ത​ന്റെ കർമ്മരംഗത്തെ വരനായി സ്വീകരിക്കുന്നു എന്ന് മുൻ മാധ്യമപ്രവർത്തകയായ ദുർഗ്ഗ നന്ദിനി അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.

ബെംഗളുരു പോലൊരു നഗരത്തിൽ അവിവാഹിതരായി കഴിയുക വളരെ സാധാരണമാണ്. അവിടെ എന്തുകൊണ്ട് അവിവാഹിതർ എന്ന ചോദ്യങ്ങൾ വ്യക്തിത്വത്തെ ചോദ്യം ചെയ്യുന്നതായിട്ടാണ് കാണുന്നതെന്നും എഴുത്തുകാരിയും മാധ്യമപ്രവർത്തകയുമായ ആഷ് അഷിത ചൂണ്ടിക്കാണിച്ചു. എന്നാൽ കേരളത്തിൽ അങ്ങനെയുള്ള ചോദ്യങ്ങൾ ട്രെൻഡ് ആണ്. കേരളത്തിൽ വേഗം വിവാഹമോചനങ്ങൾ സംഭവിക്കുന്നു. ഇപ്പോൾ ധാരാളം ഡേറ്റിംഗ് ആപ്പുകൾ ഉണ്ട് അതുവഴി വിവാഹം വേണോ വേണ്ടയോ എന്ന് തീരുമാനിക്കാനുള്ള അവസരം ലഭ്യമാകുന്നു. കേരളത്തിലെ പുരുഷന്മാർ ഇപ്പോഴും പഴയ ശീലങ്ങൾ പിന്തുടരുകയാണ് എന്നാൽ പെൺകുട്ടികൾ നമ്മൾ എന്തിന് അങ്ങനെ ചെയ്യണം എന്ന് ചോദിക്കാൻ ധൈര്യപ്പെടുന്നു പുരുഷന്മാർക്ക് സ്ത്രീകളെ അവർക്ക് കീഴിൽ നിർത്താനാണ് ഇപ്പോഴും ആഗ്രഹിക്കുന്നത് വളരെ കുറഞ്ഞ എണ്ണം പുരുഷന്മാർ മാത്രമാണ് അതിൽ നിന്നും മാറി ചിന്തിക്കുന്നത് എന്നാൽ സ്ത്രീകൾ  കൂടുതൽ സ്വതന്ത്രമായി ചിന്തിക്കാനും പ്രവർത്തിക്കാനും ശ്രമിക്കുന്നു എന്ന് എഴുത്തുകാരിയായ ആഷ് അഷിത പറഞ്ഞു.

സ്ത്രീകൾ കൂടുതൽ സ്വയം പര്യാപ്തരാണ് അതിനായി ശ്രമിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു അവരുടെ കംഫർട്ട് സോണിൽ നിന്നും പുറത്തേക്ക് വരുന്നതും സ്ത്രീകൾ തന്നെയാണെന്ന് അധ്യാപികയായ ഡോ. സുഹൈന ഷാഹിന ഇഖ്ബാൽ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.   വിവാഹജീവിതത്തിൽ നിന്ന്ബന്ധം വേർപ്പെടുത്താം എന്ന തീരുമാനം ആദ്യം സ്വീകരിക്കുന്നത്  ഇപ്പോൾ സ്ത്രീകളാണ്.  അവിവാഹിതരായ സ്ത്രീകൾ അല്ലെങ്കിൽ ഒറ്റയ്ക്ക് താമസിക്കുന്ന സ്ത്രീകളാണ് മാനസികമായി ആരോഗ്യവതികൾ എന്നാണ് റിപ്പോർട്ടുകൾ പറയുന്നത് നമ്മുടെ തീരുമാനങ്ങളാണ് നമ്മൾ സ്വീകരിക്കുന്നതെങ്കിൽ നമ്മളുടെ മാനസികാവസ്ഥയും മാനസികാരോഗ്യവും നല്ല രീതിയിൽ ആയിരിക്കും നമ്മൾ സന്തോഷവാരായിരിക്കും കേരളത്തിൽ കല്യാണം കഴിക്കാതെ നിൽക്കുന്ന സ്ത്രീകളെ ശാപമായിട്ടാണ് കണക്കാക്കുന്നതെന്നും  സുഹൈന ഷാഹിൻ ഇഖ്ബാൽ പറഞ്ഞു.

നദീം നൗഷാദ് ചർച്ചയുടെ മോഡറേറ്ററായിരുന്നു. 

കവിത വായിച്ചു മനനം ചെയ്യുവാനുള്ളത് മാത്രമല്ല അതിലെ  ശ്രവ്യദൃശ്യസാധ്യതകൾ കൂടെ കണക്കിലെടുക്കണമെന്ന് കവി മുരുകൻ കാട്ടാക്കട അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിലെ മൂന്നാം ദിനത്തിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം. 

നദി പോലെ ഒഴുക്കിന്റെ പാരമ്പര്യമുള്ള കേരളത്തിൽ തനിക്ക് പറയാനുള്ള കാര്യങ്ങൾ വെളിച്ചത്തിലേക്കു കൊണ്ടുവരാനുള്ള മാധ്യമമാണ് കവിത. കുട്ടിക്കാലത്ത് കവിത മനപ്പാഠമായി പഠിച്ചുചൊല്ലാൻ താല്പര്യം കാണിച്ചിരുന്നു താൻ താളവും വൃത്തവും ശാസ്ത്രീയമായി പഠിച്ചിട്ടിലായെന്നും അതെല്ലാം സ്വാഭാവികമായി വരുന്നതാണ്. 

ആലാപനം ഒരു കലയാണ് ഭാവമില്ലാതെ വികാരമില്ലാതെ കവിത ആലപിക്കുന്നത് പ്രമേയത്തോട് കാണിക്കുന്ന അനാദരാവാണ്. കവിതയുടെ ലാളിത്യം കവിതയുടെ നിലവാരത്തെ ബാധിക്കുന്നില്ലായെന്നും ആദ്യത്തെ വരികൾ രസകരവും ലളിതവുമാക്കിയാൽ വായനക്കാരിൽ കൂടുതൽ താല്പര്യമുളവാക്കാൻ പറ്റും.  “പെർഫോമിങ് പോയേറ്ററി “എന്ന കലയെ ആസ്പദമാക്കി കവി തന്നെ കവിത ചൊല്ലണമെന്നില്ലായെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. .

മനുഷ്യരാണ് പ്രകൃതിയെ ചൂഷണം ചെയ്യുന്നതെന്നും മൃഗങ്ങൾ പ്രകൃതിയെ ആശ്രയിക്കുക മാത്രമാണ് ചെയ്യുന്നതെന്നും അതിനാലാണ് താൻ “പക ” എന്ന കവിത എഴുതിയതെന്ന് മുരുകൻ കാട്ടാക്കട വ്യക്തമാക്കി. 

 കണ്ണടകൾ, രേണുക  എന്നീ കവിതകൾ അദ്ദേഹം ആലപിച്ചു. 

“Capitalism is never going to help the queer community,” said Aadi, a poet and queer activist, who moderated a session exploring the queer community’s experiences in art and literature, at the Wayanad Literature Festival. The session included a distinguished panel of trans women, Vijayaraja Mallika, Sheethal Shyam, Sanjana Chandran, and Prakrithi. At the session, Chandran spoke on the lack of recognition for people within the LGBTQ+ spectrum. She emphasised that queer individuals, often termed ‘strange people,’ deserve acknowledgment as contributors to fields like art, literature, and politics. She expressed concern regarding the need for queer representation, in exclusive platforms. Shyam applauded the resilience of queer individuals in asserting their identity and surviving in a society that marginalises them.

Chandran also spoke about her journey as a trans classical dancer in Kerala, recalling an incident during a state youth festival where her performance was criticised as “not beautiful enough.” She emphasised that the perception of beauty is subjective and irrelevant to mastery in classical dance. The session also highlighted the portrayal of queer characters in Malayalam cinema. Shyam and Chandran criticised the negative consequences caused by films like Chaandupottu, which they said misguides audiences. Chandran highlighted her own role as a villain in the mainstream movie Malaikottai Vaaliban as a sign of changing times rather than a villain role being “bad representation.”

The session also saw Prakrithi, a poet and activist, introducing her poem titled Pannichi, written in her native language to foster understanding within her community. She described herself as an Adivasi trans woman, an identity tribal cultures historically accepted before colonial powers imposed rigid gender binaries.

ക്യാമ്പസുകളിൽ വിദ്യാർത്ഥി രാഷ്ട്രീയം ആവശ്യമാണെന്ന് കൊടിയുടെ നിറവ്യത്യാസമില്ലാതെ വിദ്യാർത്ഥി സംഘടനാ നേതാക്കൾ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിലെ രണ്ടാംദിനത്തിൽ കൊടി പിടിക്കുന്നതാർക്ക് വേണ്ടി? കേരളത്തിലെ വിദ്യാർത്ഥി രാഷ്ട്രീയത്തി​ന്റെ ഭാവി എന്ന വിഷയത്തിൽ നടന്ന ചർച്ചയിലാണ് മൂന്ന് വിദ്യാർത്ഥി സംഘടനാ നേതാക്കൾ വിദ്യാർത്ഥി രാഷ്ട്രീയത്തിന് അനുകൂലമായ നിലപാട് സ്വീകരിച്ചത്.

ന്യൂനതകളനേകമുണ്ടെങ്കിലും രാഷ്ട്രീയ ബോധമുള്ള തലമുറകളെ വളർത്തിയതിൽ വിദ്യാർത്ഥി രാഷ്ട്രീയത്തിന് വലിയ പങ്കുണ്ടായിരുന്നു. എന്നാൽ ഇന്നത്തെ ജെൻ സി എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കെടുന്ന തലമുറ മാധ്യമങ്ങളുടെ സ്വാധീനം മൂലം അരാഷ്ട്രീയതയെയും സ്ത്രീവിരുദ്ധതയേയും ആഘോഷമാക്കുകയാണെന്ന് കെ എസ് യു പ്രസിഡന്റ്‌ അലോഷ്യസ് സേവ്യർ പ്രതികരിച്ചു. ദളിത്‌ പക്ഷ നിലപാടുകൾക്കെതിരെ പോലും ആളുകൾ നിലനിൽക്കുകയാണ്. വിദ്യാർത്ഥികളെ തീക്ഷണമായി ചിന്തിക്കാൻ പ്രേരിപ്പിക്കുന്ന തലത്തിലേക്ക് വിദ്യാർത്ഥി രാഷ്ട്രീയം വളരണം.അലോഷ്യസ് കൂട്ടിച്ചേർത്തു.

അക്കാദമിക് വളർത്തുപ്പന്നികളാക്കി വിദ്യാർത്ഥികളെ വളർത്തുന്ന മാനേജ്മെന്റുകളുടെ രാഷ്ട്രീയമായി കൊടിയില്ലാത്ത ക്യാമ്പസുകളിലെ രാഷ്ട്രീയം മാറും, എസ് എഫ് ഐ സംസ്ഥാന ഭാരവാഹി മുഹമ്മദ്‌ സാദിഖ്‌ പറഞ്ഞു.
കൊടി ഉയർത്തി പിടിക്കുന്നത് ഭാവിയിലേക്കുള്ള നിക്ഷേപമാണെന്നും. ഉയർത്തി പിടിക്കുന്ന കൊടി പലസ്തീനിലെ കുഞ്ഞുങ്ങൾക്ക് വേണ്ടിയും ബംഗ്ലാദേശിലെ മതന്യൂനപക്ഷങ്ങൾക്ക് വേണ്ടിയും സിറിയയിലെ അഭയാർത്ഥിക്യാമ്പിലെ മനുഷ്യർക്ക് വേണ്ടിയും ഇന്ത്യയിലെ ഗ്രാമഗ്രാമാന്തരങ്ങളിൽ വേട്ടയാടപ്പെടുന്ന അധസ്ഥിതർക്ക് വേണ്ടിയും ഇന്നാട്ടിലെ സകലമാന മനുഷ്യർക്ക് വേണ്ടിയുമാണെന്ന് മുഹമ്മദ്‌ സാദിഖ് അവകാശപ്പെട്ടു. .

ഹൈദരാബാദ് സർവകലാശാല തിരഞ്ഞെടുപ്പിന് ശേഷം എസ് എഫ് ഐ ക്കൊപ്പം എ എസ് എ സ്ഥാനാർഥികളുടെ യുടെ വിജയം രേഖപെടുത്താത്ത മലയാള മാധ്യമങ്ങളെ പറ്റിയും രാഷ്ട്രീയ സംഘടനകളിൽ ദളിത്‌ പ്രതിനിധ്യം മുൻ നിരയിലേക്ക് കാണാൻ സാധിക്കുന്നില്ലെന്നുമുള്ള വിമർശനങ്ങൾ ചർച്ചയിൽ എ എസ് എ പ്രതിനിധിയായ ശബരി ഗിരിജ രാജൻ ഉന്നയിച്ചു. അബ്ദുൾ സലാം മോഡറേറ്ററായിരുന്നു.

വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിൻ്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിലെ രണ്ടാം ദിനത്തെ ആവേശഭരിതമാക്കി കർഷക പ്രക്ഷോഭത്തിന്റെ നേതാവും ഭാരതീയ കിസാൻ യൂണിയൻ ജനറൽ സെക്രട്ടറിയുമായ സുഖ്ദേവ് സിംഗ് കോക്രി. നെഞ്ച് പിളർന്ന് ഞാൻ വിപ്ലവം കാട്ടാം എന്ന സെഷനിൽ സുഖ്ദേവ് കോക്രി പഞ്ചാബിയിൽ തന്റെ സമര യാത്രകൾ വിവരിച്ചു, ദൽജിത് ആമി ആ വാക്കുകളെ ഇംഗ്ലീഷിലേക്ക് വിനോദ് കെ ജോസ് മലയാളത്തിലേക്ക് മൊഴിമാറ്റി
കർഷക പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ യാത്ര, അതിന്റെ പ്രവർത്തന രീതി അവർ നേരിട്ടുവന്ന വെല്ലുവിളികൾ എന്നിവയെക്കുറിച്ച് തന്റെ അനുഭവങ്ങൾ കോക്രി പങ്കുവെച്ചു.

‘മുൻ ശാസ്ത്ര അദ്ധ്യാപകനായ താൻ ദരിദ്ര കർഷകന്റെ മകനായാണ് ജനിച്ചത്. , വ്യക്തിപരമായ അനുഭവങ്ങളും 1998-ലെ ഒരു ദുരന്ത സംഭവവും തന്നെ തന്റെ ജോലി ഉപേക്ഷിച്ച് കർഷക പ്രസ്ഥാനത്തിൽ ചേരാൻ പ്രേരിപ്പിച്ചു.

‘പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ വിജയം അതിന്റെ ജനാധിപത്യ ഘടനയെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു എന്നും , അതിന്റെ നിയമങ്ങളും നിബന്ധനകളും ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണെന്നും ഒരുമയും ബോധവൽക്കരണ ക്യാമ്പയിനുകളും വഴിയാണ് ഈ സംഘടനയ്ക്ക് വൻ ജനപിന്തുണ ലഭിച്ചതെന്ന് സമരത്തെ കുറിച്ചുള്ള ചോദ്യത്തിന് സുഖ്ദേവ് കോക്രി മറുപടി പറഞ്ഞു.

‘ഡൽഹിയിലേക്ക് സമരം കടക്കുന്നതിനും ആറ് മാസങ്ങൾക്ക് മുൻപ് തന്നെ സമരത്തിനായുള്ള തയ്യാറെടുപ്പുകൾ പഞ്ചാബിലെ ഗ്രാമങ്ങളിൽ ആരംഭിച്ചിരുന്നു കർഷകരുമായി അടുത്ത് ഇടപഴകി അവരുടെ പൂർണ പിന്തുണയോടെയാണ് സമരം കൂടുതൽ ശക്തി പ്രാപിച്ചത്, നേരിടാൻ പോകുന്ന ബുദ്ധിമുട്ടുകളെപറ്റി ഓരോ കർഷകനും ബോധവന്മാരായിരുന്നു. എല്ലാമറിഞ്ഞിട്ടും അവർ നൽകിയ പിന്തുണയാണ് ഒരു വർഷകാലമെടുത്ത് നേടിയെടുത്ത വിജയം’ എന്ന് സുഖ്ദേവ് കോക്രി പറഞ്ഞു

ദേശീയ മാധ്യമങ്ങളും സർക്കാരും സമരത്തിന് എതിരെ നടത്തിയ നുണ പ്രചരണങ്ങളെപറ്റി ചോദിച്ചപ്പോൾ ,ഇത് തങ്ങൾ പ്രതീക്ഷിച്ചതാണെന്ന് അദ്ദേഹം സമ്മതിച്ചു. എന്നിരുന്നാലും, തങ്ങളുടെ കാര്യം റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യാൻ തയ്യാറായ സ്വതന്ത്ര മാധ്യമപ്രവർത്തകരിൽ നിന്ന്, അത് തങ്ങളുടെ ജോലിക്ക് ഭീഷണിയാകുമെന്നറിയാമായിരുന്നിട്ടും പിന്തുണ ലഭിച്ചു എന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞപ്പോൾ കർഷക സമരം റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തതിന്റ പേരിൽ താൻ നേരിടേണ്ടി വന്ന കേസുകളെ പറ്റി വിനോദ് കേ ജോസ് പറഞ്ഞു.

സാമൂഹികമായ ഉയർച്ച താഴ്ചകൾക്കും ജാതിബോധങ്ങൾക്കും അതീതമായി കർഷകരുടെ അവകാശങ്ങൾ നേടിയെടുക്കാൻ ഹിന്ദുക്കളായ കച്ചവടക്കാരും സിഖുകാരായ കർഷകരും ഒരുമിച്ച് നിന്നു എന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു , സമരങ്ങൾ അട്ടിമറിക്കാൻ കേന്ദ്ര സർക്കാർ ജാതിമത ചിന്തകളെ ദുരുപയോഗം ചെയ്യുന്നതിനെ കുറിച്ചുള്ള ചോദ്യത്തിനുള്ള മറുപടി ആയിരുന്നു അത്. ‘ഏവരെയും ഒന്നിച്ചു നിർത്തുക എന്ന് പറയുമ്പോൾ തെറ്റ് ചെയ്യുന്നവരെ പുറത്താക്കി ,തങ്ങളുടെ സംഘടനയിൽ ഉള്ളവരെ തന്നെ ജയിലിലേക്ക് അയക്കാനും ഞങ്ങൾ മടിച്ചിട്ടില്ല ‘എന്നും അദ്ദേഹം വ്യക്തമാക്കി.

കർഷക പാർട്ടി രൂപീകരിക്കാനുള്ള സാധ്യതയെക്കുറിച്ച് ചോദ്യത്തിന്, കർഷകരുടെ പ്രശ്നങ്ങൾ കോർപ്പറേറ്റ് പിന്തുണയുള്ള പാർട്ടികളല്ല, മറിച്ച് കർഷക സംഘടനകൾ മാത്രമാണ് പരിഹരിച്ചത് എന്നതിന് ചരിത്രപരമായ ഉദാഹരണങ്ങൾ ഉദ്ധരിച്ച് അദ്ദേഹം നിലപാട് വ്യക്തമാക്കി. ഞങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യം ഏതെങ്കിലും ഒരു പാർട്ടിയെ പിന്തുണയ്ക്കുകയോ തോൽപ്പിക്കുകയോ അല്ല, മറിച്ച് കോർപ്പറേറ്റ് സംവിധാനത്തെ തോൽപ്പിക്കുകയാണെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. സുഖ്ദേവ് സിംഗ് കോക്രിയെ എഴുത്തുകാരി കെ ആർ മീര ഉപഹാരം നൽകി ആദരിച്ചു.

വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിലെ “അഗ്നിഗാഥകൾ: നമുക്ക് നഗരങ്ങളിൽ ചെന്ന് തലക്കെട്ടുകളെഴുതാം”എന്ന സെഷൻ പത്രപ്രവർത്തനത്തിന്റെ വിവിധ തലങ്ങളെ വിശകലനം ചെയ്ത ശ്രദ്ധേയ സംവാദവേദിയായി.

പത്ര ഓഫീസുകളിൽ, വാർത്തകൾ നൽകുമ്പോൾ ഉദ്യോഗസ്ഥവൃന്ദങ്ങളിൽ നിന്ന് ലഭിക്കുന്ന വിവരങ്ങൾ മാത്രമാണ് അംഗീകരിക്കപ്പെടുകയും ബാക്കിയൊക്കെ വെറും ആരോപണങ്ങളായി മാത്രമേ പരിഗണിക്കാറുള്ളൂവെന്നും കാരവനിലെ മാധ്യമപ്രവർത്തകനായ സാഗർ പറഞ്ഞു.

പഞ്ചാബിലെ വൈവിധ്യങ്ങളുടെ പ്രതിഫലനമായിരുന്നു ഡോക്യുമെന്ററി സംവിധായകനും പത്രപ്രവർത്തകനുമായ ദൽജിത്ത് ആമിയുടെ വാക്കുകളിൽ. “വാർത്തകൾ പ്രദേശത്തെ പ്രശ്നങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് വ്യത്യസ്തമാണ്, എന്നാൽ പ്രശ്നങ്ങൾ എപ്പോഴും നിലനില്ക്കും,” എന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. പഞ്ചാബിന്റെ സാംസ്കാരിക വൈവിധ്യം ഉൾക്കൊള്ളാൻ മാധ്യമങ്ങൾ പരാജയപ്പെടാറുണ്ടെന്ന് ദൽജിത് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.

വാർത്താ നിലപാടുകൾ എഡിറ്ററുടെ നിബന്ധനകൾക്കനുസരിച്ച് ക്രമീകരിക്കപ്പെടുന്നുവെന്നും അവരുമായി പലവിധ അഭിപ്രായ വ്യത്യാസങ്ങൾ ഉണ്ടാവാറുണ്ടെന്നും സ്വതന്ത്ര മാധ്യമപ്രവർത്തകയും എഴുത്തുകാരിയുമായ, നേഹ ദീക്ഷിത് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു

വാർത്തകൾ എങ്ങനെ പുറത്തുവിടണം എന്നുള്ള ധാരണ എഡിറ്റോറിയൽ ബോർഡിന് നേരത്തേ ഉണ്ടാകുമെന്നും പറഞ്ഞു, ഉദാഹരണത്തിന്, തിരഞ്ഞെടുപ്പിന് മുൻപുണ്ടായ പുൽവാമ സംഭവുമായ റിപ്പോർട്ട്, “ബീഹാറിലെ ഉച്ചഭക്ഷണ പാചകക്കാരെ” കുറിച്ച് താനെഴുതിയ റിപ്പോർട്ട് എങ്ങനെ അവഗണിക്കപ്പെട്ടു എന്നതിനെക്കുറിച്ച് നേഹ സംസാരിച്ചു.

യൂട്യൂബ് പോലുള്ള സാമൂഹ്യമാധ്യമങ്ങളിലെ അവതാരകർക്കാണ് അഭിമുഖങ്ങൾ നൽകുന്ന രാഷ്ട്രീയ നേതാക്കൾ മുഖ്യധാരാ മാധ്യമങ്ങൾക്ക് അഭിമുഖം നൽകാൻ വിമുഖത പ്രകടിപ്പിക്കുന്നതും നേഹ ചൂണ്ടിക്കാട്ടി. “

വാർത്തകളുടെ പ്രാധാന്യം അവ ആരിൽ നിന്നാണ് വരുന്നതെന്നതും എവിടെ നിന്നാണ് അവ ലഭിക്കുന്നതെന്നും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു എന്ന് പൂജ പ്രസന്ന അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.
വയനാട്ടിൽ രാഹുൽ ഗാന്ധിയുടെ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രചാരണത്തിനിടെ ലീഗ് പതാകയെ, പല പ്രമുഖ മാധ്യമങ്ങളും പാകിസ്ഥാൻ പതാക ഉയർത്തിയതായി തെറ്റായ വാർത്തകൾ പ്രചരിപ്പിച്ചതും പൂജ പറഞ്ഞു
സ്ത്രീകളെ ശക്തരായ മാധ്യമ പ്രവർത്തകരായി കാണാതെ കാഴ്ചപ്പാടുകൾ ഇല്ലാതാക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നവർക്ക് ശക്തമായ മറുപടി നൽകണംമെന്ന് മാധ്യമരംഗത്തെ സ്ത്രീ പ്രാധാന്യവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പൂജ പറഞ്ഞു.

“ഭാഷയ്ക്ക് അതിരുകൾ ഭേദിക്കുവാനുള്ള കഴിവുണ്ട് എന്നാൽ അതിർത്തികളുണ്ടാകുന്നത് അവയോടുള്ള അപരിചിതത്വം കൊണ്ടാണ്”, കുസുമം ജോസഫ് പറഞ്ഞു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തി​ന്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിലെ മൂന്നാം ദിനത്തിൽ  ഭാഷയും പരിഭാഷയും എന്ന സെഷനിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു അവർ. 

എന്താണോ തർജ്ജമയിൽ നഷ്ടപ്പെടുന്നത് അതാണ് കവിത എന്ന ന്റെ വരികളെ ഉദ്ധരിച്ചു കൊണ്ട്, ഒരു ഭാഷയുടെ സാംസ്കാരിക പാരമ്പര്യം മറ്റൊരു ഭാഷയിലേക്ക് തർജ്ജമ ചെയ്യുമ്പോൾ, അതിന്റെ ആത്മാവ് നിലനിർത്തുകയെന്നത് വലിയ ഒരു വെല്ലുവിളിയാണെന്ന് അവർ പറഞ്ഞു. ആൻഡമാൻ ദ്വീപുകളിലെ മനുഷ്യരെ അറിയുവാനും ലോകത്തിന് അവരെ കുറിച്ച് മനസ്സിലാക്കുവാനുമായി ജരാവ സമൂഹത്തെ കുറിച്ചുള്ള  പുസ്തകം പരിഭാഷപ്പെടുത്തിയപ്പോഴുണ്ടായ അനുഭവവും  അനുഭവവും അവർ പങ്കുവച്ചു.

ഭാഷയുടെ ഭംഗി നഷ്ടമാകാത്ത തരത്തിലാകണം പരിഭാഷ നിർവഹിക്കേണ്ടതെന്ന് വെസ്റ്റ്‌ലാൻഡ് പബ്ലിക്കേഷൻസിലെ പ്രസാധകയായ വി കെ കാർത്തിക പറഞ്ഞു. മുൻകാലങ്ങളിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി കൃത്രിമബുദ്ധി പോലുള്ള സാങ്കേതിക സഹായങ്ങളൊക്കെ ഇന്ന് ലഭ്യമാണെന്നും പരിഭാഷയിലുണ്ടാകുന്ന ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ പരിഹരിക്കുവാൻ ഇത് ഒരു പരിധിവരെ സഹായിച്ചിട്ടുണ്ടെന്നും കാർത്തിക ചൂണ്ടിക്കാട്ടി.  

വിവർത്തനത്തി​ന്റെ സുവർണ്ണകാലമാണ് മലയാളത്തിലെന്ന് മലയാളത്തിലെ പ്രമുഖ നിരൂപകനായ ഡോ ജോസഫ് കെ ജോബി​ന്റെ പറഞ്ഞു. നിരവധി കൃതികൾ ഇപ്പോൾ മലയാളത്തിൽ നിന്ന് അന്യഭാഷകളിലേക്ക് പരിഭാഷ  ചെയ്യപ്പെടുകയാണ്. വായനക്കാരെ വിവർത്തനത്തിലൂടെ ഒന്നിപ്പിക്കുവാൻ കഴിയും സർഗ്ഗാത്മകൃതികളെ പരിഭാഷപ്പെടുത്തുക എന്നത്  ചെയ്യുകയെന്നുള്ളത് വളരെ ബുദ്ധിമുട്ടുള്ള കാര്യമാണ്.

 വിവർത്തനത്തെ മിഷണറിമാർക്ക് മുൻപും അവർക്ക് ശേഷവും എന്ന രണ്ട് കാലഘട്ടത്തിലൂടെ വിലയിരുത്തുകയും ചെയ്തു. അരുന്ധതി റോയിയുടെ ആസാദി എന്ന പുസ്തകത്തി​ന്റെ ത​ന്റെ തന്നെ പരിഭാഷയെ മുൻനിർത്തി കൊണ്ട് വിവർത്തനത്തിലൂടെ ഭാഷയിൽ പരിവർത്തനം സംഭവിക്കുന്നുവെന്നും അദ്ദേഹം ചൂണ്ടിക്കാട്ടി.  

പുതുതലമുറയിലെ ശ്രദ്ധേയയായ സാഹിത്യകാരി ഷീലാ ടോമി മോഡറേറ്ററായിരുന്നു. 

“നിരന്തരം ജനിച്ചുകൊണ്ടരിക്കുന്നയളാണ് താൻ   ആദ്യം മയ്യഴിയിലും പിന്നെ ഡൽഹിയിലും ജനിച്ചു.” എന്ന് പ്രശസ്ത സാഹിത്യകാരനായ എം മുകുന്ദൻ.വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിന്റെ മൂന്നാം ദിനത്തിൽ മയ്യഴിയിലെയും ഡൽഹിയിലെ എംബസി കാലത്തേയും  ഓർമ്മകളും അനുഭവങ്ങളും  എഴുത്തുകാരനും അധ്യാപകനുമായ  വി എച്ച് നിഷാദുമായുള്ള സംഭാഷണം നടത്തുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം 

മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നയാളാണ് താൻ ഇനിയും മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കും. ശരീരത്തിന് വാർദ്ധക്യം ബാധിച്ചാലും സാരമില്ല    എന്നാൽ മനസിന്റെ  യൗവ്വനം നിലനിർത്താൻ സാധിച്ചില്ലെങ്കിൽ എഴുത്തുകാരനു പിന്നീട് എഴുതാൻ കഴിയില്ലെന്നും എഴുത്തുകാർ ജനങ്ങൾക്കു നടുവിൽ നിൽക്കുന്നവരാകണമെന്നും മുകുന്ദൻ അഭിപ്രായപെട്ടു. 

 എഴുത്ത്    എന്ന കനൽ ഉള്ളിൽ വന്നുതുടങ്ങിയാൽ എത്രതിരക്കിനിടയിലും ബഹളത്തിനിടയിലും  നമുക്ക് എഴുതാൻ സാധിക്കും. ഓരോ കഥകളുണ്ടാകുന്നത്  പൂർണമായ രൂപത്തിൽ അല്ല, ചിലപ്പോൾ അത് ശബ്‍ദമായിട്ടോ ദൃശ്യമായിട്ടോ വരാം. മയ്യഴിയിലെ ചന്ദ്രികയുണ്ടാകുന്നത് അത്തമൊരു  പാദസരത്തിന്റെ ശബ്‍ദത്തിലൂടെയായിരുന്നുവെന്നും  മുകുന്ദൻ പറഞ്ഞു.   എഴുത്തിന്റെ വസന്തകാലത്തിൽ നിൽക്കുന്ന തന്നോട് അടുത്ത അഞ്ചു വർഷത്തേക്ക്നു എഴുതരുതെന്നു ഒ വി വിജയൻ പറഞ്ഞത് ഞെട്ടലുണ്ടക്കിയെങ്കിലും  തന്നോടുള്ള കരുതലിന്റെയും സ്നേഹത്തിന്റെയും ഭാഷ്യമായിരുന്നു അതെന്ന് പിന്നീട് തിരിച്ചറിഞ്ഞു. താൻ ജീവിച്ചുപോന്ന കഴിഞ്ഞ കാലത്തെ സുവർണ്ണനിമിഷങ്ങളും സൗഹൃദങ്ങളും എത്രയേറെ മനോഹരമായിരുന്നുവെന്ന് എം മുകുന്ദൻ വാചാലനായി.

കുടുംബത്തിൽ വിശ്വസിക്കുന്നയാളാണ് ഞാൻ,എവിടെയൊക്കെ എത്രയൊക്കെ യാത്രകൾ ചെയ്താലും തിരിച്ചു വരാൻ തോന്നുമ്പോൾ നമുക്ക് ഒരു കുടുംബം വേണം.

ഖസാക്കിന്റെ ഇതിഹാസത്തോട്  തനിക്ക് ഒരിക്കലും അസൂയ തോന്നിയിട്ടില്ല മറിച്  തീപ്പെട്ടികൂട് പോലുള്ള വീട്ടിൽ താമസിക്കുന്ന തനിക്ക്  ഒ വി വിജയന്റെ വലിയ വീടിനോടാണ് അസൂയ തോന്നിയിട്ടുള്ളത്. 

ചെറുപ്പം മുതൽ തല നരച്ചത് വരെ തന്റെ രാഷ്ട്രീയം കമ്മ്യൂണിസമാണെന്നും അച്ചടക്കങ്ങൾ പാലിക്കേണ്ടിവരുന്നത് കൊണ്ട് തന്നെ ഇടതുപക്ഷ സഹയാത്രികാനായി മാത്രമേ നിലകൊണ്ടിട്ടുള്ളു. രാഷ്ട്രീയ നിലപാടുകളുടെ സംസാരങ്ങൾക്കിടയിൽ നെഹ്‌റുവിനെ കണ്ടതും അടിയന്തരാവസ്ഥകാലത്തെ ഓർമകളും അദ്ദേഹം പങ്കുവെച്ചു.ഫ്രഞ്ച്അധീനതയിൽ ഒരുതരത്തിലുള്ള സമ്മർദ്ദങ്ങളുമില്ലാതെ   കേരളത്തിലെ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ്‌കാർക്ക്     ഒരു അഭയകേന്ദ്രമായിരുന്നു മാഹി.

എം ടി,കമല സുരയ്യ, മേതിൽ രാധാകൃഷ്ണൻ, ആനന്ദ്, സച്ചിദാനന്ദൻ തുടങ്ങിവ രുമായുള്ള  ഓർമകളും മുകുന്ദൻ പങ്കുവെച്ചു.

സാങ്കേതികവിദ്യകൾ ഇത്രയേറെ പുരോഗമിച്ച കാലഘട്ടത്തിൽ  തിരക്കഥയേക്കാൾ ഏറെ പ്രാധാന്യം ക്യാമറയ്ക്കും മറ്റ് സാങ്കേതികവിദ്യകൾക്കും ആണ് എന്ന് സംവിധായകനായ ജിയോ ബേബി അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിന്റെ മൂന്നാം ദിനം തിരക്കഥയാണ് താരം എന്ന വിഷയത്തിൽ നടന്ന സംവാദത്തിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം.

തിരക്കഥ  സിനിമയുടെ  ബ്ലൂ പ്രിൻറ്  തന്നെയാണ്  എന്നാൽ ഒരു സിനിമ സാക്ഷാത്കരിക്കാൻ തിരക്കഥയെക്കാൾ ആവശ്യം ക്യാമറയാണെന്ന് ജിയോ ബേബി പറഞ്ഞു. 

 ‘ഒമ്പത് വയസ്സുള്ള തന്റെ മകൻ ക്യാമറയിൽ വെറുതെ ചിത്രീകരിച്ച ദൃശ്യങ്ങൾ ഒരു ചിത്രസംയോജകന്റെ സഹായത്തോടെ 24 മിനിറ്റുള്ള സിനിമയാക്കിയപ്പോൾ അവിടെ തിരക്കഥയുടെ  ആവശ്യം പോയിട്ട് സാധ്യത പോലും ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. അങ്ങനെയുള്ള ആ കൊച്ചു സിനിമ കൽക്കട്ട ഫിലിം ഫെസ്റ്റിവലിൽ ഉൾപ്പെടെ തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തപ്പോൾ തിരക്കഥകയോ അഭിനേതാക്കളോ ആവശ്യമില്ലാത്ത സാങ്കേതിക സംവിധാനങ്ങൾ കൊണ്ടുമാത്രം നിർമ്മിച്ചെടുക്കാവുന്ന ഒരു കലാരൂപമാണ് സിനിമ എന്ന് ഞാൻ മനസ്സിലാക്കി’ – ജിയോ ബേബി പറഞ്ഞു.

പേപ്പറിൽ എഴുതി വയ്ക്കുന്നതല്ല മറിച്ച് ഒരു സിനിമ നിർമ്മിക്കുന്ന വേളയിൽ ആ സംവിധായകന്റെ  ഉള്ളിൽ രൂപപ്പെടുന്ന ആശയവും അത് പൂർത്തിയാകുന്ന പ്രക്രിയയുമാണ് തിരക്കഥ എന്ന് ബിപിൻ ചന്ദ്രൻ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. ജോൺ എബ്രഹാമിന്റെ സിനിമകളെ ഉദാഹരണമാക്കിയാണ് അദ്ദേഹം സംസാരിച്ചത്.

എംടിയുടെ തിരക്കഥകൾക്കും സിനിമകൾക്കുമുള്ള ആദരവും സമർപ്പണവും ആണ് ഈ സംവാദം എന്ന് മോഡറേറ്റർ വി കെ ജോബിഷ് പറഞ്ഞപ്പോൾ എം ടിയുടെ തിരക്കഥകളേക്കാൾ ഏറെ തന്നെ സ്വാധീനിച്ചത് കെ ജി ജോർജിന്റെ സിനിമകൾ ആണെന്ന് ബിപിൻ വ്യക്തമാക്കി.

സ്വവർഗാനുരാഗത്തെ പറ്റിയുള്ള ഒരു ഹ്രസ്വചിത്രം എടുത്തതിന്റെ പേരിൽ കോളേജിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കപ്പെട്ട ജിയോ ബേബിയുടെ കാതൽ ദ് കോർ എന്ന ചിത്രം ഈ സെഷനിലും ഏറെ ചർച്ചയായി .  കോളേജ് കാലഘട്ടത്തിൽ സീക്രട്ട് മൈൻഡ് എന്ന ഹ്രസ്വചിത്രം എടുത്തത് വഴി കമ്മ്യൂണിറ്റിൽ നിന്നും ഉണ്ടായ സൗഹൃദങ്ങൾ കാതൽ എന്ന സിനിമയുടെ രൂപീകരണത്തിൽ തന്നെ സഹായിച്ചു എന്ന് ജിയോ ബേബി പറഞ്ഞു.

 ഗ്രേറ്റ് ഇന്ത്യൻ കിച്ചൻ എന്ന സിനിമയ്ക്ക് കൃത്യമായ തിരക്കഥയുണ്ടായിരുന്നില്ല എന്ന് ജിയോ ബേബി പറഞ്ഞപ്പോൾ ബെസ്റ്റ് ആക്ടർ എന്ന സിനിമയുടെ തിരക്കഥയ്ക്ക് അതേ സിനിമയുടെ നായകനായ മമ്മൂട്ടിയിൽ നിന്നുവരെ നേരിട്ട് വിമർശനങ്ങളെ പറ്റി ബിപിൻ തുറന്നു പറഞ്ഞു.

ജിയോ ബേബി ഒരു ധീരനായ സംവിധായകനാണ് എന്ന് ബിപിൻ അഭിപ്രായപ്പെട്ടപ്പോൾ താൻ ഒരു ഭീരുവാണെന്നും ഒരു അടി നടക്കുന്നത് കണ്ടാൽ അവിടെ നിന്നും ഓടിമറയാൻ എപ്പോഴും താൽപര്യപ്പെടുന്ന വ്യക്തിയുമാണെന്ന് ജിയോ പറഞ്ഞു. 

 സാമ്പത്തിക ലാഭത്തിനും സിനിമയുടെ ആവശ്യകതയ്ക്കും  അനുസരിച്ച് എഴുതേണ്ടി വന്ന തിരക്കഥകളിലെ പ്രശ്നങ്ങളെ സ്വയംവിമർശനമായി ഏറ്റെടുക്കുന്നു എന്ന് ബിപിൻ വ്യക്തമാക്കി.

 പലപ്പോഴും ജിയോ ബേബി എടുക്കുന്ന സിനിമകളെ പോലെ കൃത്യവും വ്യക്തവുമായ രാഷ്ട്രീയം പറയുന്ന സിനിമകൾ ചെയ്യാൻ ആഗ്രഹമുണ്ടെങ്കിലും പലപ്പോഴും സിനിമയുടെ സാമ്പത്തിക സാഹചര്യങ്ങൾ കൊണ്ടും അത് സാധിക്കാറില്ല എന്ന് ബിപിൻ പറഞ്ഞു. രാഷ്ട്രീയ ശരികേടുകളെ പറ്റി സംസാരിക്കുന്ന വേളയിൽ പോലും തന്റെ സിനിമയിലെ തന്നെ സംഭാഷണങ്ങളിലെ ശരി തെറ്റുകളെ പറ്റി താൻ ബോധവാനാണെന്നും അതിനെപ്പറ്റി ഏറെ ചിന്തിക്കാറുണ്ടെന്നും വിപിൻ പറഞ്ഞു.

ഭാവിയിൽ വ്യക്തമായ രാഷ്ട്രീയം പറയുന്ന കൃത്യമായ സംഭാഷണങ്ങളോടുകൂടിയ സിനിമകൾ ചെയ്യാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നുവെന്നും ബിപിൻ വ്യക്തമാക്കി.

മതം രാഷ്ട്രീയം കുടുംബം എന്നീ ഘടകങ്ങളെ പരിഗണിച്ച് സാമ്പത്തിക ലാഭം കൂടി മുന്നിൽകണ്ട് ഒരു സിനിമ ചെയ്യുമ്പോൾ നേരിടേണ്ടിവരുന്ന പ്രതിസന്ധികളെയും ചെയ്യേണ്ടി വരുന്ന വിട്ടുവീഴ്ചകളെയും കുറിച്ച് ഇരുവരും വ്യക്തമാക്കി.

“എൺപതിനായിരത്തോളം കേസുകൾ സുപ്രീം കോടതിയിൽ കെട്ടിക്കിടക്കുകയാണ്, അവ സമയക്ലിപ്തതയോടെ പരിഹരിക്കാൻ സാധിക്കുമോയെന്നതിൽ സംശയമുണ്ടെന്ന് സുപ്രീംകോടതി ജഡ്ജിയായിരുന്ന ജസ്തി ചെലമേശ്വർ പറഞ്ഞു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവം രണ്ടാം പതിപ്പിൻ്റെ  മൂന്നാം ദിവസം  ‘സുപ്രീംകോടതിയുടെ 75 വർഷങ്ങൾ’ എന്ന സെഷനിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം. 

 ഇന്ത്യയിലെ പരമോന്നത കോടതി, പൗരന്മാരുടെ അടിസ്ഥാന അവകാശങ്ങൾ സംബന്ധിച്ച ഗുരുതരമായ പ്രശ്നങ്ങൾ കൈകാര്യം ചെയ്യുകയും ജാമ്യ ഹർജികൾ ജില്ലാ കോടതികളിൽ തന്നെ തീർപ്പാക്കേണ്ട സംവിധാനമാണ് വേണ്ടത്”,  ജില്ലാ കോടതികളിൽ തീർപ്പാക്കാതെ സുപ്രീം കോടതിയിലേക്ക് ജാമ്യ ഹർജികൾ വരുന്നത് സംവിധാനത്തിലെ പിഴവാണെന്നും അദ്ദേഹം ചൂണ്ടിക്കാട്ടി. 

ജനങ്ങളിലാണ് രാജ്യത്തിന്റെ പരമാധികാരം നിക്ഷിപ്തമായിരിക്കുന്നത്. അതിനാൽ, നിയമവ്യവസ്ഥിതിയിൽ മാറ്റങ്ങൾ വരുത്താൻ ശ്രമിക്കേണ്ടതും  കോടതികളിൽ നിന്ന് നീതി ലഭിക്കുന്നുവെന്ന് ഉറപ്പുവരുത്തേണ്ടതും ജനങ്ങളുടെ ഉത്തരവാദിത്വം ആണെന്ന് ജസ്തി ചെലമേശ്വർ വ്യക്തമാക്കി. 

സുപ്രീം കോടതി ജനങ്ങളുടെ കോടതിയാണെന്നും എന്നാൽ അതിൽ നിന്നും വ്യത്യസ്തമായി ചെറിയൊരു സംഘത്തിന്റെ കോടതിയായി മാറിയെന്നും  പ്രൊഫ. മോഹൻ ഗോപാൽ പറഞ്ഞു. ഉപരിവർഗ്ഗക്കാരുടെ കോടതിയാണെന്നും ഈ 75 വർഷത്തിനിടയിൽ യാദവ് എന്ന പേരിൽ ഒരു ജഡ്ജി പോലും  ഉണ്ടായിട്ടില്ലെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. നാല് സാമൂഹിക വിഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവരാണ് പ്രധാനമായും ബാർ കൗൺസിൽ നിയന്ത്രിക്കുന്നതെന്നും മോഹൻ ഗോപാൽ വ്യക്തമാക്കി. ഉപരിവർഗ്ഗപ്രവണത 1947 ന് മുൻപേയുള്ളതിനേക്കാൾ ശക്തമാണ് ഇപ്പോഴെന്നും അദ്ദേഹം കൂട്ടിച്ചേർത്തു. 

“ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയുടെ കുട്ടി” യാണ് സുപ്രീം കോടതി, ഇന്ത്യയിലെ ഏതൊരു പൗരനും തന്റെ അവകാശങ്ങൾക്ക് വേണ്ടി തടസ്സങ്ങൾ കൂടാതെ കോടതിയെ സമീപിക്കുവാൻ കഴിയുകയെന്നത് ലോകത്തൊരിടത്തും സംഭവിക്കാത്തതാണ്. എന്നാൽ ആ കോടതിയെ സ്വയം ശ്വാസം എടുക്കാൻ കൂടി കഴിയാതെ  വീർപ്പുമുട്ടിക്കുകയാണെന്ന്  പ്രൊഫ മോഹൻ ഗോപാൽ പറഞ്ഞു.

സിറ്റിസൺ ചാർട്ടർ കൊണ്ടുവരികയാണെങ്കിൽ തങ്ങളിലുള്ള അധികാരം മറ്റൊരു ഭരണ സംവിധാനത്തിലേക്ക് കൈമാറ്റപ്പെടുമെന്നതിനാൽ അത് നടപ്പിലാക്കാൻ കോടതി തയ്യാറല്ലായെന്ന് അഡ്വ. ശ്യാം ദിവാൻ പറഞ്ഞു. വളരെക്കാലമായി സിറ്റിസൺ ചാർട്ടർ എന്ന ആശയം ഉന്നയിക്കുന്നുണ്ടെന്നും, അതിലൂടെ കേസ് കോടതിയ്ക്കുമുന്നിൽ എത്തുന്ന നിമിഷം തന്നെ എന്നാണ് ഫസ്റ്റ് ഹിയറിങ് തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങൾ കേസ് ഫയൽ ചെയ്യുന്ന വ്യക്തിക്ക്  ലഭിക്കുകയും തുടർന്നുള്ള പ്രക്രിയകൾ കൃത്യമായി അറിയുവാൻ സാധിക്കുകയും ചെയ്യും. ചീഫ് ജസ്റ്റിസിനുള്ള അധികാരങ്ങൾ കുറയ്ക്കുകയും പ്രൊഫഷണനായിട്ടുള്ളൊരു നീതിന്യായ വ്യവസ്ഥ ഉറപ്പാക്കേണ്ടതുണ്ടെന്നും അദ്ദേഹം വ്യക്തമാക്കി. 

എല്ലാ വിഭാഗം ജനങ്ങളുടേയും പ്രാതിനിധ്യം ഉറപ്പാക്കിക്കൊണ്ട് നീതി നിർവഹണം നടത്തണമെന്നും പുതിയ ആശയങ്ങളും മാറ്റങ്ങളും പഴയതിനേക്കാൾ മോശമാകാൻ പാടില്ലായെന്നും ശ്യാം ദിവാൻ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. 

ഗോത്ര ജനതയെന്നത് ഏകതാനമായ ഒന്നല്ല ,അത് ഇന്ത്യ എന്ന രാജ്യം പോലെ തന്നെ വളരെ അധികം വൈവിധ്യമായ ഒന്നാണ്.അവരുടെ ഭാഷ ,സംസ്കാരം എല്ലാം വ്യത്യസ്തമാണ് അതിനാൽ തന്നെ അവരെ ഒരു മാനത്തിൽ മാത്രം വിലയിരുത്തരുതെന്ന് എഴുത്തുകാരനായ സണ്ണി എം കപിക്കാട് അഭിപ്രായപെട്ടു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിൽ ഗോത്ര ജനത തീർക്കുന്ന പുതുവഴികൾ എന്ന  വിഷയത്തെ  കുറിച്ച്  സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം. 

പ്രതിസമൂഹം എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഗോത്ര സമൂഹത്തിൽ അനാവശ്യ ഇടപെടലുകൾ നടന്നുവരുന്നു.നിരവധി പഠനങ്ങൾ നടന്നിട്ടും 75 വർഷമായി നടത്തുന്ന പദ്ധികൾ ഉണ്ടായിട്ടും ഒരുപാട് ഫണ്ടുകൾ ചെലവഴിച്ചിട്ടും ആദിവാസികളുടെ ജീവിതത്തിൽ ഒരു മാറ്റമില്ലാതെ തുടരുന്നു.

ഗോത്ര വിഭാഗങ്ങൾ ആഭ്യന്തര  കൊളോണിയൽ സമ്പ്രദായത്തിലാണ് നിലവിൽ ജീവിക്കുന്നത്.പൊതുസമൂഹം അവരുടെ ആശയങ്ങളും , മുല്യങ്ങളും എല്ലാം അടിച്ചമർത്തിക്കൊണ്ട് നടപ്പാക്കുന്നവയാണ്  ആദിവാസി വികസനമായും സേവനമായും ഇപ്പോൾ നടക്കുന്നത്. സൂക്ഷ്മമായ പഠനം ആദിവാസി പഠനങ്ങളിൽ നടപ്പാക്കുന്നില്ല. നമ്മുടെ സങ്കല്പങ്ങൾ അടിച്ചേൽപിച്ചുകൊണ്ട് അവരുടെ സ്വതന്ത്ര ബോധത്തെ ഇല്ലാത്താക്കുന്നു. 

സ്വതന്ത്രമായി  ജീവിച്ച മനുഷ്യരെ പൊതുസമൂഹത്തി​ന്റെയും കൊളോണിയാസത്തി​ന്റെയും കടന്നുകയറ്റത്തിലൂടെ ഇല്ലാതാക്കി എന്ന് ഒരു ധാരണ ഉണ്ടാക്കിയെടുക്കുന്നു. ഇതിലൂടെ അവർ സാമൂഹികമായി പരിമിതരാണെന്ന് വരുത്തിത്തീർക്കുന്നു.അവരെ രക്ഷാകർതൃ ബോധത്തിൽ തളച്ചിടുന്നു. നഗര ,വ്യാവസായിക സങ്കല്പങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള സമ്പ്രദായങ്ങളെ എതിർത്ത്  ആദിവാസികൾക്ക് അവരുടെ പരമ്പര്യം തിരിച്ചുകൊണ്ടുവരുക എന്നത് സാധ്യമല്ല.അവർക്ക് അവരുടെ ജീവിതം തിരഞ്ഞെടുക്കുവാനുള്ള അവസരങ്ങൾ നൽകണമെന്ന് അദ്ദേഹം അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. 

ആദിവാസി സമൂഹത്തിനായി  കൂടുതൽ നിയമങ്ങൾ ഉള്ളത്  അവർ അത്രത്തോളം  ദുർബലരായതുകണ്ടാണ് .എന്തുകൊണ്ട് ആദിവാസികൾക്ക് ഉള്ള അത്രയും നിയമങ്ങൾ ബ്രാഹ്മണർക്കില്ല. ആശയവിനിമയ പ്രക്രിയ എന്നത് കൃത്യമായി നടപ്പാക്കുന്നില്ല. അവർക്ക് വേണ്ടത് കൊടുക്കാതെ ഗവൺമെ​ന്റ്  അവരുടേതായ രീതിയിൽ കൊടുക്കുമ്പോൾ അത് അവരെ കൂടുതൽ അടിച്ചമർത്തുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്. 

വിദ്യാഭ്യാസമില്ലാത്ത, പാവപ്പെട്ട എന്നിങ്ങനെയുള്ള നമ്മുടെ സങ്കപ്പങ്ങൾ ഇല്ലാതാകുമ്പോൾ മാത്രമേ അവർക്ക് അതിജീവനം സാധ്യമാകുകയുള്ളൂ.  .ആദിവാസികൾ എന്നത് വിചിത്രമായ ഒന്നല്ല, അവരുമായി സംവദിക്കാൻ സാധിക്കാത്തത് നമ്മുടെ അറിവി​ന്റെ പരിമിതിയാണെന്ന് സണ്ണി പറഞ്ഞു

കുറുങ്കഥകൾ വലിയ വായന കൊണ്ട് രൂപം കൊള്ളുന്നതാണെന്ന് മുതിർന്ന മാധ്യമപ്രവർത്തകനും കഥാകൃത്തായ പി കെ പാറക്കടവ്  പറഞ്ഞു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിലെ മൂന്നാം ദിനത്തിൽ  ‘ചെറുതാണ് സുന്ദരം: കുറുങ്കഥകളുടെ ആഘോഷം ‘എന്ന ചർച്ചയിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം 

സാമൂഹിക മാധ്യമങ്ങൾ തന്നെ ബാധിക്കുന്നില്ല എന്നും പക്ഷെ അവ ഉപയോഗപ്രധമാണ്. പുതിയ എഴുത്തുകാർക്ക് നേരേ കണ്ണടയ്ക്കാൻ പാടില്ല എന്നും അവർക്കായി അവസരങ്ങൾ നൽകുകയാണ് വേണ്ടത്. ത​ന്റെ  അഭിരുചികളെയും ആശയങ്ങളെയും തകിടം മറിക്കുന്ന തരത്തിലെ രചനകളെപോലും ഒരു പത്രാധിപർ സ്വീകരിക്കേണ്ടതായി വരും. അങ്ങനെ പല എഴുത്തുകാരെയും മുന്നോട്ട് കൊണ്ട് വന്നിട്ടുള്ള എംടിയെയും അതുപോലുള്ള  പോലെ മറ്റു പത്രാധിപന്മാരെയും അദ്ദേഹം ഓർമ്മിച്ചു ഒരു പത്രാധിപരും  ഒരിക്കലും എഴുത്തുകാരെക്കാൾ മുകളിലല്ല.’ഒരു പത്രാധിപർ പുതിയ ചലനങ്ങൾക്ക്, കിളിവാതിലുകൾക്ക് അപ്പുറമുള്ള ചലനങ്ങൾക്ക് പോലും കാതോർക്കണം ‘ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. കുറുങ്കഥകളുടെ ലോക സ്വീകാര്യതയെ പറ്റിയും മലയാളികൾ കൃതികളുടെ വലുപ്പാടിസ്ഥാനത്തിൽ അവയോട് സ്വീകരിക്കുന്ന കാഴ്ചപ്പാടിനെ  പറ്റിയും അദ്ദേഹം വിശദീകരിച്ചു. 

സാമുഹിക മാധ്യമങ്ങൾ കൃതികളെ അവയുടെ വലുപ്പ ചെറുപ്പാടിസ്ഥാനത്തിൽ മാറ്റി നിർത്തപ്പെടുന്നില്ല എന്ന് സഫാന പറഞ്ഞു.വായനയെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്ന രചനകൾ എത്ര ദീർഘമായാലും വായിക്കും  വായനയ്ക്ക് പിടിച്ചിരുത്താൻ കഴിയുമെങ്കിൽ ഏത് മാധ്യമത്തിലായാലും വായന മുന്നോട്ട് പോകുമെന്നും സഫാന പറഞ്ഞു.

സാമുഹിക മാധ്യമങ്ങളിൽ കുറുങ്കഥകൾക്കും കുറുങ്കവിതകൾക്കും കൂടുതൽ ലൈക്കും കമ​ന്റും കിട്ടുന്നു എന്നും വലിയ രചനകൾ വായിക്കാതെയാണ് പലപ്പോഴും വിലയിരുത്തപ്പെടുക എന്നും  ടി. കെ ഹാരിസ് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.

പി.കെ പാറക്കടവും സഫാനയും ടി. കെ ഹാരിസും അവരുടെ കഥകൾ സെഷനിൽ അവതരിപ്പിച്ചു.

വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിന്റെ മൂന്നാം ദിനത്തിൽ  എന്റെ നാടും നാട്ടുകാരും സിനിമകളും എന്ന സെഷനിൽ  പിയൂഷ് ആന്റണിയുമായി സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു നടനും സംവിധായകനുമായ ബേസിൽ ജോസഫ്.

വയനാട്ടുകാരൻ ആയതിന്റെ പേരിൽ നേരിട്ടിട്ടുള്ള കളിയാക്കലുകളെപറ്റിയും വയനാടിനെപറ്റി മറ്റുജില്ലക്കാർക്കുള്ള തെറ്റിദ്ധാരണകളെ പറ്റിയും ബേസിൽ പറഞ്ഞു, ‘വയനാട് ആണ് നാട് എന്ന് പറയുമ്പോൾ നിങ്ങളൊക്കെ വള്ളിയിൽ തൂങ്ങിയല്ലേ യാത്രചെയ്യുന്നത്’ എന്നൊക്കെ പോലെയുള്ള അടിസ്ഥാനരഹിതമായ കളിയാക്കലുകൾ നേരിട്ടിട്ടുണ്ട്. 

എന്നാൽ, വയനാട് ആണ് എന്റെ ശക്തി, ഇവിടത്തെ ഗ്രാമീണതയും സാംസ്കാരിക വൈവിധ്യങ്ങളും എന്നെ ഏറെ സ്വാധീനിച്ചിട്ടുണ്ട് , മിന്നൽ മുരളി പോലൊരു സിനിമയ്ക്ക് ഇന്ത്യക്ക് പുറത്തും ആരാധകർ ഉണ്ടായതിൽ വയനാടിന്റെ പശ്ചാത്തലം ഒരു കാരണമാണ്  ബേസിൽ പറഞ്ഞു.

ഒരു സിനിമ പുറത്തിറങ്ങുന്ന ദിവസം തന്നെ തീയേറ്ററിലേക്ക് എത്തുന്നത് എല്ലാകാലത്തും യുവാക്കളാണ് അതിനാൽ പുതുതലമുറയോട് ചേർന്നു നിൽക്കുന്ന കഥാപത്രങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുക എന്നത് അനിവാര്യതയാണെന്ന്.  അങ്ങനെയാണ് കുറുക്കൻമൂല എന്ന കുഗ്രാമത്തിൽ നിന്നും ‘അബിബാസ്’ എന്ന ഷർട്ട് ഇട്ട് നടക്കുന്ന, അമേരിക്ക സ്വപ്നം കാണുന്ന ജയ്സണെ പോലുള്ള കഥാപാത്രങ്ങൾ പിറവി എടുത്തതെന്നും ബേസിൽ പറഞ്ഞു.

‘സ്ത്രീശാക്തീകരണത്തിനായി തല്ലുകൊള്ളുന്ന നായകൻ എന്നൊരു പരിഹാസം ഞാൻ നേരിട്ടിട്ടുണ്ട്, ജയ ജയ ഹേ പോലുള്ള സിനിമകൾ സ്ത്രീശാക്തീകരണം കാണിക്കുമ്പോൾ അത്തരം സിനിമകൾ ചെയ്യാൻ എനിക്ക് പ്രചോദനം ഭാര്യ എലിസബത്താണ്. പുരുഷ സങ്കൽപ്പങ്ങളെ പൊളിച്ചെഴുതുന്ന തല്ലുകൊള്ളുന്ന കരയുന്ന കഥാപാത്രങ്ങൾ ഉണ്ടാകുന്നത് ഞാനും അങ്ങനെയൊരു മനുഷ്യനായത്കൊണ്ടാണ്. നാട്ടുകാർ എന്ത് വിചാരിക്കും എന്ന് ചിന്തിക്കാതെ , പ്രതികരിക്കുന്ന , സ്വയം പര്യാപ്തരായ പെൺകുട്ടികൾ ഉണ്ടാകണമെന്ന് ബേസിൽ ജോസഫ് പറഞ്ഞു. 

സിനിമയുടെ പിന്നാലെ നടന്നിരുന്ന സമയത്ത് വേറെ വല്ല ജോലിയും ചെയ്ത് ജീവിച്ചൂടെ എന്ന് ചോദിച്ച അതേ നാട്ടുകാർ തന്നെ തന്റെ ആദ്യ സിനിമയായ കുഞ്ഞിരാമയണം പുറത്തിറങ്ങിയപ്പോൾ പൊന്നാടയിട്ട് അഭിനന്ദിച്ചു’ എന്ന് പറഞ്ഞപ്പോൾ സദസ്സിലാകെ കരഘോഷങ്ങൾ ഉയർന്നു. വയനാടിന്റെ ഗ്രാമീണ മേഖയിൽനിന്നുള്ള മിഥുൻ മാനുവൽ, സ്റ്റെഫി സേവ്യർ  തുടങ്ങിയ ചലച്ചിത്ര പ്രവർത്തകർ ഏറെ പ്രതീക്ഷ നൽകുന്നു എന്നും അവരോടൊപ്പം ഭാവിയിൽ വയനാട്ടിൽ നിന്ന് തനതായൊരു സിനിമ ചെയ്യാൻ സാധ്യത ഉണ്ടാകാമെന്നും ബേസിൽ പറഞ്ഞു. 

എല്ലാം സമരങ്ങളും വിജയങ്ങൾ ആണെന്ന്  അതിന്റെ  പ്രതിഫലം  നോക്കാതെ പറയാമെന്ന് സി കെ ജാനു അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിലെ മൂന്നാം ദിനത്തിൽ വയനാടൻ  സമര ചരിത്രങ്ങൾ എന്ന വിഷയത്തെ കുറിച്ച് സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു സി കെ ജാനു. 

താൻ രാഷ്ട്രീയ പ്രവർത്തനം ആരംഭിക്കുന്നത് അവിവാഹിതരായ അമ്മമാർക്ക് വേണ്ടിയാണ്.ഇന്ന് നിലവിലുള്ള രാഷ്ട്രീയക്കാർ ഇവിടെ ഉള്ള കാര്യങ്ങൾ ചർച്ച ചെയ്യാതെ ആഭ്യന്തര കാര്യങ്ങളോടെ ചർച്ചകൾ അവസാനിപ്പിക്കുന്നു.എന്നാൽ അതിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി പ്രവർത്തിച്ചതിനാലാണ് ആദിവാസി ജനങ്ങൾക്കു ഇടയിൽ ഉള്ള ഭൂപ്രശ്നങ്ങളെ കുറിച്ച് മനസ്സിലാക്കാൻ സാധിച്ചത് .  അതിനു വേണ്ടി പ്രവർത്തിക്കുമ്പോൾ ശക്തമായ എതിർപ്പുകളെ  നേരിടുകയും അതിനെ അതിന്റെ വഴിക്കുവിട്ടു കള യുകയും ചെയ്തു.ചീങ്ങേണി ആദിവാസി പ്രോജക്ടുകൾ  പോലുള്ളവ ഇപ്പോഴും പൂർണമായി നടപ്പാക്കിയിട്ടില്ല.

1957 ലെ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് സർക്കാർ മുതൽ തുടർന്ന് വന്ന സർക്കാരുകളും ദീർഘകാലം ആദിവാസി അടിമ കച്ചവടം പോലുള്ളവ നിർത്തലാക്കാൻ ശ്രമിച്ചില്ല. 1970 വരെ വള്ളിയൂർകാവ് പോലുള്ള പ്രദേശങ്ങളിൽ അത് നിലനിൽക്കുകയും ചെയ്തു. അവരുടെ മാനിഫെസ്റ്റോകളിൽ പറയുന്ന പോലുള്ള  ഭരണ രീതികൾ പാലിക്കുന്നില്ലെന്ന് മാത്രമല്ല,  ഏകാധിപത്യവും സ്വാർത്ഥ താല്പര്യങ്ങളും ആണ് നടക്കുന്നത്.

ജനാധിപത്യം എന്നത് ഇന്നുവരെ കേരളം കണികണ്ടിട്ടില്ല. ആദിവാസികളുടെ ഭൂമിയുടെ കൈയ്യേറ്റം തുടങ്ങുന്നത് തന്നെ ഗവൺമെന്റുകളാണ്. ആദിവാസികളുടെ മുന്നിൽ പ്രതിയായി നിൽക്കുന്നത് ഗവൺമെന്റുകളാണ്. ,അതിൽ ഭരണപക്ഷമെന്നോ പ്രതിപക്ഷമെന്നോ,എൻഡിഎ എന്നോ വ്യത്യാസമില്ല.കുടികിടപ്പവാകാശം  അവകാശം പൊള്ളയാണ്. അത്  പാടം എല്ലാം അവർക്ക് പാട്ടു മാത്രം നമ്മുക്ക് എന്ന അവസ്ഥയിലേക്ക് എത്തിക്കുന്നു അത് ഇനി വേണ്ട.

ഓരോ സമരവും ഓരോ ഓർമപ്പെടുത്തലുകൾ ആണ് എന്നും,പഴശിയെ കേന്ദ്ര കഥാപാത്രം ആയി കാണുന്ന പോലെ എന്തുകൊണ്ട് തലക്കൽ ചന്തുവിനെയും എടചേന കുങ്കനെയും കാണുന്നില്ല ഡോ. ജോസഫ് സക്കറിയ ചോദിച്ചു.

കാപ്പിയും ,ചായയും ആണ് വയനാടിനെ കോളനിവൽക്കരിക്കുന്നതിന് വഴിയൊരുക്കിയതെന്നും അത് മുൻനിർത്തി വേണം നാം അവരുടെ ഭൂമി നഷ്ടത്തെ കണക്കാക്കേണ്ടത് എന്നും വിജയൻ കുഴൽവേലി അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. വർഗീസിന്റെയും മറ്റു ഇടതുപക്ഷ നേതാക്കളുടെയും  സമര പ്രവർത്തനങ്ങളെ കുറിച്ചും അദ്ദേഹം സംസാരിച്ചു.

“I realised the decisions made in the newsroom are often made by powers that are invisible” , senior journalist and director of Wayanad Literature Festival, Dr Vinod K Jose said in a session about inclusivity in newsrooms. Jose spoke about the diverse angle and depth of the newsroom and its processes to help non-journalists look behind the screen. He recalled his time of working for The Indian Express and realised that there was a process in which the decisions were made in the newsroom of what was to be reported and published. He noticed that while police could stand in the way of reporting, ‘invisible forces’ such as the intelligence were always visible in editorial decision making. 

Shireen Azam, a researcher and lecturer at the University of Oxford spoke about how it felt to be a Muslim woman working within the media, where influence is used to change the narrative of events. “They delay the news until the state gives them a narrative” she said. News agencies sometimes  do not report a piece until they are given a side to lean on. “If you don’t understand caste you won’t understand politics” Sagar, an investigative journalist at The Caravan, said. He said that even well meaning upper caste journalists might not understand the issues of minorities, through the angle of victims, simply because they haven’t faced anything similar. 

Renowned novelist N S Madhavan has said that Malayalam literature lacks exposure due to limited translations and sales issues. 

He was talking at an interaction on ‘Malayalam literature’s journey through global waters’ on the third day of the Wayanad Literature Festival on Saturday. The panel also featured prominent literary figures, such as M Mukundan, K R Meera, and Benyamin with critic N E  Sudheer as the moderator.

Benyamin emphasised the presence of literary works in Malayalam which had an universality but lamented the absence of Malayalam writers in the lineup. He noted the importance of translation and highlighted how Indian publishers are beginning to recognise the value of regional literature. He added that editors play a crucial role, often acting as better readers than writers. He shared his insights on how Latin American literature gained global recognition and pointed out the challenges young Malayalam writers face when opting to write in English.

M Mukundan spoke about gender politics and the critical role of literature market dynamics. He stated that literary works in Indian languages gained global recognition only after being read by people around the world. 

A debate ensued between Sudheer and K R Meera on female education and the inclusion of historical texts and personal experiences in literary content. Meera stressed the need for more effective translation efforts, pointing out that while there are many English-to-Malayalam translations, the reverse is rare. Sudheer agreed, noting that translation remains a significant hurdle to gaining global acknowledgement. 

Meera expressed her positive experiences with good editors, which mitigate translation issues. Sudheer concluded that creativity should thrive without being hindered by market demands or translation challenges.

On the third day of the Wayanad Literature Festival, renowned poet and writer Kalpetta Narayanan delivered a talk titled ‘The Autobiography of a Malayali Reader.’ In his speech, he shared his personal reading experiences, the significant transformations it brought to his life, the reasons why one should read, and how reading can profoundly influence an individual.

The session began with a tribute to M T Vasudevan Nair. Narayanan spoke about M T’s profound connection to reading. He stated that M T was an avid reader and it was reading that shaped him into a great writer. Narayanan highlighted how M T’s reading habits played a pivotal role in shaping him into an exceptional writer and journalist. He further emphasised that the love and admiration M T  has received as a writer are entirely justified and well-earned.

Narayanan recalled how he developed a habit of reading from a young age. He shared that his journey into reading began in sixth grade when he broke his leg after a fall. Unable to go outside or play, he turned to books to pass the time. “My reading habit started then and hasn’t stopped since. In fact, I haven’t finished reading; I still have so much more to read,” he said.

Narayanan also acknowledged being influenced by Dostoevsky and mentioned how his novel ‘Eviamividam” reflects on the resurrection of Christ. He said, “Every individual reads to understand themselves and others better. Language is the most precious gift humanity has received.” 

Narayanan believes that everyone is a storyteller, and each person explains an event in their own way, which leads to differences in imagination. It is this imagination that blends to form stories, and life is revealed through stories.

The Many Lives of Syeda X:The Story of an Unknown Indian by journalist Neha Dixit documents the story of a woman named Syeda, a weaver from Banaras who was displaced during the Babri Masjid riots. Dixit with Rebecca Mathai, a bureaucrat, discussed the book in one of the sessions at the Wayanad Literature Festival. X in the title denotes all other women who have shared the same fate as Syeda.

Dixit got acquainted with Syeda when she was interviewing people for the almond workers’ strike. Dixit has documented Syeda’s life over a decade. The book reflects the various challenges the migrant workers go through, especially women, who are displaced by the violence and have settled in the north east of Delhi. 

Syeda and her husband, Akmal, a skilled master weaver, had to shift to manual labour after their displacement as they lost their loom to the fire caused by the riots. When asked about the definition of beauty for these women, Dixit said that beauty to them has vanished but it has been reborn through the magic of female friendships. “The only source of beauty Syeda had was her friendships,” Dixit said.

Dixit jokes about how women are starved of affection and how the notion of romance is brewed through Bollywood movies. She quotes an example of a woman who once said, “I was always told that if I wanted to have an Ice cream in the evening, I could do it after marriage. So the first man who asked me for an ice cream was the one with whom I wanted to marry.” While Syeda’s condition was to marry a man who was into films. Films played a big role in Syeda’s life. 

She also pointed out that there is no commitment to see what work women do. Women get an honorarium not a salary, because they are women and not men. Even the trade unions, when approached about labour pertaining to women, claim that the women’s rights are a mahila samiti issue. 

Retired Supreme Court judge Justice Chelameshwar has said that successive chief justices made judicial appointments increasingly opaque as they operated without sufficient elaboration. “The collegium system is flawed. But that is not the core issue before the court,” he said during an interaction with Rajya Sabha MP John Brittas on the third day of the Wayanad Literature Festival on Saturday.

He said though he had never hidden his political association with the Telugu Desam Party (TDP), it never influenced his judgments. He also criticised the culture of partisanship creeping into judicial and public service spaces.

Dr. Brittas opened the discussion by addressing the challenges faced by the judiciary. “These are times when judges look up to higher authorities instead of the constitution. Judges believe their responsibility is to act after retirement.” He praised Justice Chelameswar for declining post-retirement appointments, setting an example for the legal fraternity. 

The discussion also veered into controversies surrounding public perceptions of judicial conduct. Brittas raised the example of private events involving political leaders, citing recent criticisms faced by Chief Justice DY Chandrachud. Justice Chelameswar said that transparency and integrity should remain paramount, adding that judges must avoid any behavior that could compromise public confidence. “Thirty to fifty percent of politicians in this country are facing criminal cases that are still pending in the Supreme Court,” he said.

As the tight scripts of Malayalam cinema win accolades across the globe, filmmakers Jeo Baby and Bipin Chandran discussed the evolving role of scriptwriters in the industry. Baby, while acknowledging scriptwriting’s traditional role as a film blueprint, argued that it had become an increasingly fluid discipline. Reflecting on his son’s spontaneous filmmaking experiments, Baby questioned the conventional necessity of scripted filmmaking. His own film The Great Indian Kitchen was developed without a formal script. He highlighted his own controversial short film Secret Mind, an attempt to explore LGBTQIA+ themes, which resulted in his dismissal from the St Joseph’s College of Communication. 

Bipin Chandran countered Baby’s views, asserting that scriptwriting remains vital to filmmaking. He likened the creative editing process to sculpting and underscored the importance of collaborative efforts. Chandran also expressed concern over the stagnation in Malayalam cinema, where stories often adhere to themes like religion and politics, limiting creative innovation. The discussion concluded with both panelists reflecting on the challenges of modern scriptwriting and the evolving audience perception of films, calling on filmmakers to break away from conventional narratives and explore new possibilities in storytelling.

The third day of the second edition of the Wayanad Literature Festival witnessed a captivating session titled “Fragments of Memory” featuring acclaimed Malayalam poet, lyricist, and singer Murukan Kattakada in conversation with Navas Mannan, a teacher, anchor, writer and assistant professor. The discussion explored the evolution, performance, and preservation of Malayalam poetry. “Our poetry has the tradition of flow, akin to the character of a river,” Kattakada said, emphasising the transformative beauty that poetry brought to his life. Kattakada reminisced about his childhood reluctance to recite poems until his teachers’ efforts nurtured his interest. He credited initiatives like Kadamanitta’s street poetry performances as a significant influence on his artistic journey. Speaking about the shifts in media, he noted that while print media was dominant in earlier years, social media now plays a critical role in disseminating and celebrating poetry.

Kattakada revealed that he often writes poems in ways that are conducive to recitation. “Poem recitation is an art,” he said, adding that crafting and delivering verses dynamically can elevate their impact. Kattakada discussed the public energy essential to Malayalam poetry, reminiscing about Kunjan Nambiar as the first poet to celebrate poetry in public spaces. Performing poetry, according to Kattakada, has the potential to entertain and inspire audiences just as much as other art forms, challenging the perception that only mimicry can resonate with Malayalis. “It’s the role of poets to break this notion and preserve Malayalam poetry,” he asserted. He emphasised the need for Malayalam poetry to evolve through various stages and highlighted the importance of engaging audiences from a young age to ensure the language’s survival. Citing MT Vasudevan Nair’s cautionary words that the Malayalam language could vanish in 25 years, he called for efforts to captivate and educate younger generations. Kattakada performed poems such as Renuka, Nellikka, and Kanalpottu, dedicating the latter to the women in attendance. He also reflected on his poem inspired by the 2004 tsunami, emphasising the destructive exploitation of nature by humankind.

A panel discussion titled “Wayanad’s Fight for Survival” unfolded at the Wayanad Literature Festival, highlighting the socio-economic and environmental challenges faced by the region following the devastating landslides in Mundakai and Chooralmala. The panel featured Kerala’s Minister for Welfare of Scheduled Castes, Scheduled Tribes and Backward Classes, and Devaswoms, O. R. Kelu, and Samshad Marakkar, District Panchayat President, moderated by C. K. Krishna Kumar.

O. R. Kelu recounted the magnitude of the Mundakai landslide that occurred eight months ago, with over 250 lives lost and 40 individuals still missing. He emphasized the government’s proactive measures, including the development of a township for affected families. The township project, incorporating amenities such as schools, hospitals, anganwadis (nursery), and proper road access, aims to provide comprehensive rehabilitation. Legal hurdles from estate owners initially delayed the project, but a favorable court ruling has cleared the path for implementation.

“Our goal is not only to rebuild homes but to create sustainable communities,” said Kelu, elaborating on the plan for 1200-square-foot housing units in government-acquired estates in Meppadi and Kalpetta.

Samshad Marakkar highlighted the resilience and unity displayed by the Wayanad community during the disaster. He stressed the need for holistic rehabilitation, focusing on economic stability alongside infrastructure development. “Building houses is not enough,” he remarked, “We aim to restore livelihoods and help survivors regain their losses.”

Samshad also underscored the importance of reopening tourist centers and roadside shops to revive the local economy, proposing innovative models for tourism. “Tourism can support survival, but it must align with Wayanad’s unique climate and culture,” he stated, advocating for farm-based tourism initiatives where visitors could experience agricultural life while supporting farmers.

The discussion brought attention to concerns such as human-wildlife conflict, climate change, and the region’s declining agriculture. Kelu and Samshad agreed that climate unpredictability has worsened Wayanad’s challenges, calling for measures to promote sustainable farming and double-income schemes for farmers.

Samshad expressed a heartfelt resolution, “Before the next New Year, I hope every survivor can celebrate it in their new home.” He urged citizens to participate actively, holding public officials accountable to ensure timely rehabilitation efforts.

The session offered a blend of realism and hope, reflecting Wayanad’s ongoing struggle and its community’s determination to rebuild, survive, and thrive amidst adversity.

Journalism as a career for women, has honour, recognition and respect, for breaking stereotypes. With this prestige follows a great cost of harassment and discrimination and as veteran journalist Shahina KK brought to notice at the panel, slut-shaming. At a panel discussion about “Women Watchdog’s: Investigations, Harassments and the Resilience of Journalists,” Shahina spoke about a double standard where male journalists are praised for working hard when they socialise and befriend politicians and businessmen of interest for their article. But when the tables are turned and it’s a woman in question, then the allegations of inappropriate intimacy tag along. 

On the other hand, the prominence of female journalists has come with significantly deteriorating treatment.  Forms of harassment have changed in order to limit the independence of female journalists. International Press Freedom award winner, Neha Dixit, stated that the independence of freelance journalists must be sustained and protected. Although the progress in the independence of women journalists is a drop in the ocean, the visibility and progress made over the past decade cannot be overlooked. 

The panelists expressed their regard for the sisterhood formed in the face of similar struggles. Dhanya Rajendran, the co-founder and editor-in-chief of The News Minute, recalled her experience as a young journalist in a severely male dominated field where she had to maneuver across the hierarchies of the newsroom, hiding from senior editors, to be able to take on hard beats. Newsrooms have come a long way since then, but the shadows of misogyny will still have to be faced by young journalists navigating the journalistic world. Dixit urges male journalists to provide an empathetic ear to the many threatening encounters that female journalists go through.

“We are not supposed to be correct but to be human,” said the author Amitava Kumar, in conversation with journalist Rahul Bhatia, about the pressure writers faced today. Kumar also discussed his latest work, The Green Book which he described as a collection of everything “green” in his life, ranging from grief and confusions over his late father’s cremation to memories of not so right young love in his twenties.The book also includes his thoughts on the ongoing Gaza genocide.  

Kumar encouraged the audience to maintain journals and diaries. “Writing diaries means developing narratives out of every passage of your day,” he said. As a young man, he often felt his days were wasted and lacked stories. However, as an established writer, he found passion in chronicling the “days that are passing.” He admitted that even someone like him has doubted his own writing abilities, suspecting himself to be mediocre. Kumar humorously observed that everyone is “narcissistic enough” to let their diary reflect a nation. Responding to a young audience member, he dismissed the idea of Instagram or other social media platforms serving as journals. “It’s impersonal,” he said, adding that the content shared on these platforms is ultimately owned by corporations. He advised young writers to “kill your editor,” explaining that his writing process is not about carefully curating words but letting them flow naturally and swiftly.

ആദിവാസി ഗോത്ര വിഭാഗക്കാരെ ചേർത്തുനിർത്തികൊണ്ട് തന്റെ എഴുത്തും ജീവിതവും അടയാളപ്പെടുത്തിയ ഒരേയൊരു എഴുത്തുകാരി പി. വത്സലയാണെന്ന് ഡോ. രമേശൻ അഭിപ്രായപെട്ടു.വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിലെ രണ്ടാം ദിനത്തിൽ പി വത്സലയുടെ ജീവിതവും കഥാപാത്രങ്ങളും എന്ന വിഷയത്തിൽ നടന്ന ചർച്ചയിൽ പങ്കെടുക്കയായിരുന്നു അദ്ദേഹം.

പി. വത്സലയുടെ ചമ്പയും സാവിത്രിയും റോസ്മേരിയും പേമ്പിയും തുടങ്ങി ഒട്ടനവധി സ്ത്രീ കഥാപാത്രങ്ങളുണ്ടെന്നും അവരെല്ലാം തന്നെ കരുത്തുറ്റവരാണെന്നും ഡോ രമേശൻ പറഞ്ഞു. സ്ത്രീപക്ഷവും കീഴാളപക്ഷവും മണ്ണും കാടുമെല്ലാം സംസാരിച്ച വത്സലയെ ഏതു ഗണത്തിലാണ് പെടുത്തേണ്ടതെന്നത് ഇപ്പോഴും സംശയിച്ചു നിൽക്കുമ്പോൾ ജീവിതത്തെ അടയാളപ്പെത്തിയ എഴുത്തുകാരിയെന്നു അറിയപ്പെടാനാണു വത്സല ആഗ്രഹിച്ചത്. വത്സല എന്ന എഴുത്തുകാരിയെവായന ലോകം ഇനിയും അറിയേണ്ടിയിരിക്കുന്നുവെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

പി. വത്സലയുമായുള്ള ഓർമകളും അനുഭവങ്ങളും നദീം നൗഷാദ് പങ്കുവെച്ചു. നെല്ല് എന്ന സിനിമ തനിക്കു തൃപ്തികരമല്ലായിരുന്നുവെന്നും ആഗ്നേയം സിനിമയാക്കാനുള്ള ആഗ്രഹവും ടീച്ചർ പ്രകടിപ്പിച്ചിരുന്നുവെന്നും നദീം പറഞ്ഞു.

സ്ത്രീ കഥാപാത്രങ്ങളുടെയും പ്രകൃതിയുടെയും സംഘർഷങ്ങളും അതിജീവനവും ചെറുത്തു നിൽപ്പുകളും കോർത്തിണക്കി അതിനുതകുന്നതരത്തിലുള്ള ഭാഷയും ശൈലിയും രൂപപ്പെടുത്താൻ പി വത്സലയ്ക്ക് സാധിച്ചുവെന്ന് പി സുധീർ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.

വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിൻ്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിലെ രണ്ടാം ദിനത്തെ ആവേശഭരിതമാക്കി കർഷക പ്രക്ഷോഭത്തിന്റെ നേതാവും ഭാരതീയ കിസാൻ യൂണിയൻ ജനറൽ സെക്രട്ടറിയുമായ സുഖ്ദേവ് സിംഗ് കോക്രി. നെഞ്ച് പിളർന്ന് ഞാൻ വിപ്ലവം കാട്ടാം എന്ന സെഷനിൽ സുഖ്ദേവ് കോക്രി പഞ്ചാബിയിൽ തന്റെ സമര യാത്രകൾ വിവരിച്ചു, ദൽജിത് ആമി ആ വാക്കുകളെ ഇംഗ്ലീഷിലേക്ക് വിനോദ് കെ ജോസ് മലയാളത്തിലേക്ക് മൊഴിമാറ്റി
കർഷക പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ യാത്ര, അതിന്റെ പ്രവർത്തന രീതി അവർ നേരിട്ടുവന്ന വെല്ലുവിളികൾ എന്നിവയെക്കുറിച്ച് തന്റെ അനുഭവങ്ങൾ കോക്രി പങ്കുവെച്ചു.

‘മുൻ ശാസ്ത്ര അദ്ധ്യാപകനായ താൻ ദരിദ്ര കർഷകന്റെ മകനായാണ് ജനിച്ചത്. , വ്യക്തിപരമായ അനുഭവങ്ങളും 1998-ലെ ഒരു ദുരന്ത സംഭവവും തന്നെ തന്റെ ജോലി ഉപേക്ഷിച്ച് കർഷക പ്രസ്ഥാനത്തിൽ ചേരാൻ പ്രേരിപ്പിച്ചു.

‘പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ വിജയം അതിന്റെ ജനാധിപത്യ ഘടനയെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു എന്നും , അതിന്റെ നിയമങ്ങളും നിബന്ധനകളും ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണെന്നും ഒരുമയും ബോധവൽക്കരണ ക്യാമ്പയിനുകളും വഴിയാണ് ഈ സംഘടനയ്ക്ക് വൻ ജനപിന്തുണ ലഭിച്ചതെന്ന് സമരത്തെ കുറിച്ചുള്ള ചോദ്യത്തിന് സുഖ്ദേവ് കോക്രി മറുപടി പറഞ്ഞു.

‘ഡൽഹിയിലേക്ക് സമരം കടക്കുന്നതിനും ആറ് മാസങ്ങൾക്ക് മുൻപ് തന്നെ സമരത്തിനായുള്ള തയ്യാറെടുപ്പുകൾ പഞ്ചാബിലെ ഗ്രാമങ്ങളിൽ ആരംഭിച്ചിരുന്നു കർഷകരുമായി അടുത്ത് ഇടപഴകി അവരുടെ പൂർണ പിന്തുണയോടെയാണ് സമരം കൂടുതൽ ശക്തി പ്രാപിച്ചത്, നേരിടാൻ പോകുന്ന ബുദ്ധിമുട്ടുകളെപറ്റി ഓരോ കർഷകനും ബോധവന്മാരായിരുന്നു. എല്ലാമറിഞ്ഞിട്ടും അവർ നൽകിയ പിന്തുണയാണ് ഒരു വർഷകാലമെടുത്ത് നേടിയെടുത്ത വിജയം’ എന്ന് സുഖ്ദേവ് കോക്രി പറഞ്ഞു

ദേശീയ മാധ്യമങ്ങളും സർക്കാരും സമരത്തിന് എതിരെ നടത്തിയ നുണ പ്രചരണങ്ങളെപറ്റി ചോദിച്ചപ്പോൾ ,ഇത് തങ്ങൾ പ്രതീക്ഷിച്ചതാണെന്ന് അദ്ദേഹം സമ്മതിച്ചു. എന്നിരുന്നാലും, തങ്ങളുടെ കാര്യം റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യാൻ തയ്യാറായ സ്വതന്ത്ര മാധ്യമപ്രവർത്തകരിൽ നിന്ന്, അത് തങ്ങളുടെ ജോലിക്ക് ഭീഷണിയാകുമെന്നറിയാമായിരുന്നിട്ടും പിന്തുണ ലഭിച്ചു എന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞപ്പോൾ കർഷക സമരം റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തതിന്റ പേരിൽ താൻ നേരിടേണ്ടി വന്ന കേസുകളെ പറ്റി വിനോദ് കേ ജോസ് പറഞ്ഞു.

സാമൂഹികമായ ഉയർച്ച താഴ്ചകൾക്കും ജാതിബോധങ്ങൾക്കും അതീതമായി കർഷകരുടെ അവകാശങ്ങൾ നേടിയെടുക്കാൻ ഹിന്ദുക്കളായ കച്ചവടക്കാരും സിഖുകാരായ കർഷകരും ഒരുമിച്ച് നിന്നു എന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു , സമരങ്ങൾ അട്ടിമറിക്കാൻ കേന്ദ്ര സർക്കാർ ജാതിമത ചിന്തകളെ ദുരുപയോഗം ചെയ്യുന്നതിനെ കുറിച്ചുള്ള ചോദ്യത്തിനുള്ള മറുപടി ആയിരുന്നു അത്. ‘ഏവരെയും ഒന്നിച്ചു നിർത്തുക എന്ന് പറയുമ്പോൾ തെറ്റ് ചെയ്യുന്നവരെ പുറത്താക്കി ,തങ്ങളുടെ സംഘടനയിൽ ഉള്ളവരെ തന്നെ ജയിലിലേക്ക് അയക്കാനും ഞങ്ങൾ മടിച്ചിട്ടില്ല ‘എന്നും അദ്ദേഹം വ്യക്തമാക്കി.

കർഷക പാർട്ടി രൂപീകരിക്കാനുള്ള സാധ്യതയെക്കുറിച്ച് ചോദ്യത്തിന്, കർഷകരുടെ പ്രശ്നങ്ങൾ കോർപ്പറേറ്റ് പിന്തുണയുള്ള പാർട്ടികളല്ല, മറിച്ച് കർഷക സംഘടനകൾ മാത്രമാണ് പരിഹരിച്ചത് എന്നതിന് ചരിത്രപരമായ ഉദാഹരണങ്ങൾ ഉദ്ധരിച്ച് അദ്ദേഹം നിലപാട് വ്യക്തമാക്കി. ഞങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യം ഏതെങ്കിലും ഒരു പാർട്ടിയെ പിന്തുണയ്ക്കുകയോ തോൽപ്പിക്കുകയോ അല്ല, മറിച്ച് കോർപ്പറേറ്റ് സംവിധാനത്തെ തോൽപ്പിക്കുകയാണെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. സുഖ്ദേവ് സിംഗ് കോക്രിയെ എഴുത്തുകാരി കെ ആർ മീര ഉപഹാരം നൽകി ആദരിച്ചു.

ലിംഗഭേദങ്ങൾക്കതീതമായുള്ള പോരാട്ടമാണ് ഓരോ മാധ്യമപ്രവർത്തകരുടേയുമെന്ന് ന്യൂ ഇന്ത്യൻ എക്സ്പ്രസ് എഡിറ്റർ സാന്ത്വന ഭട്ടാചാര്യ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. ‘വനിതാ എഡിറ്റർ’ എന്ന പ്രയോഗം തന്നിൽ അസംതൃപ്തി ഉളവാക്കിയെന്നും അവർ പറഞ്ഞു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിൻ്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിൽ പറന്നുയർന്ന് പത്രാധിപ കസേരയിലേക്ക് എന്ന വിഷയത്തിൽ നടന്ന സംഭാഷണത്തിൽ സ്വതന്ത്ര മാധ്യമ പ്രവർത്തകയായ നേഹ ദീക്ഷിതുമായി സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു സാന്ത്വന.

മാദ്ധ്യമപ്രവർത്തനം എന്നാൽ ഒരു ദിവസം നീളുന്ന പ്രവർത്തനമാണ്. ജേണലിസത്തിലെ എല്ലാവിധ മേഖലകളിലൂടെയും താൻ സഞ്ചരിച്ചിട്ടുണ്ടെന്ന് സാന്ത്വന പറഞ്ഞു. തലക്കെട്ട് തയ്യാറാക്കൽ, ലേഖനം എഴുതുക, വാർത്ത കണ്ടെത്തൽ, എഡിറ്റിങ്ങ് തുടങ്ങിയ പ്രവർത്തനങ്ങൾ തനിക്ക് ചെയ്യാൻ കഴിയുമെന്നും താൻ ഒരു “ക്വിന്റസെൻഷ്യൽ ജേണലിസ്റ്റാണ്” എന്നും . ന്യൂസ് റൂമിലേക്ക് എക്സ്ക്ലൂസിവുകൾ കൊണ്ടുവരാൻ പറ്റിയില്ലെങ്കിൽ താൻ ഒരിക്കലും തൃപ്തയാകില്ലായെന്ന് അവർ കൂട്ടിച്ചേർത്തു.

മൻമോഹൻ സിങ്ങി​ന്റെ ഭരണത്തിൻ കീഴിൽ ഇന്ത്യ സാമ്പത്തിക ഉദാരവത്കരണത്തി​ന്റെ പാതയിലൂടെ സഞ്ചരിക്കുകയും, അത് രാജ്യത്തി​ന്റെ സാമ്പത്തിക വളർച്ചയ്ക്ക് വഴിതെളിച്ചുവെന്നും അവർ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. എഡിറ്ററായി നിന്നുകൊണ്ട് പെട്ടെന്നൊരു നിമിഷത്തിൽ മുൻ പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ വിയോഗവാർത്ത എഴുതുകയെന്ന ദൗത്യം തനിക്ക് കഠിനകരമായൊരു പ്രതിസന്ധി സൃഷ്ടിച്ചുവെങ്കിലും, കാർ യാത്രയ്ക്കിടയിൽ അത് പൂർത്തിയാക്കുവാൻ തനിക്ക് സാധിച്ചുവെന്ന് അവർ പറഞ്ഞു.

ഫ്ലവർ ഷോകളും ബേബി ഷോകളും മാത്രം ചെയ്യുന്നതിലാണോ സ്ത്രീകൾ കൂടുതൽ മികവ് പുലർത്തുക എന്ന ചോദ്യത്തിന് യുദ്ധം, പ്രതിരോധ നയങ്ങൾ, വിദേശനയം, തിരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ തുടങ്ങി എല്ലാവിധ വാർത്തകളേയും ഒരുപോലെ കൈകാര്യം ചെയ്യുവാൻ സ്ത്രീകൾക്ക് സാധിക്കും.

എഡിറ്റോറിയൽ പേജുകളിൽ സ്ത്രീകൾ എഴുതിയ ലേഖനങ്ങൾക്ക് ഇടം കിട്ടാത്ത ഒരു കാലഘട്ടം ഉണ്ടായിരുന്നത് അവസാനിപ്പിച്ചു കൊണ്ട്, സ്ത്രീകളെ എഴുതാൻ പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചുകൊണ്ട് അവർ നിരവധി വനിതാ എഴുത്തുകാരെ പത്രപ്രവർത്തനത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുവന്നു. “ഇപ്പോൾ, എന്റെ എഡിറ്റോറിയൽ ടീമിൽ സ്ഥിരമായി എഴുതുന്നവരിൽ ഭൂരിഭാഗവും സ്ത്രീകളാണ്,” അവർ പറഞ്ഞു.

“നിങ്ങളുടെ വഴി നിങ്ങൾ തന്നെ കണ്ടെത്തേണ്ടതാണ്, അതിന് ശുപാർശയും എളുപ്പവഴികളുമില്ല ” എന്നാണ് പുതുതലമുറയിലെ മാധ്യമപ്രവർത്തകരോട് പറയാനുള്ളത്. മാധ്യമപ്രവർത്തകർ, പുരുഷനായാലും സ്ത്രീയായാലും ഒരേ വെല്ലുവിളികളാണ് നേരിടേണ്ടി വരുക. എന്നാൽ, തൊഴിലിടങ്ങളിലെ സ്ത്രീകളുടെ സുരക്ഷാ പ്രശ്നങ്ങൾ ഗൗരവമേറിയതാണെന്ന് സാന്ത്വന അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.

Exploring his classic disregard for conventional settings, author Maniyambath Mukundan spoke at the Wayanad Literature Festival on Saturday, in conversation with Malayalam short-story author VH Nishad. Mukundan explored his writing process, starting from his early days in Mahe, which was under French rule for 200 years, Mukundan described it as a sanctuary for communist comrades during turbulent times. Contrasting it with his early days in Delhi, he noted the absence of red flags in the capital, unlike Kerala made him uncomfortable. Speaking of his novel Ente Embassykkaalam, Mukundan said, “I am a person who always takes rebirth, and my second birth was my life in Delhi.”

Mukundan wrote amidst loud conversations, using his car’s steering wheel as a desk and even faced police questioning while parked near civil service officers’ residences. “Writing is like a burning fire within me that only subsides once when I finish,” he said. Highlighting a significant moment, Nishad spoke of a time when OV Vijayan, a prominent figure in Malayalam literature, advised Mukundan to not write for five years. “It was not out of anger but from care and love,” Mukundan explained. “He wanted to protect me from the stress of over-writing.”

Mukundan said Ente Embassykkaalam was about the significance of family and the solace of returning home after travelling. “Writers are like wanderers. We travel and travel until we are tired. Then we need a place to rest upon and that is where the importance of family lies.” Mukundan said a poor memory was why he has started to write detailed profiles of his characters. His past stories like the portrayal of Chandrika in Mayyazhippuzhayude Theerangalil, began with minute detail that gradually developed overtime. A self-proclaimed communist, Mukundan remarked on the challenges of aligning a writer’s journey with strict party ideologies. “It’s better to maintain a liberal leftist stance,” he said.

“The tribal community is not a single entity, it is as diverse as India itself,” the writer and Dalit activist Sunny M Kappikkad said in his session at the second edition Wayanad Literary Festival. “Their language and culture are all different and they should not be valued in only one dimension.” Kappikkad talked about how Adivasis were a counter-community, always seen in opposition to the general population. He spoke of unnecessary interventions taking place in Adivasi communities, despite numerous studies, policies being implemented for 75 years, and a lot of funds being spent, he asked “why do we see no change in the lives of the tribals?”

Sunny said Adivasi communities are currently living in an internal colonial system. He wanted society at large to see their ideas and values, separate them from the concepts imposed on them and stop denying their freedoms. He said that when people study tribals, the concept of nation-state disappears and they study them as just a nation. People create an impression that those who lived independently were eliminated through the encroachment of the general society and colonialism. In this way, they are made to feel socially limited. It is not possible to bring back Adivasi traditions by opposing the practices based on urban and industrial concepts. They should be given the opportunities to choose their lives. 

The more laws people have, the weaker they are, Kappikkad argued. He asked why Brahmins do not have as many laws as the tribal communities. He argued that Adivasi culture could survive only when they are no longer poor and uneducated. Kappikkad ended the session on the note that Adivasis are not something strange, it is a limitation in the  knowledge of other communities that prevents people from interacting with them. 

Professor G Mohan Gopl has said that most of the judges in the Supreme Court hail from four dominant communities and that makes it a court of oligarchic people. “The Supreme Court  is a court of a small group,” he said while participating in a panel discussion on ‘Seventy Five Years of Supreme Court of India: What History Does it Leave Behind’ on the third day of the Wayanad Literature Festival on Saturday.

He said oligarchy is stronger than ever since 1947. 

Justice J Chelameswar said the Supreme Court of India simply means ‘chaos’. “There are 80,000 cases pending in the highest court and I doubt if they will ever be able to dispose of them. The apex court should deal with issues of grave concern that affect the fundamental rights of the citizens of this country . Instead, it has been debating bail petitions that can be cleared in a district court. This is due to a flaw in the system itself. If this system continues the court can never clear cases,” he said. 

He added that the system won’t change if the society remains silent. 

Adv Shyam Divan said it is high time we brought in a citizen’s charter so that people will know how the case is progressing. 

Leena Raghunath moderated the session.

“Language has the ability to cross borders, but borders arise because of unfamiliarity with them,” the Congress politician and environmental activist Kusumom Joseph said during a session on language and translation at the second edition of the Wayanad Literature Festival. Quoting Robert Frost, “What is lost in translation is poetry,” she said that when the cultural heritage of a language is translated into another language, it is a big challenge to preserve its spirit. 

VK Karthika, from Westland Publications, said that translation should be done without losing the beauty of the language. This was a struggle every speaker mentioned. Translation filters down, to make it understandable, losing the true essence of what was originally written. She added that unlike in the past, many technological aids such as artificial intelligence are available today and have helped resolve the difficulties encountered in translation to some extent. 

Dr Joseph K Jobin, a prominent Malayalam critic, said that Malayalam is experiencing a golden age of translation, both into and out of the language. Jobin said that readers can be united through translation but translating creative works is a very difficult task without allowing for the beauty of the piece to be lost. It was something he had struggled with in his recent translation of Arundhati Roy’s book Azadi. 

“Societies are being destroyed and kept in a state of fear and tension,” Professor Lawrence Surendra, an environmental economist and former UN staff member, said during an academic session on “Society: Gender, Education, and Health” at the Wayanad Literature Festival. He highlighted how vulnerable and poverty stricken communities are being exploited, with their resources diverted under the excuse of prioritising public health.

Surendra pointed out the UNESCO published book, The water, energy and food security nexus in Asia and the Pacific that points to the direct economic losses from disasters having increased by more than 150 percent in the past 20 years. “The US spends $15 billion on defence,” he said. States with higher levels of intolerance spend more on police because they face more social unrest, conflicts, or violence. Instead of solving the root problems, like inequality or lack of education, these states focus on law enforcement to maintain control.

“Swachh Bharat Abhiyan spends more on advertisements than cleaning up,” Surendra pointed out. Asian Pacific countries will be worst affected by climate change, pointing to how this would only add to the culture of intolerance, often fueled by religious fundamentalism that fractures our societies. Religion is a “culture of the inhuman,” Surendra said. Womens’ safety and inequality remain pressing societal concerns, while vulnerable communities are ignored and continue to be exploited by those in power.

Adivasis were mere slaves to landlords bought and sold from place to place. This bitter reality remains sealed in the history of Wayanad’s struggles. A panel discussion on the region’s suffering on the third day of the Wayanad Literature Festival, with CK Janu, a prominent tribal rights activist, Vijayan Kuzhiveli, a seasoned historian, and Dr Joseph Scaria, a scholar known for his contributions to cultural studies and moderated by Dr Bava Palukunnu, a literary enthusiast with deep roots in Wayand’s history. They shared stories on the hardships and challenges faced by Wayanad, especially by Adivasi communities. 

Janu delivered a powerful account of the tribal resistance movements, highlighting challenges faced by their communities, including land rights and the preservation of their cultural identity.

She also accused the government of always standing against their community, be it the Communist Party of India (Marxist), the Congress or the Bharatiya Janata Party’s National Democratic Alliance. She added that plans had been historically made for Adivasis to get land, however they were never executed.  Janu said that adivasis were used just to sing songs for the government promotional videos, silencing their needs. The irony, she said, was that the videos showcased them receiving land and houses.

Kuzhiveli traced the historical evolution of Wayanad’s struggles, connecting colonial exploitation and the role of the local population in resisting oppression. Scaria’s academic insights emphasised the need to preserve the oral histories of Wayanad’s marginalised communities to ensure that their narratives are not lost. The speakers all pointed out that Wayanad’s struggles were integral to Kerala’s socio-political history and there were few better places to draw from when executing plans for the upliftment of the marginalised communities.

Writer and academic Amitava Kumar has said that editing out unnecessary parts will make the writing more impactful.  “Writers often fail to acknowledge the fact that cutting  that unnecessary five percent content out will make their books better,” he said while addressing an international academic conference, being held as part of the Wayanad Literature Festival.

Prof. Sri Lata of Christ University, Bangalore, who introduced the author, highlighted Kumar’s book Everyday I Write the Book, which formed the basis of the discussion.  

Kumar spoke of the evolving landscape of writing, urging writers to step beyond traditional boundaries. He recommended embracing interdisciplinary approaches, mentioning Claudia Rankine’s acclaimed book Citizen. 

He pointed out how Indian writing, including news writing, is very academic thanks to British influence. He urged writers to attempt more stylistic and energetic structure using different words and pictures. He said, “We need more energetic experimental styles.”

Kumar explained how he noticed segregated literature shelves in one of the libraries in the U.S., like Black literature, Asian literature, which made him ask a quirky question, “Where is the White Literature?” He reflected on how words and language can define personal and cultural experiences, sharing examples from his own life and work. Kumar’s book ‘Writing Badly is Easy’ in Indian edition and ‘Everyday I write a book’ in the U.S. edition sets an example of how people perceive a book in a different way and how the title of the book determines their interest in reading it. 

“I am the hero of Wayanad” the film actor and director Basil Joseph said as he opened the third day of the Wayanad Literature Festival. In a session titled ‘My People My Cinema’ alongside social activist Peeyush Antony, Basil expressed pride for returning to the Sacred Heart School, a venue he frequented for a multitude of events. Basil was frustrated by the people who criticised him for his repeated shooting in Wayanad, a place said to bring bad omens to films. He highlighted films like Godha and Minnal Murali that portrayed the nature and culture of Wayanad and pointed to the stereotypes faced by Wayanad natives, noting that societal pressures often push them into conventional career paths. “You can’t blame people for following success models,” he said, “but it’s refreshing to see evolving acceptance of diverse aspirations.”

“The 15-30 age group is the biggest driver of cinema today,” Antony said. “Staying connected to their world is critical.” He pointed to innovations in cinematography, storytelling styles, and commercial appeal as essential elements in drawing younger crowds to theaters.“The feedback from Gen Z about normalised portrayals is something I’ll take forward,” Basil said. He credited his wife as his biggest inspiration, noting her independence and identity as pivotal influences on his understanding of equality. When asked about advice for women facing male dominance, Basil urged them to prioritise their mental health. “Just leave the space if it’s toxic, nothing is worth your peace of mind,” he said. Basil’s films, such as Jaya Jaya Jaya Jaya Hey, highlighted themes of gender equality and women’s empowerment.

Antony raised concerns about the diminishing importance of lyrics in songs. Basil countered this by stating that while the number of songs has reduced, their lyrical quality remains strong. “It’s less about quantity and more about evolving with the times,” he said. Basil went on to discuss his childhood in Kurukanmoola, recalling a story where he got stuck climbing a cashew tree. He fondly recalled collaborations with Midhun Manuel and Steffy Saviour and expressed a desire to create a film that united Wayanad’s various artistic talents. Basil likened filmmaking to gambling, advising aspiring filmmakers to strike a balance between passion and practicality. “Focus on your craft, but don’t lose sight of life’s realities,” he advised, adding that Malayalam movies had the potential to be as influential as Korean ones.

“Philosophy is an ever-continuing process of connecting human thinking with the external world,” Babu Thaliath, the chairperson at the Centre of German Studies at Jawaharlal Nehru University said, while addressing the International Academic Conference at the Wayanad Literature Festival. Thaliath said the basic synthesis between the mind of a human being and the objective world as a central subject that has engaged philosophy and science over the centuries. Synthesis is seen throughout transitions in history, especially from medieval to modern philosophy, and it has been influenced by the Cartesian and Kantian traditions.  

The keynote address highlighted a set of unresolved problems that limit human cognition, challenging the existing ideas and testing the very paradigms of philosophy and science. Drawing on Aristotle, Plato, Descartes, Nietzsche and Paul Ricoeur among others, Thaliath explored how synthetic philosophy provides a framework within which the contradictions could be blended in order to understand the world and its relation with human knowledge.  

The session also explored the idea of individualisation at the center of schoolmen philosophy, the principles of aporetics in aspects of visual-spatial recognition. By revisiting such ideas within the context of new media conditionality, Thaliath called for the revisiting of modes of synthesis in humanities and social sciences. The event demonstrated how synthetic philosophy can be used to make sense of current intellectual problems and is a promise of further discussion of its applications in contemporary thought. He concluded stating “Philosophy tries to bridge the gulf that lies between known and unknown.”

“The farmer’s movement braved through significant setbacks, including a lack of support from media that were backed up by corporate and bureaucratic organisations,” Sukhdev Singh Kokri said. Kokri the general secretary of the Bharatiya Kisan Union (Ekta Ugrahan) spoke at the Wayanad Literature Festival about the struggles and organisational methods of farm unions. Farmers’ protests in India, particularly, the colossal protests opposing the 2020 farm laws, have been a powerful and transformative movement. Kokri’s BKU (EU) was one of the largest organisations leading the protest.

Kokri was once a science teacher. In 1998, amid a drought, his family’s land was sold to meet the daily expenses. This urged him to leave his teaching career and join the struggle for farmers’ rights. In conversation with WLF Director Vinod K Jose, Kokri explained how his organisation has incorporated a democratic structure that follows rules and regulations based on the Indian Constitution. He said, “ to ensure fair representation and decision making, we follow an independent voting system to appoint the members of the association.” The core mission of the movement was to mobilise farmers, raise awareness, and unite people from all walks of life to confront the challenges posed by the agricultural policies. Kokri said the movement’s strength was its ability to transcend caste and religious communalism, bringing Hindus and Sikhs together. He also explained why they don’t align with any political party—believing that only farmer-led organisations can address the systemic issues affecting them.

Kokri pointed out that corporate-backed journalism was not on their side but independent journalists supported their cause, even at a personal cost. The farmers, too, were prepared for the difficulties ahead and Kokri said they rallied around the belief that “it’s better to die trying than to die out of hunger.” Kokri’s talk underlined the significance of a movement that brought forth questions about the farmer’s dignity, their survival, and the fight for justice.

In a heated discussion on the future of student politics in Kerala, prominent political activists Aloshious Xavier, Muhammed Sadiq and Shabari Girija Rajan, brought campus politics to life at the Wayanad Literature Festival, on Friday. When asked about evaluating the changes between the campuses of the past and present, Sadiq, the state executive manager of the Students’ Federation of India (SFI), stated that in college spaces without political activities, numerous suicides were occurring and exploitation in the form of fees and marks is rampant. The absence of student politics he said had worsened a crisis of anxiety in college social lives. He said this is why, “We raise the flag not for ourselves, but for all human beings.”

Shabari Girija Rajan, a representative of the Ambedkar Students’ Association, spoke of fighting against violence faced by Dalit students at Hyderabad in 1993. “The Ambedkar Students’ Association was formed based on caste-based violence and the Mandal Commission Report. Our work is independent, driven by creativity and human strength.”

Student politics has played a significant role in shaping a politically conscious generation. However, Aloshius Xavier, the president of the Congress-aligned Kerala Students Union said the current generation, often referred to as Generation Z, celebrates apoliticism and misogyny due to the influence of the media. He also added that people continue to stand against Dalit perspectives and student politics will evolve to inspire students to think critically. Sadiq fought back against the notion that mainstream political parties controlled the futures of student organisations. “SFI is an independent organisation. We are not slaves to the CPI(M),” he said. He said that despite differences, they continue to support struggles in the education sector.

“Narratives are viewed by where and who they come from,” Pooja Prasanna, the editorial head of The News Minute said at a Wayanad Literature Festival session on ‘Small-Towns to Agenda Setting Journalism.’ The panel, all small town journalists who had found themselves breaking some of the country’s biggest stories, spoke of the deep divides that have been intrinsic to Indian journalism. Sagar, an award-winning investigative journalist with The Caravan, said that a uniformity of thinking in news organizations and how a shared social background culture and class form a general bias of opinion. A bias that usually maintains the status quo. “News agencies believe authority over witness statements as those will be perceived as only allegations,” Sagar said. “People prefer to be a Delhi reporter as they would get paid more and could cover big stories from the vidhan sabha to much larger platforms.”  

Neha Dixit, an award-winning freelance journalist, talked about the struggles of being a woman in journalism and discovered the way to get more information was to let them mansplain about it. Pooja added that people perceive women as delicate and unthreatening, underestimating their professional abilities, doubtless an advantage for working journalists. Dixit further said that distance ensured that the editors of Delhi never understood the concerns or even the electoral determinants of other regions. She remembered reporting about how mid-may-meal cooks in Bihar who had not gotten their salaries in months before the 2019 election, editors from Delhi were simply asking her what people thought of the Pulwama militant attack, which had found almost no purchase on the ground. 

Daljit Ami, a Punjabi documentary filmmaker and journalist, said that the Indian media never acknowledged Punjab’s diversity, particularly during large scale socio-political movements such as the farmers’ protests. “Diversity of voices paints the whole community with the same brush” he said. All three journalists emphasised that a hierarchy of resources and the corporate political nexus deeply affect what gets published. 

മുണ്ടക്കൈ, ചൂരൽ മല ദുരന്തത്തെ വയനാടൻ അതിജീവനം എന്ന് പറഞ്ഞ് വയനാട് ജില്ലയെ മൊത്തത്തിൽ ഒറ്റപ്പെടുത്തുന്ന സംഭവമായി മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നുവെന്നും എന്നാൽ വയനാടൻ അതിജീവനം എന്നത് മറ്റൊരു തരത്തിൽ അനിവാര്യമാണെന്ന് മന്ത്രി ഒ ആർ കേളുവും ജില്ലാ പഞ്ചായത്ത് പ്രസിഡ​ന്റ് സംഷദ് മരക്കാറും അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. മാറി വരുന്ന കാലാവസ്ഥ ,കാർഷിക മേഖലയിലെ തകർച്ച,തുടർച്ചയായുള്ള ദുരന്തങ്ങൾ, വന്യ ജീവിശല്യങ്ങൾ തുടങ്ങിയ പ്രശനങ്ങളിൽ നിന്ന് വയനാടിന് അതിജീവനം അനിവാര്യം തന്നെയാണെന്ന് ഇരുവരും പറഞ്ഞു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തി​ന്റെ രണ്ടാംദിനത്തിൽ വയനാടി​ന്റെ അതിജീവനം എന്ന വിഷയത്തിൽ നടന്ന ചർച്ചയിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു മന്ത്രിയും ജില്ലാ പഞ്ചായത്ത് പ്രസിഡന്റും.

അങ്കണവാടി, ആരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങൾ, സ്കൂളുകൾ, വില്ലേജ് ഓഫീസ്,വ്യവസായ സ്ഥാപനങ്ങൾ,ഗതാഗത സൗകര്യങ്ങൾ, മുതലായ സൗകര്യങ്ങൾ ഉൾകൊള്ളുന്ന ടൗൺഷിപ്പ് ആശയത്തിൽ ആയിരം ചതുരശ്രയടിയുള്ള വീടുകൾ ഉൾക്കൊള്ളിച്ച് മുണ്ടക്കൈ, ചൂരൽമല അതിജീവിതരെ പുനരധിവസിപ്പിക്കുക എന്നതാണ് പദ്ധതി വിഭാവനം ചെയ്തിട്ടുള്ളതെന്ന് മന്ത്രി വ്യക്തമാക്കി. ടൗൺ സംവിധാനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പ്രവർത്തിക്കുന്നവർക്ക് കൽപ്പറ്റയിലും കാർഷിക മേഖലയിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നവർക്ക് മേപ്പാടിയിലും വീടുകൾ നിർമിച്ചു നൽകാൻ ആണ് ആസൂത്രണം ചെയ്തിരിക്കുന്നത്.വയനാടൻ അതിജീവമത്തിലേക് വരുമ്പോൾ ഉപജീവന മാർഗ്ഗം വരെ മാറി കഴിഞ്ഞിരിക്കുന്നു.അതിനാൽ കാർഷിക മേഖലയിലും,ടൂറിസത്തിലും,എല്ലാം അതിജീവനം ആവശ്യമാണ്.പുനരധിവാസം എന്നത് തള്ളി കളയവുന്ന ഒന്നല്ല ടൗൺഷിപ്പ് പൊലെ ഉള്ള ആശയങ്ങൾ കൊണ്ട് ഉദേശിക്കുന്നത് എല്ലാവരെയും ഒരു കുടക്കീഴിൽ ഉൾക്കൊള്ളിച്ച് സ്നേഹവും സഹോദര്യവും ഉറപ്പുവരുത്തുകയാണ് എന്നും മന്ത്രി അറിയിച്ചു.

മണ്ണോടു ചേർന്നത് ഒഴികെ ഉള്ള എല്ലാം ദുരിതബാധിതർക്ക് തിരിച്ചു നൽകണം എന്നതാണ് സംഷദ് മരക്കാർ മുന്നോട്ട് വച്ച ആശയം. .ടൗൺഷിപ്പ് എന്ന വളരെ അധികം ഉത്തരവാദിത്വമുള്ള ആശയം നടപ്പാക്കുന്നതിലൂടെ ദുരന്ത അതിജീവനത്തി​ന്റെ ഏറ്റവും മികച്ച മാതൃക ആകുമെന്ന് അദ്ദേഹം പ്രതീക്ഷ പ്രകടിപ്പിച്ചു. ഉപജീവന മാർഗം തിരിച്ചു നൽകുക എന്ന ലക്ഷ്യത്തിനപ്പുറം അവരുടെ സാമ്പത്തിക ബാധ്യത തീർക്കു എന്ന ലക്ഷ്യവും മുന്നിലുണ്ട്. അതിന് മുന്നോടി ആയി പഞ്ചായത്തുകളുടെ വികസനത്തിനായി മാറ്റി വെച്ച സർക്കാർ ഫണ്ടുകൾ മുണ്ടക്കൈ ചൂരൽമലയിലെ ദുരന്ത ബാധിതർക്ക് ആയി മാറ്റിവെച്ചു വെന്ന് ജില്ലാ പഞ്ചായത്ത് പ്രസിഡ​ന്റ് അറിയിച്ചു.

വയനാടി​ന്റെ അതിജീവനത്തിനായി ടൂറിസം മേഖലയെ ക്രിയാത്മകമായി രൂപാന്തരപ്പെടുത്തുക എന്നതാണ് ഏറ്റവും വലിയ മാർഗം . വയനാട് കാലാവസ്ഥ വ്യതിയാനം ടൂറിസം മേഖലയെ കാര്യമായി ബാധിച്ചു. വയനാട് എന്ന പേരിൽ മാർക്കറ്റുള്ള ജില്ലയിൽ കാർഷിക മേഖലയിൽ നേട്ടം കൊയ്യാൻ ആകുന്നില്ല എന്നത് വലിയ പോരായ്മയാണ് . ടൂറിസത്തിന് അനിവാര്യം കെട്ടിടങ്ങൾ കെട്ടിപ്പൊക്കുക എന്ന ആശയത്തിൽ നിന്നും സംസ്കാരം കാലാവസ്ഥ എന്നിവ വ്യവസായം ആക്കാനുള്ള മാർഗ്ഗങ്ങളിലേക്ക് നാം എത്തേണ്ടതാണ് . നല്ല തോട്ടങ്ങൾ ടൂറിസം കേന്ദ്രങ്ങൾ ആക്കി മാറ്റി ഇരട്ടി വരുമാനമുള്ള മേഖലകൾ ആക്കി മാറ്റം. ചരിത്രത്തെയും സംസ്കാരത്തെയും ടൂറിസത്തിൽ ഉൾക്കൊള്ളിച്ച് വലിയ നേട്ടങ്ങൾ കൊയ്യാവുന്നതാണ് .അടുത്ത ന്യൂയർ മുണ്ടാക്കൈയിലും ചൂരൽമലയിലുള്ള ജനങ്ങൾക്ക് അവരുടെ സ്വന്തം വീട്ടിൽ ആഘോഷിക്കാനാകുമെന്ന് അദ്ദേഹം പ്രത്യാശ പ്രകടിപ്പിച്ചു. സി. കെ കൃഷ്ണകുമാർ മോഡറേറ്ററായിരുന്നു.

സമൂഹ മാധ്യമങ്ങളിൽ മാത്രമാണ് സ്ത്രീകൾ തുല്യരാകുന്നതും അഭിപ്രായം സ്വാതന്ത്ര്യം ലഭിക്കുന്നതുമെന്ന് സാഹിത്യകാരനായ എൻ എസ് മാധവൻ അഭിപ്രായപെട്ടു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിലെ രണ്ടാം ദിനത്തിൽ കേരളത്തിന് വേണ്ടേ ഒരു വനിതാ മുഖ്യമന്ത്രി എന്ന വിഷയത്തിൽ നടന്ന സംവാദത്തിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം.

സ്ത്രീകൾ അവർ പോലും തിരിച്ചറിയാതെ മാറ്റിനിർത്തപ്പെടുന്നു ഡോ മാളിവക ബിന്നി അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. പലതരം വേർതിരിവുകൾ നിൽക്കുന്നത് കൊണ്ട് തന്നെ സ്ത്രീകൾക്ക് മുന്നോട്ട് വരാനുള്ള തടസ്സമായി മാറുന്നു. അതിൽനിന്നും പുറത്തു കടന്നു അധികാരവിനിയോഗത്തിനോ അഭിപ്രായസ്വാതന്ത്ര്യത്തിനോ സ്ത്രീകൾക്ക് സാധ്യമാകുന്നില്ല. ഒരു തവണ അധികാരത്തിലേറിയ സ്ത്രീകൾക്ക് രണ്ടാമതൊരവസരം നൽകുന്നില്ലെന്നും സംവരണത്തിന് അപ്പുറത്തേക്ക് സ്ത്രീ പ്രാതിനിധ്യം ഉറപ്പാക്കേണ്ടതുമുണ്ട്. സ്ത്രീകളുടെ ഭരണസംവിധാനം ധാർമികമായ മാറ്റങ്ങൾക്ക് ഗുണകരമാകും. 55% സംവരണം ഓരോ തിരഞ്ഞെടുപ്പിലും സ്ത്രീകൾക്ക് വേണമെന്നും മാളവിക ബിന്നി പറഞ്ഞു.

കേരളത്തിൽ വനിതാ മുഖ്യമന്ത്രിക്കുള്ള സാധ്യത വളരെ വിരളമാണെന്ന് സണ്ണി എം കപിക്കാട് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. സ്ത്രീപുരുഷ ലിംഗ സമത്വതിനപ്പുറം ബ്രാമണിക്കൽ പുരുഷധിപത്യം ആണ് സ്ത്രീയുടെ അധികാരത്തെ അംഗീകരിക്കാൻ മടി കാണിക്കുന്നത്. സമഭാവനയോടെ കാണരുതെന്ന് പഠിപ്പിക്കുന്ന സമൂഹമാണ് നമ്മുടേത്. സ്ത്രീകൾ കാലങ്ങളായി ജീവിച്ചു പോരുന്ന ജീവിതഘടനകളുണ്ട്. കേരളത്തിൽ വനിത മുഖ്യമന്ത്രിക്ക് അനുയോജ്യരായ ഒട്ടനവധി സ്ത്രീ നേതാക്കളെ നമുക്ക് കാണാൻ സാധിക്കുമെങ്കിലും രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികൾ അവരെയെല്ലാം വേണ്ട രീതിയിൽ കൈകാര്യം ചെയ്യും. സ്ത്രീകൾ ഒരുമിച്ച് നിൽക്കുന്നില്ലെന്നു ഉറപ്പു വരുത്തുകയാണ് പുരുഷന്മാർ ചെയ്തു കൊണ്ടിരിക്കുന്നത്. കേരളത്തിലെ സ്ത്രീകൾ സ്വതന്ത്ര രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടി തുടങ്ങണമെന്നും സണ്ണി പറഞ്ഞു.

ഒരു രാത്രി കൊണ്ട് നോട്ടു നിരോധനം നടപ്പാക്കിയ കേന്ദ്ര ഗവണ്മെന്റിന് വർഷങ്ങൾക്ക് മുൻപ് പാസായ 33% സ്ത്രീ സംവരണ ബില്ല് പ്രാബല്യത്തിലാക്കാൻ ഇനിയും സാധിച്ചിട്ടില്ല.സ്ത്രീകൾ അധികാരസ്ഥാനത്തേക്ക് വരുന്നതിൽ പുരുഷ സമൂഹത്തിനുള്ള അതൃപ്തിയാണ് ഇത് സൂചിപ്പിക്കുന്നതെന്ന്‌ എൻ ജി നയനതാര അഭിപ്രയാപ്പെട്ടു.

Writer and activist Sunny M Kapikad has said that the possibility of Kerala getting a woman chief minister is remote. “This is because the Brahminical patriarchy is reluctant to accept women’s authority. Women have a life structure that has been around for ages. They live with family and clan glory. Although we can see many female leaders suitable for a woman chief minister in Kerala, political parties will not give them the chance,” said Kapikad while participating in a discussion on ‘When will Kerala get a woman chief minister’ on the second day of the Wayanad Literature Festival on Friday. Renowned author N. S. Madhavan and Malavika Binny were the other panelists.

The panelists felt the first step to change starts at the Panchayat level. Women are caged in the walls of the house managing the household chores  as well as nurturing the growth of the family without being given a choice, they observed. 

Madhavan opined that women are equal only on social media. “Such discrimination becomes an obstacle for women to come forward. Beyond that they are denied freedom of expression.” 

Binny pointed out that women’s representation should be ensured beyond reservation. “Women need a supportive environment to understand and change the patriarchal hold in politics in Kerala,” she said.

The government is a reflection of social reality, said Kapikad. “Many men speak of empowerment and gender equality but actual empowerment is seen when men acknowledge women’s contribution to society,” he said.

ഹേമ കമ്മിറ്റി റിപ്പോർട്ട് പുറത്തു വന്ന ഘട്ടത്തിൽ തനിക്കുണ്ടായത് വിഷമം കലർന്നുള്ള സന്തോഷമാണെന്ന് നടി പാർവ്വതി തിരുവോത്ത് . വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിൻ്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിൽ “അവൾ ചരിത്രമെഴുതുകയാണ്” എന്ന സെഷനിൽ മാദ്ധ്യമപ്രവർത്തക അന്ന എം വെട്ടിക്കാടുമായി അവർ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു.

ആദ്യ പത്ത് വർഷത്തിൽ തന്നെ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ചിത്രങ്ങൾ അഭിനയിച്ചു തീർക്കണമെന്നും വയസ്സുകൂടുന്തോറും സ്ത്രീകൾക്ക് സിനിമയിൽ അവസരം കുറയുമെന്നാണ് സിനിമാമേഖലയിലേക്ക് കടന്നു വരുമ്പോൾ സ്ത്രീകൾക്ക് കിട്ടുന്ന ഉപദേശമെന്ന് പാർവതി പറഞ്ഞു.

സ്ത്രീകൾ “ഫ്രഷ്’” ആയിരിക്കണമെന്ന കാഴ്ചപ്പാട് പുരുഷ മേധാവിത്വ സമൂഹത്തിൻ്റേതാണെന്ന് പാർവ്വതി അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. പ്രതിരോധിക്കാൻ തുടങ്ങുന്ന നിമിഷം മുതൽ ജനസമൂഹം കൂടെ ഉണ്ടാകുമെന്നതിനുള്ള മികച്ച ഉദാഹരണമാണ് ഡബ്യൂ സി സി യും അവരുടെ കൂട്ടായ പ്രവർത്തനങ്ങളും എന്ന് അവർ പറഞ്ഞു. സ്ത്രീ കൂട്ടായ്മയക്ക് സാധ്യതയുണ്ടാകുമെന്ന് ഡബ്ല്യു സി സി ക്ക് മുന്നേ കരുതിയിരുന്നില്ല. എന്നാൽ ആ അവസ്ഥ മാറുകയും ഞങ്ങൾ തമ്മിൽ ശക്തമായൊരു ബന്ധമുണ്ട്.

ബൈ ദ ലൈറ്റ് ഓഫ് ഫാദേഴ്സ് സ്മൈൽ എന്ന ആലീസ് വാക്കറിൻ്റെ പുസ്തകമാണ് ഏറ്റവും സ്വാധീനം ചെലുത്തിയതെന്ന് സംഭാഷണ മധ്യേ നടി പറഞ്ഞു. പാലസ്തീനോടുള്ള ഐക്യദാർഢ്യം പ്രഖ്യാപിക്കുവാനായി സ്‌കാർഫ് ധരിച്ചാണ് അന്ന വേദിയിലെത്തിയത്.

Leading Malayalam actor Parvathy Thiruvothu has said the Women in Cinema Collective (WCC) was formed after the Association of Malayalam Movie Artistes (AMMA) failed to serve the purpose of its formation.

Thiruvothu touched upon the genesis of WCC during an interaction with senior journalist Anna M Vetticaud on the second day of the Wayanad Literature Festival in Mananthavady on Friday. The WCC was formed in 2017 to fight gender discrimination in the Malayalam movie industry. AMMA is a powerful body representing all Malayalam movie artistes.

When she started her career, Thiruvothu was told to utilise the first 10 years of her career to the maximum as the shelf life of women actors were very short. “Then they will be forced to get married and leave the industry. This is happening because of the male-centric notion that women should be fresh. I have been continuing my fight to end this discrimination for the last 18 years,” she said.

She emphasised the need for ‘allyship’ to bust the myth of women wanting to pull down other women. “Justice will be served if women form allies among themselves,” she said.

Thiruvothu said Alice Walker’s By the Light of My Father’s Smile is her favourite book.

Vetticaud wore a kafiya to express solidarity with the people living in war-hit Palestine.

Rahul Bhatia, an independent writer, spoke about his latest book “The Identity Project” at the second edition of the Wayanad Literature Festival. His book is an investigative study of the Aadhar card, identity and Hindu nationalism in India. “Who is Indian, and who is Hindu?” Bhatia asked, directing this interest into a discussion on the Aadhar card. During the Modi era, the Aadhar card was introduced as a welfare tool, only for it to be used as a tool to find criminals and missing children. Bhatia criticised how people were asked to enroll for Aadhar even for the smallest things such as making bank transactions. After seven years of research and editing reports for three years he came to realise that systems such as the Aadhar could and had endangered the rights of the Muslim communities and other minorities.

According to Bhatia during his research in the Delhi archives there were records of rioters using identification as a way to punish minorities right from India’s earliest days. The author has largely approached the book through the questions “What is this person telling me and what is the larger context ?” He claimed “when people look at politics they have a narrow mind.” The problems that surround politics according to him are greatly caused by the conservatism that exists and that it would be a hard process to deradicalise society. Bhatia mentioned the case of Nissar Ahmed who was looking for a fresh start after being saved by the skin of his teeth from the riots and his claims of the existence of a certain “zeher” or poison in the country that could not be pointed out with ease.

The author discussed the long history of misinformation in India. The Rashtriya Swayamsevak Sangh, he said, is an aggregator of resentment that often employs children and brainwashes them about how Muslims are prone to violence. Bhatia concluded by saying such children are not ready yet to decide on what is right and what is wrong. The general public has failed to question the media enough. “We have a certain amount of power that we don’t use,” he said. “We become recipients of reality rather than those who shape it.”

ചരിത്രം ബോധംഎന്നത് നുണകളെ അവരുടെ ഇല്ലാതാക്കി ശരികളെ പുറത്തുകൊണ്ടുവരാൻ അനിവാര്യമാണെന്ന് എഴുത്തുകാരനും മാധ്യമപ്രവർത്തകനുമായ ധീരേന്ദ്ര കെ ത്ഡാ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിലെ രണ്ടാം ദിനത്തിൽ വലതുപക്ഷത്തിൻറെ ചരിത്രം എഴതുന്നതിനെ കുറിച്ച് മാധ്യമ പ്രവർത്തകയായ പൂജ പ്രസന്നയുമായി നടന്ന സംഭാഷത്തിൽ പങ്കെടുക്കുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം.

അന്വേഷണാത്മക മാധ്യമപ്രവർത്തനത്തിലൂടെ ചരിത്രത്തെ കുറിച്ച് തുറന്നു എഴുതുന്ന രീതിയിൽ ജനങ്ങളുമായി സംവദിക്കുക എന്ന രീതിയാണ് തൻറേതെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ചരിത്രം മനസിലാകണമെങ്കിൽ അതിനെ നാം ഗാന്ധി കൊല്ലപ്പട്ടത്തിന് മുമ്പും ശേഷവും എന്ന് വേർതിരിച്ച് പഠിക്കണം .അത് ഹിന്ദുത്വ വീക്ഷണത്തിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായതും നിക്ഷ്പക്ഷമായതുമായ അറിവ് നൽകുന്നതാകും .

ഹിന്ദുത്വം എന്നത് ബ്രഹ്മിനിസത്തിൻ്റെ സാക്ഷാത്ക്കാരമാണ് . ഹിന്ദുത്വവാദികൾ രാമനെ ആരാധിക്കുന്ന പോലെ ദീണഭദ്രിയെ ആരാധിക്കുന്നില്ല .അത് അവരുടെ അധിനിവേശത്തിന് തെളിവാണ്.മതതാൽപ്പര്യങ്ങളെ അവർ രാഷ്രട്രീയ താൽപ്പര്യങ്ങളാക്കി മാറ്റുന്നു. രാജ്യത്ത് മതഭ്രാന്ത് പരത്തുന്നു.മുസ്ലിങ്ങളെ രണ്ടാം തരം പൗരന്മാരാക്കി മാറ്റാൻ ശ്രമിക്കുന്നു. ഗോൾവർക്കാറെ പോലെ ഉള്ളവരുടെ പേരിൽ അവരുടേതലാത്ത കൃതികൾ പ്രചരിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. രാമചന്ദ്ര ഗുഹ, ജോതിർമ്മയ് ശർമ എന്നിവരുടെ ഗ്രന്ഥങ്ങളിലൂടെ ചരിത്രം എന്ത് എന്നത് വ്യക്തമാകും.. 1923 ൽ സവർക്കർ എഴുതിയ ‘ഹിന്ദുത്വ’ എന്ന ഗ്രന്ഥവും1929 ൽ ഗോൾവാക്കർ എഴുതിയ ‘ബഞ്ച് ഓഫ് തോട്ട്’ എന്നിവയൊക്കെ പരിശോധിക്കുന്നത്തിലൂടെ ഗാന്ധി കൊല്ലപ്പെടുന്നതിന് മുമ്പും ശേഷവുമുള്ള ഹിന്ദുത്വം എന്താണെന്ന് നമ്മുക്ക് മനസ്സിലാക്കാൻ സാധിക്കും.

രാജ്യത്തെ ഹിന്ദുത്വവൽക്കരിക്കുന്നത് നേരിടാൻ ഇടതു- മധ്യപക്ഷങ്ങൾ ഒന്നിച്ച് പോരാടിയ ചരിത്രമുണ്ട്. ഗാന്ധി വധത്തെ തുടർന്ന് ആർ എസ് എസ് പോലുള്ള സംഘടനകളെ നിരോധിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ ഇടതു-മധ്യപക്ഷങ്ങൾ, വലതുപക്ഷത്തെ ശാക്തീകരിക്കുന്നതിൽ എക്കാലത്തും പങ്കുവഹിച്ചിട്ടുണ്ടെന്നതും ചരിത്രമാണ്.
വലതുപക്ഷം എപ്പോഴും വസ്തുതകൾ വള്ളച്ചൊടിച്ചും നുണപ്രചാരണത്തിലൂടെയും നടത്തുന്ന പ്രചാരണത്തിലൂടെയാണ് സമൂഹത്തിൽ അംഗീകാരം നേടിയെടുക്കുന്നത്. ഇപ്പോൾ ചില സമയങ്ങളിൽ ഇടതുപക്ഷവും വലതുപക്ഷ പ്രചാരണത്തിലേക്ക് വഴുതി വീഴുന്നു.

എന്നൽ ഇന്ന് ഗാന്ധിയെ കൊലപ്പെടുത്തിയ ഗോഡ്സെയെ മഹത്വവൽകരിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നു.വിവിധ പേരുകളിലാണെങ്കിലും ആശയപരമായി എല്ലാ ഹിന്ദുത്വ പാർട്ടികളും ഒന്നു തന്നെയാണ്.അതിന് ആർഎസ്എസ്എന്നോ ബിജെപി എന്നോ വ്യത്യാസമില്ല. അവരുടെയെല്ലാം അജണ്ട ഒന്നു തന്നെയാണെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

കാണികളെ ഒന്നടങ്കം ചിരിപ്പിച്ചും ചിന്തിപ്പിച്ചും ജന്മനാടിനെ കുറിച്ചും അതെങ്ങനെ തങ്ങളിലെ എഴുത്തുകാരനെ സ്വാധിനിക്കുന്ന എന്നും അവർ അവതരിപ്പിച്ചു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിൻ്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിൻ്റെ രണ്ടാം ദിനത്തിലാണ് ചിരിയിൽ ചാലിച്ച ചർച്ചകളും കഥകളുമായി പ്രശസ്ത എഴുത്തുകാരൻ ബന്യാമിൻ്റെയും തിരക്കഥകൃത്ത് ബിപിൻ ചന്ദ്രൻ്റെയും ഒരു പത്തനംതിട്ടക്കാരനും കോട്ടയംകാരനും വയനാട്ടിൽ പറയാനുള്ളതെന്ത് ? എന്ന സംഭാഷണം നടന്നത്.

സ്കൂളിലെ ഇഷ്ടവിഷയം കണക്കായിരുന്ന ഒരുപാട് ക്രിക്കറ്റ് കളിച്ചിരുന്ന ബെന്നി ഡാനിയേൽ എന്ന പത്തനംതിട്ടക്കാരൻ എങ്ങനെ ബെന്യാമിൻ എന്ന എഴുത്തുകാരനായി പരിണമിച്ചു എന്നും ആ കലാവാസന രൂപപ്പെടുത്തുന്നതിൽ പി കെ മന്ത്രി ഉൾപ്പടയുള്ള കലാകാരന്മാർ വഹിച്ച പങ്കിനെപറ്റി ബെന്യാമിൻ വാചാലനായപ്പോൾ , ശബരിമല ശാസ്താവല്ലാതെ പത്തനംതിട്ടയിൽ ഒന്നുമില്ല എന്ന ബിപിൻ ചന്ദ്രൻ്റെ അഭിപ്രായം പ്രേക്ഷകരിൽ ചിരി പടർത്തി.

കുട്ടികാലത്ത് റേഡിയോ കമൻ്ററികളിലൂടെ അസ്വദിച്ചിരുന്ന എല്ലാ കളികളും മുടങ്ങാതെ കാണാൻ ശ്രമിക്കുന്ന ബെന്യാമിനിലെ ക്രിക്കറ്റ് ഭ്രാന്തിനെപറ്റി ചോദിച്ചറിയാൻ ശ്രമിച്ചത് 1983 എന്ന സിനിമയുടെ തിരക്കഥാകൃത്ത് കൂടിയായ ബിപിനായിരുന്നു. പ്രീഡിഗ്രി കാലഘട്ടത്തിൽ സ്പോർട്സ് മാസികകൾ വായിച്ചാണ് വായനയിലേക്ക് ചുവടുവച്ചതെന്ന് ബെന്യാമിൻ കൂട്ടിച്ചേർത്തു.

കോട്ടയത്തിൻ്റെ സാഹിത്യപെരുമയെയും അച്ചടി പാരമ്പര്യത്തെയുംപറ്റി ബിപിൻ ചന്ദ്രൻ എന്ന പൊൻകുന്നം സ്വദേശി സംസാരിച്ചപ്പോൾ പൊൻകുന്നം വർക്കിയും ബാബു ആൻ്റണിയുമൊക്കെയായുള്ള ഓർമകൾ പുതുക്കുവാൻ അദ്ദേഹം മറന്നില്ല. എം മുകുന്ദൻ , എം ടി വാസുദേവൻനായർ തുടങ്ങിയ എഴുത്തുകാർ നൽകിയ പിന്തുണയും പ്രോത്സഹനത്തെയും പറ്റി ബെന്യാമിനും സംസാരിച്ചു. ഗൾഫിലെ പ്രവാസജീവിതത്തിൻ്റെ ഇടയിൽ വായിക്കാനും എഴുതാനും സമയം കണ്ടെത്തിയിരുന്ന തന്നെ മരുഭൂമിയിലെ മനുഷ്യരുടെ കഥകൾ എഴുതാൻ പ്രേരിപ്പിച്ചത് എം മുകുന്ദനായിരുന്നു എന്നും അങ്ങിനെ പിറന്നതാണ് ആടുജീവിതമെന്നും ബെന്യാമിൻ പറഞ്ഞു.

കഥയെഴുതാനുള്ള പ്രയാസത്തെപറ്റിയും നോവെഴുത്താനുള്ള ആയാസത്തെപറ്റിയും ബെന്യാമിൻ പറഞ്ഞപ്പോൾ ,ബെന്യാമിൻ്റെ നോവലുകളുടെ വൈവിധ്യമാർന്ന രൂപകൽപ്പനയെപ്പറ്റിയും പുതിയ നോവലായ മൾബറിയേയും പറ്റി ചർച്ചകൾ നീണ്ടു. പുസ്തകങ്ങൾക്ക് വേണ്ടി ഭ്രാന്തമായി അലഞ്ഞ ഷെൽവി എന്ന മനുഷ്യനോടും പുസ്തക പ്രസാധക ലോകത്തോടുമുള്ള സമർപ്പണമാണ് മൾബറി എന്ന തൻ്റെ പുതിയ നോവൽ എന്ന് ബെന്യാമിൻ പറഞ്ഞു.

‘പ്രായമുള്ളവരെ തൃപ്തിപ്പെടുതാൻ ശ്രമിക്കാതെ യുവ തലമുറയ്ക്കായി എഴുതണം ‘എന്ന് ബെന്യാമിൻ ചോദ്യത്തിന് മറുപടി നൽകി. നിങ്ങൾക്ക് നിങ്ങളെക്കാളേറെ എഴുതാനുണ്ടെന്നും അതിൽ പുതിയ സാങ്കേതിക വിദ്യകളുടെയും സങ്കീർണ്ണതകളുടെയും അംശങ്ങൾ ഉണ്ടാകണമെന്നുമാണ് പുതുതലമുറയോട് പറയാൻ ഉള്ളതെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

Mohan Gopal, the former vice-chancellor of the National Law School of India University, Bengaluru warned against the complicity of the judiciary in the rise of what he described as an “undeclared hindu Rashtra,” in his keynote address at the International Academic Conference at the Wayanad Literature Festival. Gopal pointed to how the judiciary shapes justice and morality in cases such as the Ayodhya Ram temple case where the religious narrative overpowered the constitutional one, highlighting that the judiciary indeed had a role in India’s categorisation as an “elected autocracy” by the Swedish V-Dem Institute.

The former vice chancellor referred to “the concept of morality” as patterns of behavior, while justice represented universal standards of conduct. The keynote address critically discussed the intersections of caste, religion, and state power in contemporary India. He described how legal systems had a long history of being forceful tools of the powerful in South Asia, pointing to caste which he described as a rigid social order with three rules: no individual rights, membership by birth, and hierarchical categories where privileges are concentrated in the uppermost strata. The professor said the varna system was neither a religious nor a social construct but a political frame, dominated by an elite group of people.

He invoked the 19th century social reformer Sree Narayana Guru, who declared “Oru Jati, Oru Madham, Oru Daivam”—One caste, one religion, one God—as a revolutionary challenge to the varna system. He expected the judiciary to take a similarly revolutionary step against oppressive laws, made for political convenience, instead abiding by the principle of equality and morality that created the country’s judicial institutions.

Kerala’s former chief secretary V. Venu has said creative industries and cutting-edge technology are key growth drivers for the state. “While Kerala has had a long history of struggles, it is essential to focus on the positives and move forward to create a more competitive environment. The challenge lies in the competitive market,” he said while participating in a panel discussion on Kerala’s Business Ecosystem, on the second day of the Wayanad Literature Festival at Dwaraka on Friday.

Thomas John Muthoot (Chairman of Muthoot Pappachan Group), Ajit Isaac (Chairman, Quess Corp), V. M. Jayadevan (Income Tax, Kerala) and Ayoob Chekkintakath (CEO, IMEA Technologies) were the other participants in the discussion, moderated by senior journalist Manu P Toms.

Muthoot suggested that fostering creative problem-solving skills in students could promote Kerala’s business ecosystem. “Service sector contributes to 60% of Kerala’s GDP. So we need to encourage tourism, healthcare, retailing, automobiles and IT,” he said.

Isaac pointed out that job opportunities in the IT sector in Kerala remain limited despite the state having a high concentration of skilled coders “The government needs to create an environment to encourage coding from the school level,” Isaac said.

V. M. Jayadevan said the state’s economic growth is still hampered by challenges in sectors like real estate and construction materials.

Chekkintakath highlighted the growing importance of AI and the need to adopt it wisely. “Kerala’s opportunities are huge, but we need to ensure we are ready to tap the potential of artificial intelligence,” he said.

“Don’t try to satisfy the old generation, try to satisfy your generation,” said the author Benyamin as he alongside famed writer, Bipin Chandran, discussed their long storied journey with writing. Benyamin and Chandran, hailing from Pathanamthitta and Kottayam respectively, discussed the regional and global influence held by cinema and novels as well as childhood inspirations and challenges they faced as Gulf expatriates.

Benyamin, known for his groundbreaking novel Aadujeevitham, spoke about how he became a JCB Prize winner for literature, a journey through cinema and literature. He recounted his childhood days in Pathanamthitta, highlighting his literary inspirations, including authors such as P Satchidanandan. “It’s difficult to write stories,” he noted, pointing to the complexity of crafting concise, impactful tales. “Novels are easier.” Chandran spoke of his interests beyond the literary world, particularly cricket before talking about the challenges he faced while writing the script for the Malayalam film 1983. His fears over the film Best Actor being targeted by trolls only for the film to end up being a success rewarding him with fame and success. 

What tied the two together was the experiences in the Arabian gulf. “When a letter is sent saying a baby is sick it reaches the sender a week later in gulf countries and the emotion is conveyed to the loved ones later,” Benyamin said. Distant communication and isolation was a reality for the diaspora. The session served as a beacon of inspiration for budding writers, with both speakers encouraging exploration, persistence, and authenticity in storytelling. They underlined that every tale has its unique terrain and challenges.

Hindu right-wing has always tried to get legitimacy through lies and propaganda, author and journalist Dhirendra K Jha, known for his incisive commentary on Indian politics, has said. 

While discussing the topic ‘Writing the history of the Right’ with senior journalist Pooja Prasanna on the second day of the Wayanad Literature Festival on Friday, Jha said even the leftists too tend to buy the right-wing propaganda.

Jha’s latest book ‘Golwalkar: the myth behind the man, the man behind  the machine’ was released this year.

He said the Hindu right-wing has convinced people that being on its side means patriotism. “When we try to find answers to questions such as why did Ayodhya become a political issue and the connection between patriotism and RSS, we would realise how history was rewritten,” he said.

He said Hindutva Politics is the manifestation of Brahmanism. “It is comparable to a virus in society. It promotes the Chaturvarnya system.” 

He argued that the left and centrists contributed to the growth of the right. “This happened throughout history,” he said.

While the other bedrocks of democracy—a broken court system, failing watchdogs and an assimilated media—are often reported on, the effect the disappearances of public spaces and the impact it has on democratic societies is often unseen. The second edition of the Wayanad Literature Festival explored this in a session titled “Are Public Spaces Enough?” that brought together bureaucrats, activists and architects to study Kerala’s dwindling public spaces. 

Moderated by PC Sanath, a prominent visual effects designer in Indian cinema, the discussions attempted to tie together spaces as varied as the Kochi Biennale art exhibition and tribal heritage villages in Wayanad. Dr V Venu, who has served as chief secretary to the government of Kerala and the state’s tourism department, defined a public space as “any space where opinions can be collected, understood, differences of opinion expressed and interaction with each other can take place.” He said that Malayali society had a long tradition of making everything from tea shops to toddy shops public spaces. 

The creation of public spaces must necessarily involve architects, artists and the administration, Bose Krishnamachari, the founder of the Kochi Biennale, said. The architect Vinod Cyriac said that there is very little involvement of architects in public spaces, leading to a failure in communicating the importance of public spaces in public consciousness. Cyriac, was a key figure in establishing Kerala’s first tribal heritage village, En Ooru, in Wayanad district. Venu concluded by saying that the responsibility of reclaiming public spaces that were being lost lay with the people. “Government institutions need to wake up and cooperate with each other if they are to ensure these spaces stand the test of time,” he said.

നഷ്ടപ്പെട്ടു കൊണ്ടിരിക്കുന്ന പൊതുവിടങ്ങളെ തിരിച്ചു പിടിക്കുകയെന്നുള്ള ഉത്തരവാദിത്തം ജനങ്ങളുടേതാണെന്നും അതിനൊപ്പം സർക്കാർ സംവിധാനങ്ങൾ ഉണർന്നു പ്രവർത്തിക്കണമെന്നും മുൻ ചീഫ് സെക്രട്ടറി ഡോ വി വേണു അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിൻ്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിലെ രണ്ടാം ദിവസം ‘പൊതുവിടങ്ങൾ ഇങ്ങനെ മതിയോ?’ എന്ന വിഷയത്തിന്മേൽ നടന്ന ചർച്ചയിൽ സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം.

“അഭിപ്രായങ്ങൾ ശേഖരിക്കുവാനും മനസ്സിലാക്കുവാനും അഭിപ്രായവ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രകടിപ്പിക്കുവാനും അന്യോന്യം സംവദിക്കുവാനുള്ള ഏതൊരു ഇടവും പൊതുവിടമാണ്. ചായക്കട മുതൽ കള്ളുഷാപ്പുകൾ വരെ ചർച്ചകൾക്കുതകുന്ന പൊതുവിടങ്ങളാണ്.” എന്ന് വേണു പറഞ്ഞു.

പൊതുവിടത്തേക്കാളുപരി പൊതുബോധമാണ് ഉണ്ടാവേണ്ടതെന്ന് കേരളത്തിലെ ആദ്യത്തെ ആദിവാസി പൈതൃക ഗ്രാമമായ എൻ ഊര് വയനാട് ജില്ലയിൽ സ്ഥാപിക്കുന്നതിൽ മുഖ്യ പങ്ക് വഹിച്ച ആർക്കിടെകറ്റ് വിനോദ് പി സിറിയക് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. പൊതുവിടങ്ങളിൽ വാസ്തുശില്പികളുടെ ഇടപെടലുകൾ നന്നേ കുറവാണെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

വീട്ടിൽ നിന്നാണ് പൊതുവിടങ്ങളെ തിരിച്ചറിയേണ്ടതെന്ന് കൊച്ചി- മുസരിസ് ബിനാലെയുടെ അമരക്കാനായ ബോസ് കൃഷ്ണമാചാരി അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. . ബിനാലെ വലിയൊരു ചർച്ചാവേദി കൂടിയാണെന്നും സാംസ്കാരിക കൂട്ടായ്മയുടെ പൊതുവിടമാണതെന്നും ബോസ് കൃഷ്ണമാചാരി പറഞ്ഞു.
ഇന്ത്യൻ സിനിമയിലെ പ്രമുഖ വിഷ്വൽ ഇഫക്ട് ഡിസൈനറായ പി സി സനത്ത് ചർച്ചയുടെ മോഡറേറ്ററായിരുന്നു.

തമിഴ് നാടും കർണാടകയും കേരളവും തമ്മിലുള്ള അതുല്യമായ സാംസ്‌കാരിക ബന്ധത്തിന്റെഓർമപ്പെടുത്തലാണ് വയനാടിന്റെ മണ്ണിൽ നടക്കുന്ന സാഹിത്യോത്സവം എന്ന് കർണാടക മുഖ്യമന്ത്രി , സിദ്ധരാമയ്യ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു.  വയനാട് ലിറ്ററേച്ചർ ഫെസ്റ്റിവൽ രണ്ടാം പതിപ്പ് ഉദ്ഘാടനം ചെയ്യുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം. മുൻ പ്രധാനമന്ത്രി മൻമോഹൻ സിങ്ങിന്റെ വിയോഗത്തെ തുടർന്ന് ഡൽഹി സന്ദർശിക്കേണ്ടതിനാൽ സന്ദേശത്തിലൂടെയാണ്  അദ്ദേഹം ഉദ്ഘാടനം നിർവഹിച്ചത്. 

നമ്മുടെ സമൂഹത്തിലെ അനാചരങ്ങൾക്കും അന്ധവിശ്വാസങ്ങൾക്കെതിരെ അസമത്വത്തിനെതിരെയും പോരാടിയ വിപ്ലവകാരിയും കവിയും ക്രാന്തദർശിയുമായ ബസവണ്ണയെ പോലുള്ളവർക്കുള്ള ആദരമാണ് ഈ ഫെസ്റ്റിവൽ. ബസവണ്ണയുടെ വാക്കുകൾ ഇന്നും നമ്മളെ പ്രചോദിപ്പിക്കുന്നു. ഗ്രാമീണ സാഹിത്യോത്സവത്തിൽ അദ്ദേഹത്തിൻരെ പാരമ്പര്യം ഓർമ്മിക്കുന്നത് വളരെ ഉചിതമാണ്. ഈ ഫെസ്റ്റിവലിൻറെ ടാഗ് ലൈൻ നമ്മുടെ ഭരണഘടനയുടെ അടിസ്ഥാന മൂല്യങ്ങളായ തുല്യനീതി പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നതാണ്, അത് സാംസ്കാരിക വൈവിധ്യവും സാമൂഹികനീതിയും ഉറപ്പിക്കുന്നതിനിലെ അടിസ്ഥാനശില. നമുക്ക് നമ്മുടെ വൈവിധ്യങ്ങളെ ആഘോഷിക്കാം. അതോടൊപ്പം കൂടുതൽ സമത്വമാർന്നതും നീതിയധിഷ്ഠിതവുമായ സമൂഹത്തെ കെട്ടിപ്പടുക്കാം. 

ഈ സാഹിത്യോത്സവത്തിലൂടെ ആയിരക്കണക്കിന് ബസവണ്ണമാരെ സൃഷ്ടിക്കുമെന്ന് ഞാൻ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. കാരണം, മുമ്പെന്നത്തേക്കാളും ബസവണ്ണമാരെ ആവശ്യമുള്ള കാലഘട്ടമാണിതെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. 

മാധ്യമ പ്രവർത്തക പൂജ പ്രസന്ന, കർണ്ണാടക മുഖ്യമന്ത്രി സിദ്ധരാമയ്യയുടെ   ഉദ്ഘാടനപ്രസംഗ സന്ദേശം വേദിയിൽ വായിച്ചു. 

ഈ രാഷ്ട്രത്തെ രൂപപ്പെടുത്തിയ എല്ലാ ആശയങ്ങളും , ചെറിയ കൂട്ടായ്മകളിൽ നിന്ന്, കൂട്ടമായ ആശയവിനിമയത്തിൽ നിന്ന് ഉത്ഭവിച്ചതാണെന്ന്,  ഫെസ്റ്റിവൽ ഡയറക്ടർ  ഡോ. വിനോദ് കെ ജോസ്  പറഞ്ഞു. ഇതൊരു ഗ്രാമീണ കലോത്സവമായാണ് തുടങ്ങിയത്.  സാഹിത്യപ്രതിഭകളുടെയും മറ്റ് മേഖലകളിലെ പ്രഗ്ത്ഭരുടെയും സാന്നിധ്യം കൊണ്ട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ ദിവസങ്ങളിൽ വയനാട് ഏറ്റവും വലിയ ജില്ലയായി മാറുകയാണെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു 

വയനാട് ജില്ലാ പഞ്ചായത്ത്‌ പ്രസിഡന്റ്‌ സംഷാദ് മരക്കാർ  അധ്യക്ഷനായിരുന്നു. മാധ്യമപ്രവർത്തകയും അഭിഭാഷകയുമായ ലീന രഘുനാഥ്‌, ജോസഫ് കെ ജോബ്, ജസ്റ്റിൻ ബേബി, വി എസ് നിഷാന്ത് എന്നിവർ സന്നിഹിതരായിരുന്നു.

മാനന്തവാടി ദ്വാരക സേക്രഡ് ഹാർട്ട് ഹയർ സെക്കൻഡറി സ്കൂളിൽ  ഡിസംബർ 29 വരെയാണ് വയനാട് സാഹിത്യോത്സവം നടക്കും. ഉദ്ഘാടന സമ്മേളനത്തി ൽ പങ്കെടുക്കാനെത്തിവയവരെല്ലാം സാഹിത്യോത്സവം മുന്നോട്ട് വെക്കുന്ന സ്വാതന്ത്ര്യത്തെയും സർഗാത്മാകതയെയും പ്രതീകമാക്കിക്കൊണ്ട് വ്യത്യസ്ത നിറത്തിലുള്ള ബലൂണുകൾ പറത്തി.

“Hindutva fosters inequality because of the religious aspects,” Christopher Jafferelot, the French political scientist and professor at Paris’s Sciences Po and London’s Kings India Institute, said at the International Academic Conference at the Wayanad Literature Festival. “It is not good for the development of such a large percentage of the society.” The French academic has written over two dozen books on South Asia’s complex political past.

Jafferelot’s speech was titled Does Ambedkar Counter Hindu Better than Gandhi and Nehru? and explored the differing approaches of BR Ambedkar, Jawaharlal Nehru and MK Gandhi to social issues and to opposing the early rise of Hindu nationalism. While Gandhi disagreed with Hindu nationalist he emphasised a perspective maintaining unity. In contrast, Jafferelot added, “Dr Ambedkar was an ultimate Humanist. He was not proud of the caste system. He was not proud of Hinduism. He promoted an identity that is alternative to the Hindutva ideology.”

Jafferelot spoke about the “Nation in Question,” defined by Nehru as a collection of religious communities. Nehru almost contradictorily fought against untouchability while finding qualities in varna system that rejected the secularity of Dalits. He pointed to Nehru writing, “It is a State that honours all faiths equally and gives them equal opportunities.” Jafferelot pointed to Nehru writing about a possible ban on the Rashtriya Swayamsevak Sangh following the assassination of Gandhi. Meanwhile Dr Ambedkar’s conversion to Buddhism was for a legitimate identity and equality among the people. “Conversion would mean escaping the hegemonic state from the Hindu system,” Jafferelot said. Although Ambedkar showed directions to new Buddhist, over the years very few have transitioned to Buddhist practices even though they follow Ambedkar’s path.

Renowned author and historian John Keay has said William Logan’s landmark book ‘Malabar Manual’ is a testament to how history, when documented with insight, can reflect societal undercurrents beyond mere records. 

“It’s a great book with great narratives. Logan had a strategic and forward-looking view that was well beyond his time,” Keay said during a discussion –  From William Logan to John Keay: The Scottish Chroniclers of Malabar – with author Sabin Iqbal on the second day of the Wayanad Literature Festival (WLF) on Friday.

Keay is famous for his books ‘India: A History’ and ‘Himalaya: Exploring the Roof of the World’.

Keay and Iqbal discussed how the colonists tried to erase all the existing indigenous identities, rename places and rewrite literature to support their propaganda. On Calicut being renamed as Kozhikode, he emphasised the importance of updating a nation’s history to reflect its cultural identity. “Building upon personal narratives and testimonies, especially by those communities who are hapless and deprived, will contribute much to an even richer; more inclusive historical record,” he said.

The discussion dwelled on how Scottish and British differed in colonial rule, because the former always tended to look with a more individualistic eye at what historical sources were produced. 

Keay gave a few insights into his writing process, such as likening “India: A History” to investigative journeys.

The second edition of the WLF was formally inaugurated by Karnataka Chief Minister Siddaramaiah on Friday. 

The second day of the Wayanad Literature Festival was formally inaugurated by the Chief Minister of Karnataka, Siddaramiah, who was unable to be present owing to the unfortunate demise of former prime minister Dr Manmohan Singh on Thursday. In a letter addressed to the festival, the chief minister spoke about how the festival is a reminder of the unique culture of the states of Karnataka, Kerala and Tamil Nadu. Siddaramaiah spoke of Basavanna, the influential philosopher and poet from the 12th century and how the festival was a great living reminder of his presence. “Hope that the festival will help us create a thousand Basavannas because we are at a time when we need that more than ever before.”

Dr Vinod K Jose, the director of the festival, said, “For all the ideas that have shaped this nation, it has always been shaped by small groups.” The stage was also host to Leena Ragunath, VH Nishad and Joseph K Job, the key curators of the event. Jose welcomed everyone to the festival, expressing gratitude to all the locals who helped India’s largest rural literature festival blossom. “The challenges are numerous in organising a literature festival in a rural area,” he said. Justin Baby as well as Shamsad Marakkar, representatives of the panchayat in Wayanad, extended their welcome and also showcased their gratitude to the literature festival organisers. The latter talked about the scope and exposure that pioneers of literature were getting through the festival, recalling how the opportunity provided the chance to meet those only seen behind book covers in the region.

In a captivating spectacle the all-women troupe, IKIGAI Mosco, conducted a procession from Dwaraka to the venue playing the traditional chendas, as balloons were raised by the audience highlighting the symbols of freedom, creativity and equality, the cornerstones of the Wayanad Literature festival.

അരികുവത്കരിക്കപ്പെടുന്ന ജനസമൂഹത്തിൻ്റെ ശബ്ദമായിരുന്ന കെ ജെ ബേബി എഴുത്തുകാരൻ , നാടകപ്രവർത്തകൻ, ചലച്ചിത്രസംവിധായകൻ, സാമൂഹിക പ്രവർത്തകൻ എന്നിങ്ങനെ വിവിധ മേഖലകളിൽ തന്റേതായ ഇടം സൃഷ്‌ടിച്ച പ്രതിഭയാണ്. സെപ്റ്റംബർ ഒന്നിന്, ലോകത്തോട് വിട പറഞ്ഞ വ്യക്തിത്വത്തിനോടുള്ള ആദരവായിരുന്നു വയനാട് ലിറ്ററേച്ചർ ഫെസ്റ്റിവലിൻ്റെ രണ്ടാം പതിപ്പിലെ ബേബിമൻറം എന്ന പരിപാടി.

വയനാട്ടിലെ സാംസ്കാരിക ചരിത്രത്തിലെ നാഴികകല്ലാണ് കെ ജെ ബേബിയുടെ ജീവിതമെന്ന് ദേവസ്യ നടുവയൽ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. സോളിഡാരിറ്റി എന്ന സംഘടനയിലൂടെ ആദിവാസികൾക്കിടയിൽ അദ്ദേഹം നടത്തിയ സാമൂഹികപ്രവർത്തനങ്ങൾ, കനവ് എന്ന ബദൽ വിദ്യാഭ്യാസ സംവിധാനത്തെ കുറിച്ചും അതിൻറെ പ്രത്യേകതകൾ തുടങ്ങി വിവിധ മേഖലകളിൽ ബേബി നടത്തിയ പ്രവർത്തനങ്ങളുടെ സവിശേഷതകളെ കുറിച്ചും ദേവസ്യ ഓർമ്മിച്ചു. .

കർഷകരുടെ പ്രശ്നങ്ങളെ കണ്ടറിഞ്ഞ് അവരെ മനസ്സിലാക്കാൻ ശ്രമിച്ച കെ ജെ ബേബിയാണ് ഏച്ചോം ഗോപിയുടെ ഓർമ്മകളിൽ നിറഞ്ഞുനിന്നത്. കർഷകപ്രസ്ഥാനത്തിലൂടെയാണ്. ആദിവാസികൾക്കിടയിൽ ശ്രദ്ധേയമായ ഇടപെടലുകൾ നടത്തിയ, വിമർശനങ്ങളെ ഹൃദയം കൊണ്ട് ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വ്യക്തിത്വമാണ് കെ ജെ ബേബി. ഒട്ടനവധി ജീവിതാനുഭവങ്ങളുള്ള അദ്ദേഹം, വളരെ കുറവായി മാത്രവേ പൊതുരംഗത്ത് പ്രത്യക്ഷപ്പെടാറുള്ളൂവെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

“കഥാകാരന്മാർ ഈ ലോകത്ത് നിന്ന് വിടപറയുന്നത് ദൈവത്തിന് കഥ പറഞ്ഞു കൊടുക്കാനായിട്ടാണെന്ന്”, എം ടി ഒരിക്കൽ പറഞ്ഞിട്ടുണ്ടെന്നും ആ ലോകത്തേക്കാണ് അദ്ദേഹവും കെ ജെ ബേബിയും പോയതെന്ന് ഷീലാ ടോമി പറഞ്ഞു. അതിസാധാരണനായി കടന്നുപോയ മനുഷ്യനായ കെ ജെ ബി ബേബി, ശബ്ദമുയർത്താൻ കഴിയാത്തവരുടെ ശബ്ദമായിരുന്നു തൻ്റെ കൃതിയായി വല്ലി അദ്ദേഹത്തിന് സമർപ്പിച്ചപ്പോഴുണ്ടായ അനുഭവങ്ങളും ഷീല ടോമി പങ്കുവച്ചു.

കെ ജെ ബേബിയുമൊത്ത് സഞ്ചരിക്കാൻ കിട്ടിയ അവസരം വളരെയധികം സന്തോഷത്തോടെ ഓർക്കുന്നവയാണെന്നും നാടക ഗാനങ്ങളുടെ ചടുലതയിൽ ഒപ്പമുള്ളവരെ കൂടെ കൂടുന്ന അപൂർവ്വ വ്യക്തിത്വമായിരുന്നുവെന്നും പി കെ റെജി പറഞ്ഞു.

കോഴിക്കോട് ജയിലിൽ തനിക്കൊപ്പം ജയിൽ വാസം അനുഷ്ഠിച്ച സുസ്മേരവദനനായ ബേബിയെയാണ് ടി കെ ഇബ്രാഹിമിൻ്റെ ഓർമ്മകളിലിപ്പോഴും. ഗോത്രവിഭാഗങ്ങളോട് പ്രത്യേകമായൊരു കടപ്പാടും ബന്ധവും സൂക്ഷിച്ച, ശക്തമായ രാഷ്ട്രീയ നിലപാടുള്ള മനുഷ്യസ്നേഹിയായ കലാകാരനായിരുന്നു ബേബിയെന്ന് അദ്ദേഹം അനുസ്മരിച്ചു.

‘കനവ്’ എന്ന മാതൃക വിദ്യാഭ്യാസത്തെ അവതരിപ്പിച്ച, ഗോത്രവിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് അവരുടെ മാതൃഭാഷയിൽ വിദ്യാഭ്യാസം ഉറപ്പാക്കിയ കെ ജെ ബേബിയാണ് കെ കെ സുരേന്ദ്രൻ്റെ വാക്കുകളിലൂടെ പ്രതിഫലിച്ചത് ജീവിതവും മരണവും സ്വയം തെരെഞ്ഞെടുക്കുകയായിരുന്നു കെ ജെ ബേബി സുരേന്ദ്രൻ പറഞ്ഞു.

തൻ്റെ ജീവിതം അതാണ് തൻ്റെ എഴുത്ത് എന്നതായിരുന്നു കെ ജെ ബേബിയുടെ ശൈലിയെന്ന് ഷാജി പുൽപ്പള്ളി അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. വയനാടും മലയാളവും അർഹിച്ച അംഗീകാരം നൽകാത്ത വ്യക്തിത്വമായ ഡി സി ജോണിൻറെ അവസ്ഥ കെ ജെ ബേബിയ്ക്ക് സംഭവിക്കാതിരിക്കുവാനാണ് ഓർമ്മ പുസ്തകം പ്രസിദ്ധീകരിക്കുവാൻ മുന്നിട്ടിറങ്ങുവാൻ കാരണമെന്ന ഷാജി കൂട്ടിച്ചേർത്തു.

എഴുത്തിലൂടെ സാമൂഹികോന്നമനം ലക്ഷ്യമിട്ട് കീഴാളജനതയുടെ നന്മയ്ക്കു വേണ്ടി തൻ്റെ തൂലികയെ പടവാളാക്കിയ കെ ജെ ബേബിയെ മോഡറേറ്റായ എം ഗംഗാധരൻ പറഞ്ഞു. .
മലയാളസാഹിത്യത്തിലെ മഹാവിസ്മയമായ എം.ടിയോടുള്ള ആദരസൂചകമായി, അദ്ദേഹത്തിന് സ്മരണാഞ്ജലി അർപ്പിച്ചു കൊണ്ടാണ് സെഷൻ ആരംഭിച്ചത്.

KJ Baby, a voice of the marginalised, a polymath who created his own space in writing, drama, direction and activism, passed away on 1 September 2024. The second edition of the Wayanad Literature Festival held a “Babymanram,” a session in tribute to the unique personality of Baby. In the session authors, activists and associates shared fond memories of the late visionary.

Devasya Naduvayal recalled her relationship with Baby began in 1980. “KJ Baby is a person who has left a unique mark and is also a milestone in the cultural history of Wayanad.” she said. Highlighting the social work he did among Adivasis through the organisation Solidarity. Echom Gopi reminisced about Baby’s understanding of the problems of farmers and proving to be a determining force behind the farmers’ movement.

Sheela Tomy quoted the recently deceased novelist MT Vasudevan Nair’s saying  “Storytellers leave this world to tell stories to God,” and that he and Baby had gone to that world. PK Reji remembered the opportunity he had to travel with Baby adding that the late Dalit author was a rare personality who brought those around him together through the vibrancy of drama songs. TK Ibrahim’s memory was of a prison term with him in Kozhikode jail. 

Baby introduced the ‘Kanavu’ model of education ensuring education in his mother tongue, the teacher KK Surendran noted. Shaji Pulpally, the editor of Baby’s memorial book said,“That was his life, that was his writing, and that was always KJ Baby.” 

Baby’s writings can be considered as a picture of the cruelties that history has shared with those on the lowest rungs of society. But they simultaneously were an opening for generations today and in the future.

“ദൈനംദിന ജീവിതത്തിന്റെ കഷ്ടപാടുകളിൽ നിന്ന് സുഖവും സന്തോഷവും കിട്ടാൻ ജയിലിൽ പോയാൽ മതിയെന്ന് ഞങ്ങൾ ചിന്തിച്ചിരുന്നു,” എന്ന് സികെ ജാനു വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ രണ്ടാംപതിപ്പിന്റെ ആദ്യ ദിനത്തിൽ അടിമമക്ക എന്ന ആത്മകഥയെ ആസ്പദമാക്കി നടന്ന സംഭാഷണത്തിൽ കുസുമം ജോസഫുമായി സംസാരിക്കുകയായിരുന്നു സി കെ ജാനു. പത്തൊൻപതാംവയസ്സിൽ തുടങ്ങി ഇന്നീ നിമിഷം വരെയും നീണ്ടു നിൽക്കുന്ന സമരപോരാട്ടങ്ങളുടെ നേർകാഴ്ചകളെപറ്റി ചർച്ചയിൽ സി കെ ജാനു വ്യക്തമാക്കി.

പത്തൊൻപതാംവയസ്സിലെ തന്റെ ആദ്യ സമരത്തിൽ തന്നെ 10 കുടുംബങ്ങൾക്ക് ഭൂമി പതിച്ചു നൽകാൻ സി കെ ജാനു നടത്തിയ ഇടപെടലിന് സാധിച്ചു. അങ്ങനെ കേരള സമര ചരിത്രത്തിൽ തന്നെ പേര് എഴുതി ചേർത്ത ഭൂസമര നേതാവായ സി കെ ജാനുവിന്റെ പോരാട്ട ജീവിതം മൂന്ന് പതിറ്റാണ്ടു പിന്നിടുന്ന ജീവിതത്തെ കുറിച്ച് ജാനു വിശദീകരിച്ചു.

ആത്മകഥയിൽ ഉൾപെടുത്തിയിട്ടുള്ള തിക്താനുഭവങ്ങളും സ്വാതബോധവും ചർച്ചയിൽ പ്രധാന വിഷയങ്ങൾ ആയി. കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയിൽ തുടങ്ങി ഉയർച്ച താഴ്ചകളിലൂടെ എൻ ഡി എ മുന്നണിയുടെ ഭാഗമായി തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ പങ്കെടുത്തതുവരെയുള്ള തന്റെ രാഷ്ട്രീയ ജീവിതത്തെ പറ്റിയും സി കെ ജാനു പരാമർശിച്ചു. തന്റെ രാഷ്ട്രീയ നിലപാടുകൾ വെളിപ്പെടുതിയതിന്റെ പേരിൽ നഷ്ടപെട്ട വ്യക്തി ബന്ധങ്ങളെ പറ്റിയും കൂലിപ്പണിക്കാരായ പട്ടികജാതി പട്ടിക്കവർഗത്തിലുള്ളവർ നേരിടുന്ന പ്രതിസന്ധികളെപറ്റിയും ജാനു ചൂണ്ടിക്കാണിച്ചു.

കുടിൽകെട്ടി സമരം, നിൽപ്പ് സമരം മുത്തങ്ങ സമരം തുടങ്ങി ആദിവാസികൾക്ക് ഭൂമി ഔദാര്യമല്ല അവകാശമാണെന്ന് സ്ഥാപിച്ച ഒട്ടനവധി സമരങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയ സി കെ ജാനുവിന്റെ ആത്മകഥയാണ് 2023ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ അടിമ മക്ക.

കേരളത്തിന്റെ പൊതുബോധത്തിൽ ഒരു ആദിവാസി സ്ത്രീയുടെ ജീവിതം എങ്ങനെ ആയിരിക്കുമെന്ന മുൻധാരണകളാണ് ജാനുവിനെ വിവാദ നായികയാക്കി മാറ്റിയതെന്ന് കുസുമം ജോസഫ് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. ഭരണഘടനയിലെ തുല്യത ഉയർത്തിപ്പിടിക്കുന്നവർ പോലും ആദിവാസികളുടെ അവകാശങ്ങൾ വിസ്മരിക്കുന്നുവെന്നും ഇത്തരം സാഹിത്യോൽസവങ്ങൾ അതിനുമേലുള്ള ചർച്ചക്കൾക്ക് വേദിയാകുന്നുവെന്നും കുസുമം ജോസഫ് പറഞ്ഞു.

വയനാട് സാഹിത്യോത്സവം രണ്ടാം പതിപ്പിൻറെ ഔദ്യോഗിക ഉദ്ഘാടനം വെള്ളിയാഴ്ച രാവിലെ പത്ത് മണിക്ക് കർണാടക മുഖ്യമന്ത്രി സിദ്ധരാമയ്യ നിർവഹിക്കും. മന്ത്രി ഒ ആർ കേളു അധ്യക്ഷനായിരിക്കും. ജില്ലാപഞ്ചായത്ത് പ്രസിഡൻറ് സംഷാദ് മരക്കാർ, ഡോ. വിനോദ് കെ. ജോസ്, ജസ്റ്റിൻ ബേബി എന്നിവർ സംസാരിക്കും.

ഉദ്ഘാടനത്തിന് ശേഷം മലയാളത്തോട് വിടപറഞ്ഞ എം ടി വാസുദേവൻ നായർ അനുസ്മരണം നടത്തും.

“The Adivasis are the initial owners of the Earth,” declared Chekote Karian Janu, co-founder of the Adivasi Gothra Maha Sabha and the electoral outfit Janadhipathya Rashtriya Sabha, at the second edition of the Wayanad Literature Festival, on Thursday. Janu, who has spent over three decades fighting for the rights of the tribal community of Kerala presented her autobiography Adimamakka on the first day of the fest, exploring the parallels between her life and the community’s struggle. 

Landlessness, Janu underlined, was at the heart of the problems Adivasis faced in Kerala. Tribals were quick to lose their land over claims of “illegitimate” possession, she said, pointing to cases where as many as 26 members of a family were forced to live in a single confined home with less than basic amenities. After an early start in the communist party, she left. “The Communist Manifesto never influenced me, my parents did,” Janu explained. “My parents influenced me to get onto a lorry and to explore different villages around Thrissilery.” Janu said the party was never open to criticism either.

Adivasi resistance to landlessness led to the 2003 Muthanga massacre, where the Kerala police shot several Adivasi men claiming they were squatting on forest land. Janu was imprisoned. “The prison felt more satisfying and happy to stay,” said Janu. “As Adivasis, we could never eat chapatis but in the Kannur Central Jail, we could with a cup of tea.” People started enjoying their livelihood in jail, they rejoiced with tribal songs and dance, she joked. 

It has been a tough political journey since, finding little space in either of the state’s major political alliances. When members of the audience asked about her owning a car, Janu highlighted the double standard of expecting only poverty from an Adivasi leader while being comfortable with the wealth flaunted by other communities in the region. Janu concluded by calling on fellow Adivasis to collectively take their rights. “People are living for a day to day wage,” she said. “They are barely surviving so there is no time to make a collective tribal party. If they can spend even 30 minutes, it can make a significant difference.”

Over the next three days, the Wayanad Literature Festival, the largest rural literature festival in the country, brings more captivating conversations about how society, politics and the written word link together.

സാഹിത്യത്തിൻ്റെ ” അഗ്നിസാനിധ്യ”മാണ് ഇന്നത്തെ കേരളത്തെ വാർത്തെടുത്തതെന്ന് സി പി എം സംസ്ഥാന സെക്രട്ടേറിയറ്റ് അംഗവും എഴുത്തുകാരനും ദേശാഭിമാനി റസിഡൻറ് എഡിറ്ററുമായ എം സ്വരാജ് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. വയനാട് ലിറ്ററേച്ചർ ഫെസ്റ്റിവൽ രണ്ടാം പതിപ്പിലെ ആദ്യദിനത്തിൽ വായന, എഴുത്ത് , രാഷ്ട്രീയം എന്ന വിഷയത്തിൽ നമിത എൻ സിയുമായി സംഭാഷണം നടത്തുകയായിരുന്നു അദ്ദേഹം.

ഇന്ന് എഴുത്തുകാർക്ക് മേൽ ഭയം അടിച്ചേൽപ്പിക്കുന്ന വർഗീയവാദം ശക്തിപ്പെടുകയാണ്. അതിനെ ചെറുക്കുന്നതിന് സാമൂഹികമാറ്റം അനിവാര്യമാണ്. അതുകൊണ്ട് തന്നെ സാമൂഹിക പ്രതിജ്ഞാബദ്ധതയുള്ള സാഹിത്യ രചനകൾ കാലഘട്ടത്തിന് ആവശ്യമാണെന്ന് സ്വരാജ് പറഞ്ഞു.

സാഹിത്യത്തിന് സാമുഹിക നവീകരണത്തെ സ്വാധീനിക്കാൻ സാധിക്കുമെന്നതിന് നിരവധി ഉദാഹരണങ്ങളുണ്ട്. “അങ്കിൾ ടോംസ് കാബിൻ ” എന്ന പുസ്തകമാണ് പിന്നീട് അമേരിക്കയിലെ അടിമത്തം നിയമപരമായി നിർത്തലാക്കാൻ കാരണമായതെന്നത് ചൂണ്ടിക്കാട്ടി അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. സാമുഹിക ഉന്നതിക്കും പ്രതികരണശേഷിയുള്ള ജനതയെ വാർക്കുന്നതിനും സാംസ്കാരിക മുന്നേറ്റം അനിവാര്യമാണെന്നും ഓരോ കൃതിക്കും അറിഞ്ഞോ അറിയാതെയോ ഓരോ സാമുഹിക ദൗത്യമുണ്ട്.
പുസ്തകങ്ങൾ നവീകരണത്തിൻ്റെ മാധ്യമമാണെന്നും വ്യക്തിപരമായും സാമൂഹികമായും പുസ്തകങ്ങൾ നവീകരണ പ്രക്രിയയ്ക്ക് ഊർജ്ജം നൽകുന്നു. കാൻഫെഡ് പ്രവർത്തകനായ അച്ഛൻറെ പുസ്തകശേഖരത്തിൽ നിന്നുള്ള പുസ്തകങ്ങൾ വായിച്ചാണ് തന്നിൽ വായനാശീലം ഉളവായതെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

മലയാളത്തിന്റെ ഹൃദയാക്ഷരമായ എം.ടി. വാസുദേവൻ നായർക്ക് പ്രണാമം അർപ്പിച്ചുകൊണ്ട് വയനാട് ലിറ്ററേച്ചർ ഫെസ്റ്റിവൽ രണ്ടാം പതിപ്പിന് തുടക്കം കുറിച്ചത്.

“The power of words lies in its ability to suffocate communalists,” M Swaraj, Communist Party of India (Marxist) leader and former MLA said at a conversation at the Wayanad Literature Festival about reading, writing and living his politics. Swaraj is also a prolific author, most recently publishing Maranum Kathu Dhaivangal, a collection of articles about culture and politics. 

Swaraj spoke about how literature has been a major guiding force for the political transformations that Kerala has seen, particularly authors such as Vayalar Ramavarma and MT Vasudevan Nair. Nair died on Wednesday, and the session started with a moment of silence for him. Swaraj argued the novelist’s writing had suffocated racists for decades. He commented on a swell of online hatred towards Nair’s writing from years ago immediately following his death, which Swaraj argued was evidence of the power of Nair’s literature. 

Swaraj said that such writing had become rarer in the present because of the increased backlash artists now face, not only from society but from the government too. “This is a concerning moment for our society and a clear propaganda of the government, yet the fourth pillar, except some, remains afraid to raise their voice,” he said. He talked about curricula changing across the country, with Charles Darwin’s theory of evolution going missing from textbooks and Rabindranath Tagore and MK Gandhi being on the verge of being forgotten. He spoke about how those in schools today were the hope we had to look for.

“Our society has witnessed a great transformation, driven by the presence of artworks by pioneers in literature who raised their voices against injustice,” Swaraj concluded. “But now, we lack such voices, and if such voices emerge, they must be prepared to face the worst.”

Over the next three days, the Wayanad Literature Festival, the largest rural literature festival in the country, brings more engaging conversations about the relationship between society, politics and the written word.

വയനാടിനു പുതുജീവന്‍ പകരാന്‍ സാഹിത്യോത്സവം

കല്‍പ്പറ്റ: ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഗ്രാമീണ സാഹിത്യോത്സവമായി ശ്രദ്ധ നേടിക്കഴിഞ്ഞ വയനാട് ലിറ്ററേച്ചര്‍ ഫെസ്റ്റിവലിന്റെ രണ്ടാമത് എഡിഷന്‍ ഈ വരുന്ന 2024 ഡിസംബര്‍ 27, 28, 29 തീയതികളില്‍ മാനന്തവാടി ദ്വാരകയില്‍ നടക്കും. ബിനാലെ സങ്കല്‍പത്തില്‍ ഒന്നിടവിട്ട വര്‍ഷങ്ങളില്‍ ഡിസംബറിലെ അവസാന ആഴ്ചയില്‍ വയനാട്ടില്‍ സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ഈ സാഹിത്യോത്സവത്തിലും അനുബന്ധപരിപാടികളിലും ഈ വര്‍ഷം ഇന്ത്യയിലും വിദേശത്തുമുള്ള 250 ഓളം എഴുത്തുകാരും സാംസ്‌കാരികപ്രവര്‍ത്തകരും സിനിമാപ്രവര്‍ത്തകരും കലാകാരന്മാരും പങ്കെടുക്കും. വയനാട്ടിലെ ഉരുള്‍പൊട്ടല്‍ ദുരന്തത്തിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തില്‍ ഈ വര്‍ഷത്തെ സാഹിത്യോത്സവം ഒരു സമാശ്വോത്സവമായിട്ടാവും നടത്തുക.

2022-ല്‍ വിജയകരമായി നടത്തി സാഹിത്യാസ്വാദകരുടെയും നിരൂപകരുടെയും പൊതുജനങ്ങളുടെയും മുക്തകണ്ഠമായ പ്രശംസ നേടിയ വയനാട് ലിറ്ററേച്ചര്‍ ഫെസ്റ്റിവലിന്റെ ആദ്യ പതിപ്പില്‍ സാഹിത്യ-സാംസ്‌കാരികരംഗത്ത് പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്ന നൂറിലധികം പേര്‍ പാനലിസ്റ്റുകളായി പങ്കെടുത്തിരുന്നു. ആയിരത്തോളം ഡെലിഗേറ്റുകളും ഇരുപതിനായിരത്തോളം പ്രേക്ഷകരും അന്ന് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ ഭാഗമായി. ഇന്ത്യയിലെ വിവിധയിടങ്ങളില്‍നിന്നും സമീപജില്ലകളില്‍നിന്നും ഒഴുകിയെത്തി
യ നിരവധി വിനോദസഞ്ചാരികളും ആ വര്‍ഷാവസാന വാരാന്ത്യത്തില്‍ നടന്ന ഡബ്ല്യു.എല്‍.എഫിന്റെ ഭാഗമായി. 2022 ഡിസംബറില്‍ നടന്ന സാഹിത്യോത്സവം ബഹുമാനപ്പെട്ട മുഖ്യമന്ത്രി ശ്രീ. പിണറായി വിജയനാണ് ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തത്. വയനാട് പാര്‍ലമെന്റ് അംഗം ശ്രീ. രാഹുല്‍ ഗാന്ധിയും ബഹു. ടൂറിസം വകുപ്പ് മന്ത്രി ശ്രീ. മുഹമ്മദ് റിയാസും സാഹിത്യോത്സവത്തിന് സന്ദേശം നല്‍കിയിരുന്നു.

സംവാദങ്ങള്‍, സംഭാഷണങ്ങള്‍, പ്രഭാഷണങ്ങള്‍, കഥയരങ്ങ്, കവിയരങ്ങ് എന്നീ വിവിധ പരിപാടികളിലായി അരുന്ധതി റോയ്, മുന്‍ സുപ്രീംകോടതി ജഡ്ജി ജസ്റ്റിസ് ജെ. ചെലമേശ്വര്‍, ഭരണഘടനാവിദഗ്ധനും സുപ്രീംകോടതി സീനിയര്‍ അഭിഭാഷകനുമായ ശ്യാം ദിവാന്‍, സഞ്ജയ് കാക്, സാറാ ജോസഫ്, എന്‍.എസ്. മാധവന്‍, കെ. സച്ചിദാനന്ദന്‍, എം. മുകുന്ദന്‍, സി.വി. ബാലകൃഷ്ണന്‍, സക്കറിയ, കല്‍പ്പറ്റ നാരായണന്‍, സുഭാഷ് ചന്ദ്രന്‍, ബെന്യാമിന്‍, കെ.ആര്‍. മീര, പ്രഭാവര്‍മ്മ, സന്തോഷ് ജോര്‍ജ് കുളങ്ങര, സുനില്‍ പി. ഇളയിടം, പി.കെ. പാറക്കടവ്, സണ്ണി എം. കപിക്കാട്, വീരാന്‍കുട്ടി, മനോജ് ജാതവേദര്, ശിഹാബുദ്ദീന്‍ പൊയ്ത്തുംകടവ്, വി.എസ്. അനില്‍കുമാര്‍, ബീനാപോള്‍, മധുപാല്‍, ഷീലാ ടോമി, ശീതള്‍ ശ്യാം, സുകുമാരന്‍ ചാലിഗദ്ദ എന്നിവര്‍ സാഹിത്യോത്സവത്തില്‍ പങ്കെടുക്കും.

വിപുലമായ അന്താരാഷ്ട്ര അക്കാദമിക കോണ്‍ഫറന്‍സും ഇത്തവണത്തെ ഫെസ്റ്റിവലിന്റെ ഭാഗമായി സംഘടിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്. സാഹിത്യരംഗത്തും അക്കാദമികരംഗത്തും ആഗോളപ്രശസ്തരായ നിരവധി പേര്‍ അന്താരാഷ്ട്ര അക്കാദമിക കോണ്‍ഫറന്‍സില്‍ പങ്കെടുക്കുന്നതിനായി വയനാട്ടില്‍ എത്തിച്ചേരും. ഉരുള്‍പൊട്ടലിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തില്‍ കാലാവസ്ഥാവ്യതിയാനം, പരിസ്ഥിതിജാഗ്രത, കര്‍ഷകരുടെയും ആദിവാസികളുടെയും ഉപജീവനാവകാശങ്ങള്‍ എന്നിവ മുഖ്യവിഷയമായി അന്താരാഷ്ട്ര അക്കാദമിക കോണ്‍ഫറന്‍സില്‍ ചര്‍ച്ച ചെയ്യും. ഇന്ത്യയെക്കുറിച്ച് ആഴത്തില്‍ പഠിച്ചിട്ടുള്ള, ലണ്ടനിലെ കിംഗ്സ് കോളേജിലെ പ്രൊഫ. ക്രിസ്റ്റോഫ് ജഫ്രലോട്ട് കോണ്‍ഫറന്‍സില്‍ മുഖ്യപ്രഭാഷണം നട
ത്തും. പ്രശസ്ത ചരിത്രകാരനും എഴുത്തുകാരനുമായ ജോണ്‍ കീ, നോവലിസ്റ്റും ന്യൂയോര്‍ക് വാസ്സര്‍ കോളേജ് പ്രൊഫസ്സറുമായ അമിതാവ കുമാര്‍, ഹാര്‍വാര്‍ഡ് യൂണിവേഴ്സിറ്റി പ്രൊഫസര്‍ കരോലിന്‍ ബക്കി എന്നിവരും അന്താരാഷ്ട്ര അക്കാദമിക കോണ്‍ഫറന്‍സില്‍ പങ്കെടുക്കും.

”ചിന്തിക്കാനും സംസാരിക്കാനും കേള്‍ക്കാനും സാഹിത്യം വായിക്കാനുമായി ലോകം മുഴുവന്‍ ഒരു വയനാടന്‍ഗ്രാമത്തിലേക്ക് വരികയാണ്. അതിലൂടെ ആശയങ്ങളും അറിവുകളും അനുഭവങ്ങളും പങ്കുവയ്ക്കപ്പെടുമ്പോള്‍ സംസ്‌കാരികമായ പുതിയ ഇടപെടലുകള്‍ സാധ്യമാവുന്നു. വയനാടന്‍ജനതയ്ക്ക് പ്രത്യാശയും ശുഭാപ്തിവിശ്വാസവും നല്‍കുകയെന്നതാണ് ഈ സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ ലക്ഷ്യങ്ങളിലൊന്ന്. വയനാടിന്റെ അതിജീവനശേഷിയും ആത്മാവിഷ്‌കാരവും പ്രദര്‍ശിപ്പിക്കാനുള്ള അപൂര്‍വ അവസരംകൂടിയാണിത്,” ഫെസ്റ്റിവല്‍ ഡയറക്ടറായ ഡോ. വിനോദ് കെ. ജോസ് പറയുന്നു.

സാഹിത്യോത്സവത്തോടനുബന്ധിച്ച് അഖിലേന്ത്യാ ആര്‍ട് ആന്‍ഡ് ക്രാഫ്റ്റ് ഫെയര്‍, ഫിലിം ഫെസ്റ്റിവല്‍, പുസ്തകമേള, ഭക്ഷ്യമേള, കാര്‍ഷികവിപണി, പൈതൃകനടത്തം, ആര്‍ട് ബിനാലെ, കുട്ടികളുടെ വിനോദ-വിജ്ഞാനക്കളരി, ചെസ്സ് ടൂര്‍ണമെന്റ്, ഫാഷന്‍, ഫോട്ടോഗ്രഫി, സംരംഭകത്വം എന്നിവയില്‍ മാസ്റ്റര്‍ ക്ലാസുകള്‍, കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും മികച്ച കോളേജ് മാഗസിന്‍ പുരസ്‌കാരം, ഫോട്ടോഗ്രാഫി പുരസ്‌കാരം എന്നിവയും ഈ വര്‍ഷം സംഘടിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്.

‘ചൂരല്‍മലയിലും മുണ്ടക്കൈയിലും അടുത്തിടെയുണ്ടായ ഉരുള്‍പൊട്ടല്‍ ദുരന്തം വയനാടിന്റെ മനസ്സിലും കാര്‍ഷിക, വാണിജ്യ, വിനോദസഞ്ചാരമേഖലയിലും വലിയ ആഘാതമാണ് സൃഷ്ടിച്ചിട്ടുള്ളത്. ദുരന്തത്തിനുശേഷം വയനാട്ടിലേക്കുള്ള ടൂറിസ്റ്റുകളുടെ വരവ് ഏറെക്കുറെ നിലച്ചുപോയ അവസ്ഥയാനുള്ളത്. ഉരുള്‍പൊട്ടല്‍ ദുരന്തമേല്‍പ്പിച്ച പ്രതിസന്ധിയില്‍നിന്ന് വയനാടിനെ കരയേറ്റാനും സാധാരണജീവിതം സാധ്യമാക്കാനും വയനാടിന് കൈത്താങ്ങേകാനും സഹായകമാകുന്ന പദ്ധതികളെക്കുറിച്ച് ഗൗരവമായി ചിന്തിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന അവസരത്തില്‍ വയനാട് ലിറ്ററേച്ചര്‍ ഫെസ്റ്റിവല്‍ വ്യത്യസ്തമായ അനുഭവമാകുമെന്നാണ് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നത്. വയനാട് സാധാരണനില പ്രാപിക്കുന്നു എന്ന് അടയാളപ്പെടുത്തുന്ന പരിപാടികളിലൊന്നായിരിക്കും ഈ ഫെസ്റ്റിവല്‍,’ വയനാട് സാഹിത്യോത്സവത്തിന്റെ ക്യുറേറ്റര്‍മാരിലൊരാളായ ഡോ. ജോസഫ് കെ. ജോബ് പറയുന്നു.

‘ദുരന്തത്തിനുശേഷം വയനാട് ആകെ തകര്‍ന്നുപോയെന്നും ഇവിടുത്തെ മനോഹരകാഴ്ചകള്‍ക്ക് നിറം മങ്ങിയെന്നുമുള്ള തെറ്റിദ്ധാരണ മാറ്റിയെടുക്കുക എന്നതാണ് വയനാടിനെ പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കാനുള്ള മാര്‍ഗങ്ങളില്‍ ഏറ്റവും പ്രധാനം. ടൂറിസംമേഖലയിലെ മാന്ദ്യം മാറ്റിയെടുക്കാനും വയനാടിന്റെ സാമ്പത്തികമേഖലയില്‍ പുത്തനുണര്‍വു പകരാനും നൂതനവും വ്യത്യസ്തവുമായ പരിപാടികളിലൂടെ നഷ്ടപ്രതാപം തിരിച്ചുപിടിക്കാനുമുള്ള നല്ല അവസരമായിരിക്കും ഈ സാഹിത്യോത്സവമെന്ന്’ ക്യൂറേറ്റര്‍ വി.എച്ച്. നിഷാദ് പറഞ്ഞു.

ഫെസ്റ്റിവലിന്റെ സുഗമമായ നടത്തിപ്പിനായി ഒക്ടോബര്‍ 9-ന് ബുധനാഴ്ച 4 മണിക്ക് മാനന്തവാടി ദ്വാരക കാസാ മരിയയില്‍ വച്ച് ചേരുന്ന ഓര്‍ഗനൈസിംഗ് കമ്മറ്റി രൂപീകരണയോഗത്തില്‍ വയനാട്ടിലെ ജനപ്രതിനിധികള്‍, രാഷ്ട്രീയ-സാമൂഹികരംഗത്തെ പ്രമുഖര്‍, സ്ഥാപനമേധാവികള്‍, സാംസ്‌കാരിക സംഘടനകളുടെ പ്രവര്‍ത്തകര്‍, യുവജന, സ്ത്രീ-സംഘടനാ പ്രതിനിധികള്‍, ലൈബ്രറി കൗണ്‍
സില്‍ അംഗങ്ങള്‍ എന്നിവരടക്കമുള്ള എല്ലാ അഭ്യുദയകാംഷികളും പങ്കെടുക്കണമെന്നും സാഹിത്യോത്സവത്തിന് എല്ലാവരുടെയും പിന്തുണയും സഹകരണവും ഉണ്ടാകണമെന്നും ഫെസ്റ്റിവല്‍ ഡയറക്ടര്‍ ഡോ. വിനോദ് കെ. ജോസ് അഭ്യര്‍ത്ഥിച്ചു.

കാരവന്‍ മാഗസിന്റെ മുന്‍ എഡിറ്ററും മുതിര്‍ന്ന പത്രപ്രവര്‍ത്തകനുമായ ഡോ. വിനോദ് കെ. ജോസാണ് വയനാട് സാഹിത്യോല്‍സവത്തിന്റെ ഫെസ്റ്റിവല്‍ ഡയറക്ടര്‍. എഴുത്തുകാരനും വിവര്‍ത്തകനുമായ ഡോ. ജോസഫ് കെ. ജോബ്, പ്രമുഖ പത്രപ്രവര്‍ത്തക ലീന ഗീതാ രഘുനാഥ്, എഴുത്തുകാരന്‍ വി.എച്ച്. നിഷാദ് എന്നിവര്‍ ക്യുറേറ്റര്‍മാരാണ്.

Kalpetta, Wayanad: The second edition of the Wayanad Literature Festival (WLF), India’s first and the largest rurally-held literature festival, organised in a grama panchayat, will be held at Dwaraka, Mananthavady from December 26th to 29th, 2024. This biennial event brings together over 250 writers, cultural figures, filmmakers, artists, and academicians from all over the world. Nearly a lakh people are expected to attend the festival.

The previous edition of the festival, held in December 2022, garnered widespread acclaim from literary enthusiasts, critics, and the general public and was graced with over 100 other literary luminaries. The last edition was inaugurated by Sri. Pinarayi Vijayan, Hon’ble Chief Minister of Kerala, with welcome message delivered by the current Leader of Opposition in Lok Sabha Shri. Rahul Gandhi, then the MP of Wayanad. Shri. Muhammad Riyas, minister of Tourism delivered the keynote address.

The list of speakers in the second edition of WLF includes Arundhati Roy, retired Justice J. Chelameswar, Shyam Divan, John Keay, Christophe Jaffrelot, Amitava Kumar, Caroline Buckee, Sara Joseph, K. Satchidanandan, M. Mukundan, Sanjay Kak, K.R. Meera, N.S. Madhavan, Paul Zacharia, Prabha Varma, Benyamin, Kalpetta Narayanan, C.V. Balakrishnan, Santhosh George Kulangara, Sunny M. Kapikad, Sunil P. Elayidom, P.K. Parakkadavu, V.S. Anil Kumar, Veerankutty, Sheetal Shyam, Sukumaran Chaligadha, Subhash Chandran, Shihabuddin Poythumkadavu, Manoj Jathavedaru, Sheela Tomy and Madhupal.

A significant highlight of this year’s event will be an international academic conference. In the context of the devastating landslide that killed over 400 people in Wayanad early this year, the international conference will discuss issues like climate change, livelihood rights of farmers and indigenous people etc.